تغذیه در بیماری های عفونی

تغذیه نقش مهمی در جلوگیری از بیماری و کاهش عوارض و مرگ و میر در افراد مبتلا به HIV، سل، مالاریا و سایر بیماری های عفونی دارد. یک رژیم غذایی سالم می تواند به افراد مبتلا به این بیماری ها کمک کند تا علائم را بهتر مدیریت کنند و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهند. برای جلوگیری از سوء تغذیه و بهبود وضعیت تغذیه ای مبتلایان به بیماری های عفونی، به ویژه HIV و سل، توصیه می شود از برنامه های ارزیابی تغذیه، مشاوره و پشتیبانی استفاده کنند.

سوء تغذیه و عفونت

همیشه عفونت با سوء تغذیه در ارتباط بوده است. سوء تغذیه عامل اصلی نقص ایمنی در سراسر جهان است و ما بیشتر و بیشتر در مورد بیماری زایی این تعامل می آموزیم.
پنج بیماری عفونی بیش از نیمی از مرگ و میر در کودکان کمتر از 5 سال را تشکیل می دهد که اکثر این بیماری های عفونی به علت اختلالات تغذیه ای ایجاد می شوند. کمبود ریز مغذی ها سبب عوارض زیر می شوند: 
•    رشد ضعیف 
•    اختلال عملکرد مغز
•    افزایش مرگ و میر 
•    افزایش میزان ابتلا به بیماری های عفونی
میزان آلودگی به انگل در سراسر جهان بسیار زیاد است و این امکان وجود دارد که انگل ها منجر به سوء تغذیه شوند، اما میزان سوء تغذیه باعث افزایش آلودگی انگلی نمی شود. بنابراین باید شرایط، کنار هم مورد بررسی قرار گیرد. کمبودهای تغذیه ای مرتبط با بارداری با پاسخ ایمنی ضعیف به عفونت همراه است. کمبود ایمنی تا حدی با شیردهی جبران می شود و این بهترین روش برای محافظت از نوزادان در برابر عفونت است. سوء تغذیه و تغییرات تغذیه ای که از عوارض شایع عفونت مرتبط با ویروس نقص ایمنی بدن انسان می باشند سبب اختلالات زیر می شوند: 
•    اختلالات در مصرف مواد غذایی
•    اختلالات جذب مواد مغذی 
•    اختلالات متابولیسم واسطه ای 

سوء تغذیه عامل اصلی کمبود ایمنی در سراسر جهان است و بیشترین آسیب را به نوزادان، کودکان، نوجوانان و سالخوردگان می زند. بین سوء تغذیه و عفونت و مرگ و میر شیرخواران رابطه قوی وجود دارد، زیرا تغذیه ضعیف سبب مشکلات زیر در کودکان می شود:
•     کودک را تحت فشار قرار می دهد.
•    کودک ضعیف می شود.
•    کودک در برابر عفونت ها آسیب پذیر می شود.

 پنج بیماری عفونی که بیش از نیمی از مرگ و میر در کودکان کمتر از 5 سال را تشکیل می دهد شامل موارد زیر می باشد:
•    ذات الریه 
•    اسهال 
•    مالاریا 
•    سرخک 
•    ایدز 
در درک ما از این تعامل بین عفونت و سوء تغذیه، لازم است به یاد داشته باشیم که کاهش عملکرد سیستم ایمنی همیشه نقص نیست و بسیاری از شاخص های وضعیت تغذیه ای در طول عفونت قابل اعتماد نیستند. سوء تغذیه می تواند فرد را مستعد ابتلا به عفونت کند و همچنین عفونت نیز به سوء تغذیه کمک می کند و این باعث ایجاد یک چرخه می شود.
رژیم غذایی ناکافی منجر به اختلالات زیر می شود:
•    کاهش وزن 
•    کاهش ایمنی بدن 
•    آسیب مخاطی 
•    تهاجم توسط عوامل بیماری زا 
•    اختلال در رشد و نمو در کودکان
سوء تغذیه فرد بیمار با اسهال، سوء جذب، از بین رفتن اشتها، انحراف مواد مغذی برای پاسخ ایمنی و از بین رفتن نیتروژن ادرار افزایش می یابد که همگی منجر به از بین رفتن مواد مغذی و آسیب بیشتر مکانیسم های دفاعی می شوند و به نوبه خود باعث کاهش رژیم غذایی می شوند. علاوه بر این، تب سبب افزایش انرژی مورد نیاز و نیازهای ریزمغذی می شود به همین دلیل در بیماری هایی مانند مالاریا و آنفلوانزا میزان مرگ و میر با میزان سوء تغذیه ارتباط مستقیم دارد

ریز مغذی ها و مصونیت در برابر بیماری های عفونی

در سراسر جهان، 2 میلیارد نفر در معرض کمبود ریز مغذی ها از جمله ویتامین های A ، C و E و مواد معدنی روی، آهن و ید هستند و کمبود آن ها سبب عوارض زیر می شوند:
•    اختلال در رشد
•    اختلال عملکرد مغز
•    افزایش مرگ و میر 
•    افزایش حساسیت به عفونت و در نتیجه ابتلای بیشتر به بیماری های عفونی
ریز مغذی ها با تشکیل آنتی بادی و ایجاد سیستم ایمنی بدن مرتبط هستند. با اثر مکمل ها، غنی سازی و تغییر رژیم غذایی، اثرات منفی کمبود ریز مغذی ها قابل پیشگیری است. 
کمبود ویتامین A و میزان ابتلا به سرخک با هم در ارتباط هستند و 2 میلیون کودک در سال بر اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می دهند. احتمالاً سرخک در کودک، کمبودهای غذایی موجود را تشدید می کند و کودکانی که کمبود ویتامین A دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرخک هستند. کمبود ویتامین A خطر ابتلا به بیماری تنفسی و عفونت های مزمن گوش را افزایش می دهد.
ویتامین E یک آنتی اکسیدان است که رادیکال های آزاد را از بین می برد. با تأخیر در افزایش حساسیت پوست و تولید آنتی بادی پس از واکسیناسیون، مکمل ویتامین E باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی در افراد مسن می شود. این تقویت عملکرد سیستم ایمنی سبب افزایش مقاومت در برابر عفونت ویروس آنفلوانزا در افراد مسن و کاهش خطر ابتلا به عفونت های تنفسی فوقانی در ساکنان خانه سالمندان می شود. 

مکمل های ویتامین D تقویت کننده ارزان و مؤثر سیستم ایمنی در برابر سل می باشند. محققان گزارش دادند که یک دوز 2.5 میلی گرم مکمل های ویتامین D تنها برای تقویت توانایی سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت کافی است. این یافته ها از مطالعه ای حاصل شده است که شیوع فوق العاده کمبود ویتامین D را در بین زنان مستعد ابتلا به سل در جوامع مسلمان در لندن مشخص کرده است.
روی یک ماده معدنی کمیاب است که برای همه گونه ها ضروری است. روی یک ماده ضروری در تشکیل آنزیم ها و اسیدهای نوکلئیک است و در ساختار غشای سلولی و عملکرد سلول های ایمنی نقش اساسی دارد. کمبود روی، ایمنی غیر اختصاصی از جمله عملکرد نوتروفیل و سلول های کشنده طبیعی و فعالیت مکمل را کاهش می دهد. همچنین کمبود روی، تعداد لنفوسیت های T و B را نیز کاهش می دهد و تولید آنتی بادی را سرکوب می کند.
غلظت کم روی نیز در بیماران مبتلا به سل، بیماری کرون، بیماری اسهال و ذات الریه مشاهده شده است. کمبود روی با نتایج غیر طبیعی بارداری همراه است و شرایط ایمنی نسبی، از جمله اعتیاد به الکل، بیماری کلیه، سوختگی، بیماری التهابی روده و عفونت  HIV و بسیاری از داروها، از جمله کورتیکواستروئیدها، باعث دفع بیش از حد روی نیز می شوند. مکمل روی مدت زمان و شدت بیماری اسهال و ذات الریه را در کودکانی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند، کاهش می دهد و مانع افزایش لكنت در كودكان مبتلا به بيماري اسهال حاد مي شود. 

کمبود آهن شایعترین کمبود عناصر کمیاب در سراسر جهان است که 20٪ - 50٪ از جمعیت جهان که به طور عمده شیرخواران، کودکان و زنان در سن باروری هستند را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری با اختلالات ایمنی واسطه سلولی و کاهش عملکرد نوتروفیل همراه با افزایش فعالیت باکتریایی همراه است. این امر دفاع بدن را در برابر بیماری کاهش می دهد و عملکرد بدن و مغز را نیز کاهش می دهد. با وجود این، کمبود آهن اثرات نامشخصی بر خطر ابتلا به بیماری های عفونی دارد.

در درمان مالاریا، اصلاح کمبود آهن از اهمیت برخوردار است، زیرا مالاریا باعث همولیز و کم خونی می شود. با این حال در بعضی موارد، مکمل ممکن است عفونت را تشدید کند، زیرا انگل مالاریا برای تکثیر در خون به آهن نیاز دارد و بنابراین ممکن است در فردی که کمبود آهن دارد خطر ابتلا به عفونت کمتر باشد. مکانیسم مالاریا نیز ممکن است با مهار جذب روی مرتبط باشد. بسیاری از عوامل بیماری زا برای زنده ماندن و تکثیر در میزبان به عناصر کمیاب مانند آهن و روی نیاز دارند و ممکن است استفاده از مکمل ها سبب افزایش بیماریزایی شود. بنابراین، نگرانی در مورد مکمل آهن در برنامه های درمانی مالاریا وجود دارد. به طور کلی، آهن (ترجیحا با فولات) نیز مانند مکمل پیریدوکسین باید برای همه خانم های باردار که تحت شیمی درمانی مالاریا قرار دارند، تزریق شود. 

عفونت انگلی

میزان آلودگی به انگل در سراسر جهان بسیار زیاد است. یک میلیارد نفر به کرم های منتقل شده از خاک مانند کرم قلاب دار آسکاریس آلوده هستند و 200 میلیون نفر به شیستوزوم ها و 400 میلیون کودک مدرسه ای به انگل های روده ای دیگر آلوده هستند. انسان ها می توانند میزبان 200 نوع مختلف انگل باشند و 1 کرم می تواند به طور متوسط 20،000 تخم در روز تولید کند. انگل های روده سبب اختلالات و مشکلات زیر می شوند:
•    کاهش مصرف مواد غذایی 
•    سوء جذب 
•    از بین رفتن مواد مغذی درون زا 
•    کم خونی 
اگرچه که انگل ها ممکن است به سوء تغذیه منجر شوند، اما میزان تأثیر سوء تغذیه در افزایش آلودگی انگلی به وضوح مشخص نیست. با این وجود، شرایط مختلف باید در کنار هم در نظر گرفته شوند.

شواهدی دال بر آسیب انگل به سلامتی کودک وجود ندارد و میزان تأثیر آن به طور کامل مشخص نیست. عفونت های مرتبط با کرم ها در کودکان در سن مدرسه با نقایص شناختی همراه است. چندین عفونت کرم از جمله کرم قلاب دار، شیستوزوم و ژیاردیا با کم خونی، فقر آهن و از بین رفتن قابل توجه ریز مغذی ها همراه است. کودکان عاری از انگل دارای ویژگی های مثبت زیر می باشند:
•    وضعیت غذایی بهتری برخوردار هستند.
•    سریعتر رشد می کنند.
•    سطح هوشیاری بالاتری دارند.
•    نسبت به کودکان دارای انگل میزان ابتلا به بیماری های عفونی در آن ها کمتر است .

توصیه های تغذیه ای در درمان بیماری های عفونی

مطالعات نشان داده اند که دریافت پروتئین کافی به طور غیر مستقیم در جلوگیری از عفونت بعد از آسیب مؤثر است.
استفاده از مکمل روی موجب بهبود پاسخ ایمنی به عفونت شده و از بیماری جلوگیری می کند. همچنین مصرف مکمل روی باعث کاهش وقوع عفونت در بیماران مبتلا به کم خونی داسی شکل می شود. استفاده از مکمل ویتامین و مواد معدنی موجب کاهش وقوع عفونت در سالمندان سالم و افراد دارای دیابت نوع دو می شود. مطالعات نشان دادند افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که دارونما ( پلاسبو) دریافت کردند 93% دچار عفونت شدند در حالی که بیماران مبتلا به دیابت نوع دو که مکمل ویتامین و مواد معدنی مصرف کردند، 17% دچار عفونت شدند.
طبق مطالعات صورت گرفته مصرف مقادیر بالا از ویتامین C تأثیر کمی بر کاهش علائم سرماخوردگی دارد. مصرف آب ذغال اخته موجب کاهش عفونت مجاری ادرار می شود. مصرف ماست (به دلیل داشتن لاکتو باسیلوس اسیدوفیلوس و لاکتوباسیلوس بولگاریس و ترموفیلوس) موجب درمان یا جلوگیری از اسهال می شود.
 مکمل های تغذیه ای نقش کمی در جلوگیری از عفونت در بیماران دارند. تنها استثناء در مورد مکمل گلوتامین است که موجب کاهش ریسک عفونت می شود. تأثیر تغذیه لوله ای نسبت به تغذیه وریدی در کاهش ریسک عفونت بیشتر است. تغذیه لوله ای به موقع و زود هنگام در بیماران دارای آسیب و جراحی موجب پیشگیری از عفونت می شود. هیچ کدام از انواع تغذیه لوله ای نسبت به دیگری برتری ندارد.  مطالعات نشان دادند تغذیه از راه معده خطر ورود ترشحات به ریه را در مقایسه با تغذیه از راه روده کوچک افزایش نمی دهد.