مصرف چای در بیماری سنگ کلیه

بیماری سنگ کلیه یا نفرولیتیازیس

نفرولیتیاز یا سنگ کلیه یکی از مشکلات بهداشتی قابل ملاحظه در ایالات متحده آمریکاست. میزان شیوع سنگ های کلیوی بر اساس داده های سال  2007 تا 2010 حدود 8.8% است. این اختلال با وقوع مکرر بین دهه های چهارم و پنجم عمر مشخص می شود و از میزان وخامت بالایی نیز برخوردار است.خطر بروز سنگ کلیه در خانواده های دارای سابقه سنگ کلیه دو برابر است به طوری که اغلب اوقات بستگان درجه اول کسانی که کلیه سنگ ساز دارند، نیز به سنگ کلیه مبتلا هستند. افزایش میزان وقوع چاقی, دیابت ها و سندروم متابولیک منجر به بیشتر شدن میزان سنگ کلیه شده است.
اگرچه قبلا تصور می شود که بیماری سنگ کلیه عمدتا و به طور برجسته در جنس مرد به وجود می آید ولی میزان شیوع آن در زنان به سرعت در حال افزایش است. به طوری که نسبت مرد به زن در حال تغییر می باشد. سنگ های کلیوی مردم تمام گروه های قومیتی را مبتلا می سازد.
هزینه سالانه مراقبت بهداشتی مرتبط با ارزیابی، بستری و درمان بیماری سنگ کلیه در ایالات متحده بالغ بر 4.5 میلیون دلار می باشد. رویکرد پیشگیری از وخامت سنگ کلیه می تواند از طریق کاهش بار سنگ امکان یک صرفه جویی اقتصادی قابل ملاحظه را فراهم آورد.
درمان تغذیه ای – پزشکی نیز می تواند نقش مهمی در پیشگیری از سنگ های کلیه داشته باشد. با این حال حجم ادرار پایین مهمترین ریسک فاکتور به تنهایی برای بروز تمام نفرولیتیاز است.
تشکیل سنگ کلیه فرآیندی پیچیده و متشکل از اشباع شدن، فوق اشباع شدن، هسته سازی، رشد یا تجمع بلور، احتباس بلور و همچنین تشکیل سنگ است.

ارزیابی متابولیک سنگ های ادراری ( اورولیتیازیس )

•    تاریخچه ابتلا به سنگ ادراری (سنگ مجاری ادراری)
•    تستهای خونی
•    تجزیه ادرار
•    جمع آوری ادرار 24 ساعته
•    داروها و ویتامین ها
•    تاریخچه ورزش و فعالیت بدنی
•    ارزیابی رژیمی ( غذایی)

عوامل مؤثر در بروز سنگ کلیه

در افراد چاقی که کلیه سنگ ساز دارند مقدار سدیم، کلسیم، اسیداوریک و سیترات افزایش یافته اما میزان PH ادرارشان پایین است. در افرادی که کلیه سنگ ساز دارند، چاقی قوی ترین معیار پیشگویی کننده وخامت سنگ برای بار نخست می باشد. همچنین با افزایش وزن، میزان دفع کلسیم، اگزالات و اسیداوریک نیز افزایش پیدا می کند.در بیماران دارای شاخص توده عضلانی بالاتر دفع آمونیاک کاهش یافته و بافری شدن یون هیدروژن نیز مختل می شود.
در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 سنگ های اسید اوریکی شایع هستند. بالا بودن انسولین خون نیز ممکن است در بروز سنگ های کلسیمی دخیل باشد که علتش افزایش دفع ادراری کلسیم در این وضعیت می باشد. در زنان سنین پس از یائسگی، خطر کلی بروز سنگ های کلیوی در نتیجه عدم افزایش شدت فعالیت فیزیکی، کاهش می یابد. کنترل وزن ممکن است که به عنوان یکی از راهکارهای پیشگیرانه مورد توجه قرار گیرد به طوری که در کسانی که کلیه سنگ ساز دارند شاخص توده بدنی یا BMI بین 18 تا 25 کیلوگرم بر متر مربع توصیه می شود. میزان بروز سنگ های کلیه در افرادی که تحت عمل جراحی های لاغری قرار می گیرند، بیشتر از افراد چاقی است که به روش های غیر جراحی چاقی را کنترل می کنند. با این حال جراحی های محدود کننده معده ( برای مثال باندینگ معده یا گاستروکتومی ) با افزایش خطر بروز سنگ کلیه همراه نیستند.
هم چنین عواملی که به صورت آگاهانه و غیر آگاهانه (غیر عمدی) به مواد غذایی یا محصولات غذایی اضافه می شوند منجر به ظهور انواع جدیدی از سنگ های حاوی ملانین شده است.

علائم سنگ کلیوی

•    درد شدید زیر دنده ها
•    دردی که به قسمت تحتانی شکم و کشاله ران کشیده می شود.
•    درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن
•    ادرار صورتی، قرمز یا قهوه ای
•    نیاز مداوم به ادرار کردن، ادرار کردن بیشتر از حد معمول یا ادرار کردن به مقدار کم
•    تهوع و استفراغ
•    در صورت وجود عفونت تب و لرز وجود دارد

انواع سنگ کلیه

•    60% از سنگ ها کلیه از نوع کلسیم اگزالات
•    10% از  سنگ های کلیه از نوع کلسیم اگزالات و کلسیم فسفات
•    10% از نوع سنگ های کلیه از نوع فقط کلسیم فسفات
البته 5 تا 10% از سنگ ها از نوع اسیداوریک، 5تا 10% از نوع استروویت و 1% نیز از نوع سیستین هستند.

سنگ کلیه کلسیمی

یک سوم تا نیمی از بیمارانی که سنگ کلیه کلسیمی دارند مبتلا به هیپرکلسیمی هستند. هیپر کلسیوری یا کلسیم بالا به صورت مقدار کلسیم بیشتر از 300 میلیگرم در روز در مردان یا بیشتر از 250 میلیگرم در روز در زنان تعریف می شود. همچنین در هر دو جنس مقدار کلسیم بیش از 4 میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن از نمونه ادرار روزانه اتفاقی بیماران سرپایی که محددیت رژیمی نداشته اند نیز هیپر کلسیوری تلقی می شود. در 90% از بیماران مبتلا به کلسیم بالا هرگز سنگ کلیوی تشکیل نمی شود. با این حال این افراد نسبت به تشکیل سنگ های کلیوی حساس هستند، به طوری که با افزایش نسبتا اندک کلسیم ادراری نیز روند فوق اشباع شدن اگزالات کلسیم افزایش می یابد.

سنگ کلیه اگزالاتی

هیپراگزالوری یا اگزالات بالا (بیش از 40 میلی گرم اگزالات در ادرار در یک روز ) نقش مهمی در تشکیل سنگ اگزالاتی دارد و در 10 تا 15% از موارد در کلیه های سنگ ساز مشاهده می شود. هیپراگزالوری اولیه ویژگی نقص ژنتیکی آنزیم کبدی است و منجر به تولید بیش از حد و مفرط اگزالات می شود، به طوری که غلظت اگزالات ادراری در این اختلال 3 تا 8 برابر غلظت ادرار طبیعی است. در این کودکان سنگ کلیه های متعددی به وجود آمده و باعث نارسایی کلیوی و مرگ زودرس می گردد.
بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر یا بای پس معده اغلب به دلیل سوء جذب چربی به هیپر اگزالوری مبتلا می شوند. به طور طبیعی اسیدهای صفراوی تولید شده در طی مراحل هضم در مجرای گوارشی باز جذب می شوند. اما زمانی که فرایند جذب اسیدهای صفراوی ناقص می ماند نمک های صفراوی و اسیدهای چرب نفوذپذیری روده به اگزالات را افزایش می دهند. همچنین اسید های چرب جذب نشده جهت تشکیل صابون ها به کلسیم متصل می شوند و زیست فراهمی کلسیم به شکل قابل حل را کاهش می دهند. با کاهش کلسیم لازم جهت اتصال به اگزالات روده ای و جلوگیری از جذب آن، اگزالات سرمی و متعاقبا سطح اگزالات ادراری افزایش پیدا می کند. در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی مزمن ممکن است که مصرف مفرط ویتامین C منجر به تشکیل سنگ کلیه شود. سنتز اگزالات از طریق رژیم غذایی دارای پروتئین بالا افزایش پیدا نمی کند. دفع اگزالات ادراری در بیماران سنگ ساز و فاقد باکتری اگزالوباکترفرمیژنس به صورت قابل ملاحظه ای بیشتر از بیماران دارای این باکتری در روده است. با تجویز این باکتری با نام اختصاری OF به صورت کپسول های دارای پوشش روده ای مقدار اگزالات ادرار در بیماران مبتلا به هیپراگزالوری اولیه به طور قابل توجهی کاهش پیدا می کند.

توصیه های تغذیه ای برای کاهش اگزالات ادراری

توصیه های تغذیه ای برای کاهش اگزالات ادراری باید شامل استفاده از این پروبیوتیک ها و در صورت نیاز کاهش اگزالات رژیم غذایی به همراه مصرف همزمان مواد غذایی یا مکمل های سرشار از کلسیم با هدف کاهش جذب اگزالات باشد. مواد غذایی که در رژیم غذایی کم اگزالات باید از مصرف آن ها پرهیز کرد:
•    ریواس
•    اسفناج
•    توت فرنگی
•    شکلات
•    محصولات سبوس گندم غلات کامل
•    مغزها (بادام، بادام زمینی و یا گردوی آمریکایی )
•    چغندر
•    چای (سبز، سیاه و سرد یا چای فوری)
•    مقادیر زیاد زردچوبه

سنگ کلیه اسیداوریکی

اسید اوریک محصول نهایی متابولیسم پورین های غذایی و سنتز مجدد و کاتابولیسم بافتی است.
سنگ کلیه اسیداوریکی زمانی تشکیل می شوند که ادرار با اسید اوریک تفکیک نشده فوق اشباع شده باشد که این وضعیت در PH کمتر از 5.5 رخ می دهد. مهمترین ویژگی سنگ های اسید اوریکی PH  پایین ادرار است که ناشی از اختلال در بافری شدن آن ها در نتیجه کاهش دفع آمونیوم ادراری است. علاوه بر این سنگ اسید اوریکی می تواند به خاطر مصرف کم مواد غذایی تولید کننده قلیا یا افزایش مصرف غذاهای مولد اسید توسط شخص نیز به وجود آید. در ادامه به لیست مواد غذایی اسیدی، بازی و خنثی برای تعیین اثرات احتمالی بار اسیدی کلیوی اشاره می کنیم.

o    موادی غذای اسیدی بالقوه

•    پروتئین: گوشت قرمز، ماهی، پرندگان، صدف، تخم مرغ، تمام انواع پنیرها، کره بادام زمینی، بادام زمینی
•    چربی: گوشت خوک، گردو، تخم کدو، دانه کنجد، دانه آفتابگردان، سس سالاد خامه ای
•    کربوهیدرات: تمام انواع نان، جو، ماکارونی، سبوس برنج، نان چاودار، گندم و خصوصا گلوتن گندم
•    شیرینی ها: دسرهای ژلاتینی، فرنی

o    مواد غذایی بازی بالقوه

•    چربی: دانه های بلوط مانند درخت راش، دانه های شاه بلوط ، میوه درخت بلوط
•    سبزیجات: تمام انواع مانند عدس ها و خصوصا چغندر، برگ چغندر، قاصدک ،کلم برگ، تره فرنگی، برگ گیاه خردل، اسفناج، برگ شلغم
•    میوه: تمام انواع میوه ها خصوصا کشمش بی دانه، خرما، انجیر، موز، زردآلوی خشک شده، سیب ها، آلوهای خشک، کشمش
•    ادویه/ گیاه: تمام انواع خصوصا برگ شوید تازه و ادویه جات و گیاهان خشک شده مانند نعنای تند، ریحان گشنیز، پودرکاری، آویشن، جعفری
•    شیرینی ها: شربت، شکر سرخ، شیره چغندر، کاکائو (پودر خشک)
•    نوشیدنی ها: قهوه

o    مواد غذایی خنثی

•    چربی: کره، کره گیاهی، روغن ها
•    لبنیات: شیر
•    سبزی: ذرت
•    شیرینی: شکر سفید، بیشتر شربت ها، عسل
•    نوشیدنی: آب، چای

سنگ کلیه سیستینی

سنگ های سیستینی در 1% تا 2% از سنگ کلیه ها مشاهده می شوند. اگرچه مقدار سیستینی که روزانه در ادرار افراد سالم دفع می شود 20 میلی گرم یا کمتر است اما بیماران سیستینوریک سازنده سنگ کلیه سیستئینی روزانه بیش از 250 میلی گرم سیستین را از طریق ادرار خود دفع می کنند. حلالیت پذیری سیستین زمانی افزایش می یابد که PH  ادرار بیش از 7 شود. بنابراین PH قلیایی ادرار باید در طول 24 ساعت روز و حتی در زمان خواب نیز حفظ و ادامه یابد. این هدف اغلب با استفاده از دارو میسر می شود.
•    جهت جلوگیری از تبلور ( بلور سازی) سیستین مصرف روزانه بیشتر از 4 لیتر مایع مورد توصیه قرار می گیرد.
•    مصرف سدیم کمتر نیز ممکن است در جهت کاهش سیستین در ادرار مفید و سودمند باشد.
•    محدود ساختن مصرف پروتئین حیوانی با دریافت کمتر سیستئین و متیونین
•    مصرف سبزیجات و میوه های حاوی سیترات بالا مانند: خربزه، لیموهای ترش، پرتغال، عصاره گوجه فرنگی تازه، ممکن است که به قلیایی کردن ادرار کمک کند.

سنگ کلیه استروویتی

سنگ های استروویتی از منیزیم آمونیوم فسفات و کربنات آپاتیت تشکیل شده اند. همچنین آن ها به سنگ های تریپل فسفات یا عفونی مشهور هستند.برخلاف بیشتر سنگ کلیه های ادراری این سنگ ها در زنان شایع تر از مردان است به طوری که نسبت زن به مرد آن ها 2 به 1 می باشد. سنگ کلیه های استروویتی به سرعت بزرگ شده و در منطقه لگنچه کلیوی به سنگ های شاخ گوزنی تبدیل می شوند.
پایه و اساس درمان این سنگ ها، سنگ شکنی برون اندامی با ضربه امواج به همراه درمان ضد میکروبی الحاقی (مختص محیط کشت) است که در آن از بازدارنده های اوره استفاده می شود. هدف درمانی حذف یا جلوگیری از عفونت های ادراری به وسیله غربالگری و پایش منظم محیط کشت ادراری است.

مصرف چای در بیماری سنگ کلیه

چای برای کسانی که از سنگ کلیه رنج می برند یک خطر بزرگ است البته در صورت مصرف بیش از حد. این بدان دلیل است که چای دارای محتوای اگزالات بسیار زیاد بوده  و به اسید اگزالیک در تشکیل سنگ کلیه کمک می کند. بنابراین ، آیا چای باعث ایجاد سنگ کلیه می شود؟ پاسخ مثبت است ، نوشیدن بیش از حد چای می تواند منجر به تشکیل سنگ کلیه شود. با این حال ، مطالعات اخیر ثابت کرده است که چای سبز ممکن است توسط کسانی که از سنگ کلیه رنج می برند مصرف شود زیرا حاوی ترکیبی است که از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می کند.
عدم نوشیدن مقدار کافی مایعات شایع ترین علت ایجاد سنگ کلیه است و در طول تابستان، هنگامی که افراد از طریق تعریق بدن کم آب شوند، اثر ترکیبی کمبود آب بدن همراه با نوشیدن مقدار زیادی چای  می تواند احتمال ایجاد سنگ کلیه را افزایش دهد، مخصوصاً در افرادی که قبلاً در معرض خطر بودند.
به عنوان بهترین گزینه نوشیدن آب یا لیموناد واقعی و نه نسخه پودر شده برای رفع تشنگی و هیدراتاسیون توصیه میشود. لیمونادها دارای مقدار زیادی سیترات هستند که از رشد سنگ کلیه جلوگیری می کنند.

چای سبز و سنگ کلیه

مطالعه ای اخیراً ادعا کرده است که برای هر فنجان چای سبز که روزانه مصرف می شود ، خطر ابتلا به سنگ کلیه در زنان 8 درصد و در مردان تا 14 درصد کاهش می یابد. این یافته ها در ابتدا دانشمندان را گیج کرد، زیرا آنها کشف کردند که سطح اگزالات کلسیم در ادرار به دلیل مصرف چای سبز که اساساً به معنای خطر بالاتر سنگ کلیه است، افزایش یافته است. مدتی بعد محققان توانستند در مطالعات خود بفهمند که این فقط مربوط به سطح اگزالات نیست بلکه در مورد چگونگی تأثیر آن بر تشکیل بلور است.

چگونگی تأثیر چای سبز در بهبود سنگ کلیه

عصاره های چای سبز به اگزالات کلسیم متصل می شوند و بلور حاصل از آن شکل دیگری پیدا می کند و از جمع شدن آن و ایجاد سنگ کلیه جلوگیری می کند. بلورهای کوچک به راحتی از طریق ادرار عبور می کنند. طبق مطالعه، چای سبز بیشتر باعث صاف شدن بلورهای اگزالات كلسیم می شود و بلورهای صاف ترشح سنگ های كلیوی را ایجاد می كنند كه به راحتی از بین می روند. تحقیقات در مورد این موضوع هنوز ادامه دارد، اگرچه به نظر می رسد تاکنون یافته ها نشان داده اند که چای سبز برای کلیه ها مانند گذشته تصور نمی شود. اما فقط پس از مشاوره با متخصص کلیه باید مصرف شود. در ادامه به بررسی چند پرسش و پاسخ  از متخصص کلیه در رابطه با سنگ کلیه و مصرف چای اشاره می کنیم
•    آیا چای سبز برای کلیه ها مفید است؟
بله ، چای سبز از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می کند.
•    آیا چای می تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود؟
همه چای ها باعث سنگ کلیه نمی شوند. توانایی چای در ایجاد سنگ کلیه به نوع چای و میزان اگزالات موجود در آن بستگی دارد.
•    هنگام ابتلا به سنگ کلیه می توانید چای بنوشید؟
یکی از شایع ترین علت های سنگ کلیه عدم مصرف آب کافی و مصرف چای زیاد است چای حاوی اگزالات است، ماده اصلی شیمیایی که در شکل گیری سنگ کلیه نیز نقش دارد، هنگام ابتلا به سنگ کلیه باید از مصرف چای خودداری شود.

بهترین چای ها برای بهبود سنگ کلیه

اگرچه نوشیدن بیش از حد چای ممکن است به کلیه شما آسیب برساند ، اما بر خلاف انواع مضر چای مانند چای سیاه، چند چای سالم وجود دارد که می تواند به عنوان چای های پاک کننده کلیه عمل کند. در اینجا چند نمونه از بهترین چای ها برای عملکرد کلیه و بهبود سنگ کلیه آورده شده است:
•    چای قاصدک
•    چای گزنه
•    چای زنجبیل و زردچوبه
•    چای سبز
نوشیدن چای گیاهی برای کلیه ها نیز ایده خوبی است اگر به دنبال سم زدایی از کلیه خود هستید.