گاستروپارزی

گاستروپارزی

گاستروپارزی یا "فلج معده" نوعی اختلال گوارشی است که در آن تحرک معده یا غیر طبیعی است و یا وجود ندارد. در افراد سالم، هنگامی که معده به طور عادی کار می کند، انقباضات معده به خرد کردن مواد غذایی بلعیده شده کمک می کند و سپس مواد غذایی له شده را به داخل روده کوچک که در آن هضم و جذب بیشتر مواد مغذی رخ می دهد، هدایت می کند. هنگامی که وضعیت گاستروپارزی وجود داشته باشد، معده قادر به انقباض عادی نیست، بنابراین نمی تواند غذا را خرد کند و آن را به درستی وارد روده کوچک کند، پس هضم طبیعی ممکن است رخ ندهد.

علائم گاستروپارزی

علائم گاستروپارزی شامل نفخ، حالت تهوع، احساس سیری زود هنگام در زمان خوردن وعده های غذایی، سوزش سر دل و درد اپیگاستریک است؛ که این علائم اغلب به عنوان سوء هاضمه نامبرده می شوند. مصرف غذاهای جامد، غذاهای پرفیبر مانند میوه و سبزیجات خام، غذاهای چرب یا نوشیدنی های پرچرب یا با کربنات بالا ممکن است باعث تشدید علائم گاستروپارزی شود. شاید شایع ترین علامت آن احساس سیری زودرس در مدت کوتاهی پس از شروع وعده غذایی باشد. حالت تهوع و استفراغ نیز شایع است. فرد مبتلا به گاستروپارزی ممکن است ساعت ها پس از آخرین وعده غذایی خود، غذایی که حتی به میزان کمی مصرف شده را مرتباً استفراغ کند. کاهش وزن ممکن است به دلیل جذب نامناسب مواد مغذی یا دریافت کم کالری رخ دهد.

علل گاستروپارزی

دلایل زیادی برای گاستروپارزی وجود دارد. دیابت یکی از شایع ترین علل گاستروپارزی است. علل دیگر گاستروپارزی شامل موارد زیر می باشد: 
•    عفونت ها
•    اختلالات غدد درون ریز مانند کم کاری تیروئید
•    اختلالات بافت همبند مانند اسکلرودرما
•    شرایط خود ایمنی
•    بیماری های عصبی عضلانی
•    علل ایدیوپاتیک (ناشناخته)
•    شرایط روانی
•    اختلالات خوردن
•    برخی سرطان ها
•    درمان با پرتودرمانی بر روی قفسه سینه یا شکم
•    برخی از عوامل شیمی درمانی و جراحی روده باریک
هرگونه عمل جراحی روی مری، معده یا دوازدهه ممکن است منجر به آسیب به عصب واگ شود که مسئول بسیاری از پاسخ های حسی و حرکتی (عضلانی) روده است. در فرد سالم، عصب واگ تکانه های انتقال دهنده عصبی را به عضله صاف معده ارسال می کند که منجر به انقباض و پیشروی محتویات معده می شود. علائم گاستروپارزی بعد از عمل ممکن است بلافاصله یا ماه ها تا سال ها پس از انجام عمل جراحی بروز کند.
درک این نکته حائز اهمیت است که داروهای تجویز شده برای انواع مختلف بیماری گاستروپارزی ممکن است عوارض جانبی داشته باشند و باعث کند شدن تخلیه معده شوند. رایج ترین داروهایی که تخلیه معده را به تأخیر می اندازد، مواد مخدر و برخی از داروهای ضد افسردگی هستند. در صورت امکان، بیمارانی که علائم سوء هاضمه، استفراغ یا احساس سیری زودرس دارند باید تا قبل از انجام تست تحرک معده، مصرف داروهای مختلف را قطع کنند. مهم است که هنگام مراجعه به پزشک برای ارزیابی علائم دستگاه گوارش، نام همه داروهای خود را ثبت کنید و همراه خود داشته باشید.
افراد مبتلا به اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی عصبی یا بولیمیا نیز ممکن است دچار تأخیر در خالی شدن معده شوند. ممکن است تخلیه معده از سر گرفته شود و با عادی سازی برنامه های غذایی و خوراکی، علائم بهبود یابد.
رژیم غذایی یکی از اصلی ترین روش های درمانی برای افرادی است که از گاستروپارزی رنج می برند. بعضی از مواد غذایی برای هضم معده دشوارتر از سایرین هستند. غذاهای چرب و غذاهای دارای فیبر زیاد مانند سبزیجات خام، زمان بیشتری برای هضم نیاز دارند. افراد مبتلا به گاستروپارزی باید میزان فیبر مصرفی خود را کاهش دهند یا از مصرف این مواد غذایی خودداری کنند. مواد فیبری هنگام غذا خوردن باید خوب جویده شوند و تا زمانی که نرم شود باید پخته شود. غذایی که هضم نشده باشد، می تواند در معده جمع شود؛ که این توده از مواد هضم نشده ممکن است باعث انسداد شود و از خالی شدن معده جلوگیری کرده و منجر به حالت تهوع و درد شود. در چنین حالتی ممکن است لازم باشد از ابزارهای آندوسکوپی استفاده شود. بسیاری از افراد مبتلا به گاستروپارزی می توانند با کمک نوشیدنی های مکمل غذایی، غذاهای نرم مانند پودینگ، و یا با پوره کردن مواد غذایی جامد در مخلوط کن زندگی نسبتاً عادی را تجربه کنند.
در صورتی که فلج معده شدید باشد و فرد با رژیم غذایی پوره یا نرم قادر به مدیریت آن نباشد، تغذیه لوله های قرار داده شده در روده کوچک (ژژونوستومی) ممکن است لازم باشد. این لوله های تغذیه معمولاً از طریق پوست و بطور مستقیم داخل روده کوچک با آندوسکوپی یا جراحی قرار می گیرند. قبل از قرار دادن چنین لوله تغذیه ای، معمولاً چند لوله تغذیه ژژنال موقت بینی یا دهان انجام می شود تا اطمینان حاصل شود که فرد می تواند این شکل از تغذیه را درون روده کوچک تحمل کند. لوله تغذیه موقت معمولاً با هدایت آن از طریق بینی یا دهان، مری از طریق معده، و در آخر با کمک آندوسکوپ به روده کوچک می رسد.

عوامل خطر برای گاستروپارزی 

از عوامل خطر برای گاستروپارزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:    
•    دیابت
•    گاسترکتومی (جراحی برای برداشتن بخشی از معده)
•    اسکلروز سیستمیک
•    استفاده از داروهایی که سیگنال های عصبی خاصی را مسدود می کنند (داروی آنتی کولینرژیک)

درمان گاستروپارزی
داروهایی که ممکن است به درمان گاستروپارزی کمک کنند عبارتند از:
•    اریترومایسین
•    متوکلوپرامید، دارویی که به خالی کردن معده کمک می کند.
•    داروهای آنتاگونیست سروتونین، که بر روی گیرنده های سروتونین عمل می کنند.
سایر روش های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•    سم بوتولینوم (بوتاکس) به داخل معده (پیلور) تزریق شود.
•    عمل جراحی که باعث ایجاد شکاف بین معده و روده کوچک می شود تا غذا بتواند راحت تر از طریق دستگاه گوارش (معده) حرکت کند.

تغذیه در گاستروپارزی

گاستروپارزی به معنای تأخیر در تخلیه معده است که می تواند منجر به علائم تهوع، استفراغ، نفخ، درد شکم و رفلاکس شود. بنابراین، رژیم درمانی روی استراتژی ها و غذاهایی تمرکز می کند که تخلیه معده را تسریع می کند. از آنجا که عدم تغذیه مناسب و کاهش وزن می تواند گاستروپارزی را بدتر کند، مهم است که از داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مغذی با یک الگوی غذایی منظم اطمینان حاصل کنید.
هنگامی که مبتلا به گاستروپارزی هستید، میزان چربی ها و فیبرهایی که می خورید می تواند علائم شما را تحت تأثیر قرار دهد. تنظیم رژیم غذایی گاهی اوقات اولین روش درمانی است که به افرادی که مبتلا به گاستروپارزی هستند پیشنهاد می شود.
اگر مبتلا به گاستروپارزی هستید، مهم است که هنگام دریافت مواد غذایی، خوردن وعده های غذایی کوچک و مکرر و کم چرب و آسان برای هضم را در نظر بگیرید.
جزء اصلی این نوع رژیم های غذایی شامل غذاهای پرپروتئین (مانند تخم مرغ و کره گردو) و سبزیجات با هضم آسان (مانند کدو سبز پخته شده) است.
اگر جویدن و بلعیدن برای بیمار آسان باشد، این امر نشانگر خوبی برای هضم بهتر آن است.

در اینجا لیستی از غذاهای پیشنهادی وجود دارد که به شما کمک می کند تا عملکرد معده خود را کنترل کنید:
•    تخم مرغ
•    کره بادام زمینی
•    موز
•    نان و کراکر کم فیبر
•    آب میوه
•    آب سبزیجات (اسفناج، کلم، هویج)
•    پوره های میوه ای
به عنوان یک قاعده کلی، غذاهایی که چربی اشباع یا فیبر زیادی دارند فقط باید در مقادیر اندک مصرف شوند.

غذاهایی که در صورت ابتلا به گاستروپارزی از مصرف آن ها باید خودداری کنید:
•    نوشیدنی های گازدار
•    الکل
•    حبوبات
•    ذرت
•    دانه ها و آجیل ها
•    کلم بروکلی و گل کلم
•    پنیر
•    خامه غلیظ
•    روغن یا کره اضافی

رژیم غذایی بهبودی گاستروپارزی

هنگامی که از گاستروپارزی بهبود می یابید، ممکن است لازم باشد در یک رژیم غذایی چند مرحله ای قرار بگیرید که به تدریج مصرف غذاهای جامد را مجدداً شامل شود.
انجمن درمان و معالجه بیماران گاستروپارزی (G-PACT) سه مرحله رژیم غذایی بهبودی گاستروپارزی را در دستورالعمل های رژیم غذایی خود شرح داده است.
این سه مرحله در رژیم غذایی بهبودی گاستروپارزی به شرح زیر است:
•    مرحله اول: دریافت غذایی بیمار مبتلا به گاستروپارزی فقط به سوپ های رقیق و همچنین آب سبزیجات مخلوط محدود می شود.
•    مرحله دوم: در این مرحله، بیمار مبتلا به گاستروپارزی، مجاز به مصرف سوپ هایی حاوی غلات و حبوبات بیشتر و رشته فرنگی و همچنین پنیر و کره بادام زمینی می باشد.
•    مرحله سوم: در این مرحله، بیمار مبتلا به گاستروپارزی، مجاز به مصرف بیشتر نشاسته های نرم و همچنین انواع نرم تر پروتئین ها مانند مرغ و ماهی می باشد.

در تمام مراحل رژیم غذایی بهبودی گاستروپارزی، بیمار باید از مصرف گوشت قرمز و سبزیجات پرفیبر پرهیز کند؛ زیرا هضم آن ها برای معده بیشتر طول می کشد و دشوارتر است.

نکات مربوط به رژیم غذایی بهبودی گاستروپارزی:

•    هنگامی که مبتلا به گاستروپارزی هستید، باید به این نکته توجه داشته باشید که چند بار و به چه ترتیبی وعده های غذایی خود را مصرف می کنید. توصیه می شود وعده های غذایی کوچک، پنج تا هشت بار در روز میل کنید.
•    قبل از بلع، غذای خود را به خوبی بجوید، و قبل از پرشدن معده ابتدا مواد غذایی مغذی تر را بخورید.
•    در طول بهبودی گاستروپارزی، مصرف یک مکمل مولتی ویتامین را در نظر بگیرید تا بتوانید ریزمغذی های مورد نیاز بدن خود را تامین کنید. اگر از علائم گاستروپارزی کاهش وزن را تجربه کردید، با شروع بهبودی، حداقل روزانه 1500 کالری در روز مصرف کنید.
•    نوشیدنی های مغذی مانند آبمیوه و سبزیجات مصرف کنید.
•    مقدار زیادی آب بنوشید تا دستگاه گوارش دچار کمبود آب نشود.
•    از مصرف نوشیدنی های الکلی در هنگام بروز علائم گاستروپارزی خودداری کنید؛ زیرا الکل می تواند بدن را کم آب و  شما را مبتلا به یبوست کند.
•    حداقل 1 ساعت بعد از غذا به حالت ایستاده بمانید؛ جاذبه به سرعت بخشیدن به تخلیه معده کمک کرده و علائم ریفلاکس و سوزش سر دل را کاهش می دهد.
•    از خوردن غذاهای پرچرب خودداری کنید. برخی از افراد مبتلا به گاستروپارزی ممکن است فکر کنند که برای جلوگیری از کاهش وزن باید به خوردن غذاهای پرچرب بیشتری بپردازند، درحالی که در واقع باید برعکس باشد! چربی باعث کاهش تخلیه معده می شود و دستگاه گوارش را حساس می کند و علائم را بدتر می کند. محصولات لبنی کم چرب را انتخاب کنید و از مصرف غذاهای سرخ شده، شیرینی خامه ای و سس های غلیظ خودداری کنید.
•    مصرف غذاهای حجیم و پرفیبر را محدود کنید: غذاهای پرفیبر (بخصوص فیبر نامحلول) نیز تخلیه مناسب معده را کاهش داده و باعث تورم معده و سیری زودرس می شوند. مصرف سبزیجات خام، پوست میوه و سبزیجات، سبوس و غلات فرآوری نشده را محدود کنید.
•    از مصرف قهوه و نوشیدنی های گازدار که می توانند رفلاکس را بدتر کرده و کمترین مواد مغذی را به بدن شما می رسانند، پرهیز کنید.
•    از رژیم غذایی نرم استفاده کنید: غذاهای نرم هضم معده را آسان تر می کنند. اگر در خوردن یک رژیم غذایی عادی مشکل دارید، از خوردن گوشت های سخت، میوه ها و سبزیجات و نان تازه پرهیز کنید و در عوض، سس گوجه فرنگی، سبزیجات نرم، ماکارونی نرم، فرنی، میوه پخته شده و دسرهای لبنی مانند ماست کم چرب را انتخاب کنید.
•    اگر گاستروپارزی به دلیل دیابت ایجاد شود، کنترل قند خون به بهبود علائم گاستروپارزی کمک می کند. از مصرف بیش از حد قندهای رژیمی خودداری کنید و سعی کنید مصرف کربوهیدرات خود را به طور یکنواخت در طول روز پخش کنید، و این هدف را داشته باشید که در صورت توانایی، بیشتر روزها فعالیت بدنی بیشتری داشته باشید.
گاستروپارزی یا موقتی یا مزمن است. حتی می تواند نشانه ای از بیماری دیگر باشد یا می تواند ایدیوپاتیک باشد، به این معنی که علت آن ناشناخته است. مهم نیست علت یا مدت گاستروپارزی شما چیست؛ خوردن وعده های غذایی کوچک و محدود کردن فیبر و چربی در رژیم غذایی می تواند به هضم شما کمک کند. افراد مختلف با تشخیص های مختلف می توانند برخی از مواد غذایی را بهتر از دیگران تحمل کنند. همیشه در مورد معالجه گاستروپارزی، در مورد نیازهای غذایی فردی خود با پزشک صحبت کنید. مهم است که با بهبودی از علائم گاستروپارزی، بدن شما همچنان ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای عملکرد اندام سالم را دریافت کند.