دوست داری رژیم بگیری ؟
اسپروی تروپیکال
سوءجذب گوارشی گرمسیری، اسپروی گرمسیری یا اسپروی تروپیکال نوعی سوءجذب گوارشی است که احتمالاً به دلیل کمبود تغذیه توأم با عفونت ایجاد می‌شود.
به‌صورت بومی در کشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری وجود دارد و طی آن پرزهای روده باریک مسطح می شوند.
اسپروی تروپیکال (حاره ای) سندروم اسهال اکتسابی به همراه سوءجذب است که در بسیاری از مناطق حاره ای بوجود می آید.
در سندرم اسپروی تروپیکال علاوه بر اسهال و سوءجذب، بی اشتهایی، دیستانسیون یا نفخ شکمی و کمبودهای تغذیه ای نیز می تواند بروز کند که به واسطه‌ی شب کوری، گلوسیت، استوماتیت، کیلوزیس، رنگ پریدگی و ادم (ورم) به آسانی مشخص می شوند.
همچنین در نتیجه ی کمبود آهن، اسید فولیک و ویتامین B12 امکان بروز کم خونی نیز وجود دارد.
اگرچه عامل دقیق پاتولوژیکی اسپروی تروپیکال ناشناخته باقی مانده است، اما به نظر میرسد که نوع اسهال آن عفونی است. در اسپروی تروپیکال ممکن است که رشد بیش از اندازه باکتری ها تغییر در موتیلتی یا حرکت گوارشی و تغییرات سلولی در سیستم گوارش نیز وجود داشته باشد.
ارگانیسم های مشخص روده ای نیز ممکن است که از یک ناحیه حاره ای نسبت به ناحیه حاره ای دیگر متفاوت باشند. همانند بیماری سلیاک در این وضعیت نیز امکان غیر طبیعی شدن پرزهای روده ای وجود دارد.
اما تغییرات سطح سلولی از شدت کمتری برخوردارند. مخاط معده آتروفی شده و ملتهب می شود و میزان ترشح اسید هیروکلریک و فاکتور داخلی نیز تقلیل می یابد.
علل اسپروی تروپیکال
- اکثر مواد مغذى از طریق لایه مخاطى روده باریک جذب و وارد جریان خون مى‌شوند. اگر در بیمارى‌هایی مثل کرون این لایه آسیب ببیند ممکن است جذب مواد مغذى به حدى مختل شود که باعث ضعف و ناتوانى بیمار گردد.
- علت دیگر سوءجذب، کمبود آنزیمى مثل کمبود لاکتاز است که در آن آنزیم لاکتاز به طور مادرزادى وجود ندارد.
- در بیمارى سلیاک سوءجذب مزمن، روده به‌علت وجود گلوتن (پروتئینى که در گندم و سایر غلات یافت مى‌شود) ملتهب مى‌شود.
- بیمارى‌هاى شدید کبد و لوزالمعده نیز از دلایل دیگر سوءجذب هستند.
علایم اسپروی تروپیکال
شروع بيماري سوءجذب گوارشی گرمسیری معمولاً آهسته بوده و تشخيص آن دشوار است. اما بعضی از علائم آن شامل موارد زیر است:
- اسهال، استئاتوره، دردهای شکمی، کاهش وزن و خستگی.
- بیمار احتمالاً کمبود ویتامین های A، B12، D، K و فولات دارد. از این رو علائم این کمبودها مانند کم خونی مشاهده می شود.
- به‌طور معمول ناراحتى‌هاى شکمی، نفخ، پرگازى شکم، مدفوع چرب و بدبو، کاهش وزن، ضعف و خستگى وجود دارد.
- چربى‌ها اغلب جذب نمى شوند و این مسئله منجر به سوءجذب چهار ویتامین محلول در چربى K)، E، D، A) مى‌گردد.
- کمبود ویتامین K منجر به ایجاد خونریزى مى‌شود. سوءجذب ویتامین D قابلیت استفاده از کلسیم و منیزیم را کاهش مى دهد و به این ترتیب درد استخوانى ممکن است یکى از علائم سوءجذب شدید باشد.
- اختلال در جذب آهن، اسید فولیک و ویتامین B12 منجر به کم‌خونی، ضعف و کاهش وزن مى شود.
علائم کمبود های غذایی:
- شب کوری
- التهاب زبان و دهان
- شکاف لب ها
- شکاف گوشه های دهان
- رنگ پریدگی
- ادم
- کم خونی ناشی از کمبود اسید فولیک، آهن و ویتامین B12
ميزان توانايي در كنترل علايم بستگی به علت سوءجذب دارد؛ ولي خيلي چيزها بين همه اختلالات سوءجذب مشترك است. شروع بيماري معمولاً آهسته بوده و تشخيص آن دشوار است. اين اختلالات ممكن است ماه‌ها يا سال‌ها قبل از تشخيص وجود داشته باشند.
درمان اين اختلالات، بلند مدت و مشكل بوده و ممكن است نيازمند تغيير مكرر رژیم درماني باشد. پايبند ماندن و خوش‌بيني بيماران نسبت به ادامه درمان عامل مهمي در معالجه اين اختلالات محسوب می شود.
عوامل افزايش‌دهنده خطر اسپروی تروپیکال
- سابقه خانوادگي سوءجذب يا فيبروز کيستيك
- مصرف الكل
- مصرف داروهايي نظير روغن معدني و ساير مسهل‌ها
- مسافرت كشورهاي خارجي
- جراحي روده
- بيماري عدم تحمل لاكتوز
عوارض احتمالي سوءجذب گوارشی گرمسیری یا اسپروی تروپیکال
- كم‌خوني
- بيماري طولاني مدت
- تأخير رشد در كودكان
- اضافه شدن بيماري‌هاي ديگر ناشي از كمبود مواد غذايي، ويتامين‌ها و مواد معدني
تشخيص سوءجذب گوارشی گرمسیری (اسپروی تروپیکال)
بررسي‌هاي تشخيصي ممكن است شامل بررسي‌هاي آزمايشگاهي مدفوع، كروموزوم‌ها و خون به همراه عكس از لوله گوارش باشد.
درمان اسپروی تروپیکال
درمان اسپروی تروپیکال به علت زمينه‌اي بيماري بستگي دارد. در بيشتر بيماران مبتلا به اسپروی تروپیکال، اصلاح رژيم غذايي يا مكمل‌هاي غذايي باعث بازگشت سلامتي مي‌گردد. تجويز ويتامين B12 و آهن تزريقي ممكن است لازم باشد چرا كه جذب اين دو در همه انواع سوءجذب ها مختل مي‌گردد. درمان اسپروی تروپیکال شامل استفاده از آنتی بیوتیک ها، اسیدفولیک، مایعات و الکترولیت ها است.
همچنین درمان اسپروی تروپیکال همراه با تتراسيکلين، كوتريموكسازول )برای سه تا شش ماه) و مکمل های ويتامين B12 و فولیک اسید نیز می باشد. روش برخورد پزشک با سوءجذب بستگى به علت زمينه اى دارد كه بايد از طريق آزمايش هاى خون و مدفوع و اغلب نمونه بردارى از روده، تعيين گردد.
درمان شرايط زمينه اى و دریافت رژیم پركالرى همراه با مکمل هاى ويتامين و مواد معدنى نيز اغلب توصيه می شود. در بيمارى سلياک بايد از دریافت مواد غذایى حاوى گلوتن (آرد و بسيارى از فرآورده هاى غلات( اجتناب كرد.
در كمبود لاكتاز كه حدود يک چهارم افراد بزرگسال به آن مبتلا می شوند، پرهيز از شير و محصولات آن، اسهال و پرگازى شکم را برطرف می کند.
-
داروها
- آنزيم‌هايي جهت جبران كمبود آنزيم‌هاي روده
- داروهاي ضداسپاسم (گرفتگي) روده براي کاهش احساس ناراحتي شكمي
-
فعاليت
محدوديتي وجود ندارد. به محض بهبود علايم، فعاليت‌هاي طبيعي خود را از سر بگيريد.
-
رژيم غذايي
- خودداري از مصرف الكل
- بسته به علت بيماري ممكن است رژيم خاصي (مثلاً رژيم بدون شير، بدون گلوتن و غيره) لازم باشد. اطلاعات ويژه‌اي در اين باره به بيماران ارائه خواهد شد.
پيشگيري از سوءجذب گوارشی گرمسیری (اسپروی تروپیکال)
می توان از طریق نکات زیر، از ابتلا به اسپروی تروپیکال جلوگیری و پیشگیری کرد:
- عدم استفاده از مسهل‌ها
- خودداري از مصرف الكل
درمان تغذیه ای – پزشکی در اسپروی تروپیکال
نکات اصلی رژیم درمانی بیماری اسپروی تروپیکال، شامل حفظ و نگه داری مایعات الکترولیت ها، ریز مغذی ها و درشت مغذی ها و اتخاذ رژیم غذایی متناسب با وسعت و دامنه ی سوءجذب است.
در صورت تشخیص و تأیید کمبود همگام با سایر مواد مغذی امکان نیاز به مکمل های B12 و فولات نیز وجود دارد. کمبودهای تغذیه ای استعداد به عوامل عفونی را افزایش داده و بیماری را تشدید می کنند.
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز هريك از موارد زير در طي درمان باید به پزشک مراجعه کرد:
- دفع مدفوع سياه قيري
- تب 38 درجه سانتي‌گراد و بالاتر
- درد شديد شكم
- انقباض‌هاي عضلاني
