ذات الریه، عفونت ریه ها است که کیسه های هوایی را درگیر می کند و گاهی این کیسه های هوایی با مایعات یا چرک پر می شود. این بیماری می تواند توسط تعدادی از ارگانیسم های مختلف، از جمله باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها و همچنین آسپیراسیون (استنشاق) یک جسم خارجی ایجاد شود. هر ساله میلیون ها نفر به ذات الریه مبتلا می شوند. کودکان زیر 5 سال و بزرگسالان بالای 65 سال و افراد بستری در بیمارستان یا دارای بیماری های مزمن یا سرکوب سیستم ایمنی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ذات الریه می باشند.

علل شایع ذات الریه (پنومونی)

•    باکتری ها
 یکی از علل شایع ذات الریه باکتری ها می باشد و اغلب فقط بر روی یک ناحیه از ریه تأثیر می گذارد. گاهی اوقات بعد از داشتن نوع دیگری از عفونت های تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن (مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا) پنومونی باکتریایی رخ می دهد، اما این پنومونی می تواند به تنهایی بدون عفونت قبلی نیز رخ دهد. اگر علل شایع ذات الریه شما باکتری باشد، معمولاً با آنتی بیوتیک ها درمان می شوند.
•    ویروس ها
ذات الریه ویروسی یکی دیگر از علل شایع ذات الریه می باشد که توسط ویروس ایجاد می شود. نوع ویروسی شایع ترین علت بیماری ذات الریه در کودکان زیر 5 سال است. بیشتر افراد مبتلا به این بیماری طی یک تا سه هفته بدون درمان بهبود می یابند. بعضی اوقات برخی افراد دارای علائم شدیدتری هستند و نیاز به بستری شدن دارند.

•    قارچ ها
از دیگر علل شایع ذات الریه می توان قارچ ها را نام برد. ذات الریه قارچی هنگامی ایجاد می شود که اسپورها وارد ریه های شما شوند و تقسیم شوند. این بیماری معمولاً در افرادی با سیستم ایمنی بدن ضعیف یا مشکلات سلامتی مزمن دارند، رخ می دهد. عفونت های قارچی که در مناطق خاصی از خاک جمع می شوند می توانند منجر به ذات الریه قارچی شوند.
•    آسپیراسیون
آسپیراسیون هم می تواند یکی از علل شایع ذات الریه باشد. آسپیراسیون زمانی اتفاق می افتد که یک جسم خارجی مانند یک تکه غذا، مایع یا استفراغ استنشاق شود. سپس جسم در یک یا هر دو ریه (جایی که در آن گرفتار شده است) قرار می گیرد، مگر اینکه بتوانید آن را سرفه کنید. هنگامی که شما از یک ماده خارجی یا مایع آسپیراسیون می کنید، با شروع به پوسیدگی آن ماده، باکتری ها افزایش می یابند و منجر به عفونت خواهند شد. پنومونی آسپیراسیون یا جمع آوری مواد عفونی در ریه ها به دلیل وجود یک جسم خارجی، می تواند تنفس را دشوار کند.
همچنین ممکن است برخی از افراد در شرایط اتفاقی، مواد را به جای مری (لوله ای که مواد غذایی را به معده می رساند) به طور تصادفی به ریه های خود قورت دهند. بسیاری از مردم حتی هرگز نمی دانند که یک تکه غذا در لوله مری اشتباه پایین آمده است. این مشکل بیشتر در افراد مسن دیده می شود که احتمالاً در بلع مشکل دارند. خطر ذات الریه ناشی از آسپیراسیون در هنگام بیهوشی نیز بالا بوده و به همین دلیل است که از بیماران خواسته می شود که قبل از عمل جراحی دریافت مواد خوراکی نداشته باشند.
تمامی موارد ذکر شده می تواند از علل شایع ذات الریه باشد. مکان و شرایط محیطی شما می تواند نوع آن را تأیید کند.

عوامل خطر ذات الریه

عوامل خطر ذات الریه می تواند با سبک زندگی شما ارتباط دارد و احتمال ابتلا به ذات الریه را افزایش دهد. از عوامل خطر ذات الریه شامل:
•    سیگار کشیدن: یکی از رایجترین عوامل خطر ذات الریه سیگار کشیدن است. اگر سیگار می کشید، خطر ابتلا به ذات الریه در شما بیشتر از افراد عادی است. سیگار باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن در دفاع از ارگانیسم هایی می شود و شما را بیمار خواهد کرد.
•    مواد مخدر یا استفاده بیش از حد از الکل: نوشیدن زیاد الکل یا استفاده از مواد مخدر یکی از عوامل خطر ذات الریه می باشد. در مصرف الکل یا مواد مخدر ممکن است در حالی که تحت تأثیر قرار گرفته اید، غذا، نوشیدنی یا استفراغ را وارد ریه های خود کنید. همانطور که قبلا گفته شد، آسپیراسیون علل شایع ذات الریه می باشد.
•    سوء تغذیه: سوء تغذیه را می توان از عوامل خطر ذات الریه در نظر گرفت. افراد با سوء تغذیه، احتمال بیشتری برای ابتلا به ذات الریه و شدیدتر شدن آن (خصوصاً در کودکان و اراد مسن) دارند. تخمین زده می شود که سوء تغذیه عامل اصلی مرگ و میر در 45 درصد کودکان زیر 5 سال در سراسر جهان است.
•    ضعف سلامتی دندان ها: بهداشت دهان و دندان ضعیف می تواند جزئی از عوامل خطر ذات الریه باشند، به خصوص اگر پروتز دندان دارید.
•    قرار گرفتن در معرض حیوانات، مواد شیمیایی یا سموم محیطی: قرار گرفتن در اطراف حیوانات می تواند شما را در معرض قطرات آلوده خاک قرار دهد که از علل شایع ذات الریه می باشد. همچنین برخی مواد شیمیایی و آلاینده ها از عوامل خطر ذات الریه به حساب می آیند.

علائم شایع ذات الریه

 

یکی از علائم شایع ذات الریه افزایش خلط (ترکیبی از بزاق و مخاط) است. خلط ظاهری شبیه چرک اما غلیظ تر و رنگی دارد و می تواند در آلوئول های ریه شما جمع می شود. تجمع خلط در آلوئل ها منجر به سرفه شدید می شود که این روشی برای پاک کردن این مایعات است. عفونت همچنین باعث التهاب مجاری هوایی شما نیز می شود. همه این ها باعث می شود بدن شما برای بدست آوردن اکسیژن کافی برای فعالیت های عادی روزانه سخت تر کار کند. علائم شایع ذات الریه در افراد مختلف متفاوت می باشد. موارد زیر از علائم شایع ذات الریه می باشد:
•    تب، تعریق و یا لرز
•    سرفه (اغلب شدید) که باعث ایجاد خلط می شود که یکی از علائم شایع ذات الریه است.
•    تنگی نفس
•    درد قفسه سینه هنگام سرفه یا تنفس عمیق
•    احساس ضعف
•    خستگی
•    تغییر در وضعیت روانی در افراد 65 سال و بالاتر
•    از دست دادن اشتها
•    حالت تهوع، اسهال یا استفراغ

سرفه کردن

سرفه یکی از رایجترین علائم شایع ذات الریه است که در اوایل بیماری رخ می دهد. بعبارتی سرفه تلاش بدن برای خارج کردن مایعات از ریه ها است تا از شر عفونت خلاص شود. راه هایی وجود دارد که می توان شدت سرفه را کاهش داد، از جمله:
•    نعناع، اکالیپتوس و چای شنبلیله
بسیاری از چای گیاهی گرم ممکن است به تسکین ناراحتی گلو کمک کنند، اما گیاهانی مانند نعنا یا اکالیپتوس ممکن است مفید تر باشد. این چایی ها سبب بهبود سرفه (یکی از علائم شایع ذات الریه) خواهد شد.
گیاهان دارویی، از جمله نعناع و اکالیپتوس، تأثیر تسکین دهنده ای بر گلوی افراد مبتلا به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی دارند. این گیاهان ممکن است به روان شدن مخاط و کاهش درد و التهاب ناشی از ذات الریه کمک کنند. بذر شنبلیله از گیاهانی است که به روان شدن مخاط کمک می کند. همچنین چای تهیه شده از دانه شنبلیله سرفه مداوم را کاهش دهد.

تنگی نفس

•    غرغره آب نمک
تجمع مخاط در گلو و سینه از علائم شایع ذات الریه است و باعث سرفه و سوزش گلو می شود. غرغره آب نمک گرم به از بین بردن تجمع مخاط یا میکروب های موجود در گلو کمک می کند و کمی شما را تسکین دهد.

•    کافئین
نوشیدن مقدار کمی کافئین، مانند یک فنجان قهوه یا چای سیاه یا سبز، ممکن است به بهبودی برخی از علائم شایع ذات الریه کمک کند. کافئین می تواند راه های هوایی در ریه ها را باز کند تا شخص براحتی نفس بکشد.

•    هوای گرم و مرطوب
استنشاق هوای گرم و مرطوب نیز ممکن است احساس تنگی نفس کمتری به شما دهد و از سفت شدن گلو جلوگیری کند. تنفس بخار زیر دوش یا تنفس بر روی یک لیوان چای گرم در این موارد کمک کننده است.

•    استراحت 
استراحت برای ترمیم سلولی در بدن بسیار حیاتی است، به ویژه می تواند برای تنگی نفس مفید باشد. فشارهای جسمی در ذات الریه باید به حداقل برسند.

درد قفسه سینه

•   چای زنجبیل یا زردچوبه
یکی از علائم شایع ذات الریه درد قفسه سینه بدلیل سرفه مداوم است. نوشیدن یک چای گرم تهیه شده با زنجبیل تازه یا ریشه زردچوبه درد قفسه سینه را کاهش می دهد. ریشه هردوی این گیاهان می تواند اثر ضد التهابی طبیعی در بدن داشته باشد. خرد کردن یک تکه به اندازه یک انگشت از ریشه زردچوبه و جوشاندن آن در چند فنجان آب می تواند چای کافی را در طول روز فراهم کند.

تب

تب بالا یکی از عوامل خطر ذات الریه می باشد. پایین آمدن تب برای جلوگیری از عوارض بسیار حیاتی است.

•    نوشیدن آب
در هنگام تب، نگه داشتن بدن مملو از مایعات و الکترولیت ها برای جلوگیری از کم آبی بدن ضروری است. نوشیدن نوشیدنی های یخ زده یا خوردن تکه های یخ خانگی ممکن است به هیدراته شدن بدن و خنک شدن آن کمک کند. تب بعنوان یکی از علائم شایع ذات الریه با نوشیدن مایعات بهبود می یابد.
•    تسکین دهنده درد بدون نسخه (OTC)
برخی از داروهای OTC مانند ایبوپروفن ممکن است به کاهش علائم از جمله تب و درد کمک کند. مصرف داروها با غذا بسیار مهم است و از مقدار توصیه شده نباید تجاوز کند.
•    حمام ولرم
دوش گرفتن در آب ولرم نیز ممکن است به خنک شدن بدن کمک کند.

لرز

لرزها اغلب یک علامت ثانویه است که در اثر تب ایجاد می شود. هنگامی که تب قطع یا به پایان رسید، لرز ممکن است خود به خود فروکش کند.
•    مصرف مایعات گرم
نوشیدن مایعات گرم ممکن است باعث گرم شدن بدن و جلوگیری از لرز شود. آب گرم، چای گیاهی یا یک کاسه سوپ برای تأمین الکترولیت ها و مواد مغذی توصیه می شود.

•    ترکیبات طبیعی اضافی
ترکیبات طبیعی اضافی ممکن است به بدن در مقابله با اثرات کلی ذات الریه کمک کند. این محصولات خانگی حاوی ترکیباتی هستند که در مقابله با باکتری ها، ویروس ها یا قارچ ها مؤثر است. ترکیبات طبیعی اضافی شامل موارد زیر می باشد:
     سیر
     عسل خالص
     فلفل هندی
     روغن درخت چای

رژیم غذایی در ذات الریه (پنومونی)

رژیم غذایی در ذات الریه برای کنترل علائم عفونت مهم می باشد. مواد غذایی به سالم نگه داشتن ریه ها کمک می کند و از بروز عفونت در مجاری تنفسی جلوگیری می کند. مواد غذایی سالم سبب تقویت سیستم ایمنی شما خواهد شد. رژیم غذایی در ذات الریه، در مبارزه با عفونت های ناشی از بیماری نقش مهمی دارد. مواد غذایی سالم را همراه داروهای تجویز شده توسط پزشک مصرف کنید. رژیم غذایی در ذات الریه در درمان و بهبود عوارض آن، نقش قابل توجهی دارد
•    غلات کامل
یکی از مواد غذایی مهم رژیم غذایی در ذات الریه غلات است. محتوای کربوهیدرات موجود در کل غلات مانند کینوآ، برنج قهوه ای، جو دوسر و جو در مدت بیماری انرژی لازم را به بدن می دهند. ویتامین های گروه B موجود در غلات به تولید انرژی و کنترل دمای بدن کمک می کند. ماده معدنی سلنیوم موجود در این غلات نیز سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.
•    آب
در صورت ابتلا به علائم شایع ذات الریه، نوشیدن مایعات فراوان بسیار توصیه می شود. نه تنها آب، بلکه مایعات دیگری مانند آبمیوه ها به روان شدن مخاط در ریه ها کمک می کنند. آب سموم مضر را برطرف می کند و به منجر به خلاص شدن از ذرات خارجی می گردد که این ذرات باعث انسداد در مجاری تنفسی شده اند.
•    غذاهای غنی از پروتئین
رژیم غذایی در ذات الریه باید غنی از پروتئین باشد. غذاهایی مانند آجیل، دانه ها، لوبیا، گوشت سفید و ماهی های آب سرد مانند سالمون و ساردین خاصیت ضد التهابی دارند. آن ها همچنین در ترمیم بافت های آسیب دیده و ایجاد بافت های جدید در بدن کمک می کنند.
•    سبزیجات برگ سبز
یکی از مواد غذایی مهم رژیم غذایی در ذات الریه سبزیجات برگ سبز است. سبزیجات برگ سبز مانند کلم، کاهو، اسفناج مملو از مواد مغذی هستند که به بهبود عفونت تنفسی منجر می شود. این سبزیجات حاوی آنتی اکسیدان هایی هستند که بدن را در برابر عوامل عفونی محافظت می کنند.
•    میوه ها
علاوه بر مرکبات غنی از ویتامین C (مانند پرتقال)، انواع توت ها و کیوی در تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کننده هستند و در نتیجه بهبودی تسریع می یابد. آن ها حاوی آنتی اکسیدان هایی هستند که بدن را در برابر عوامل خارجی محافظت می کند. رژیم غذایی در ذات الریه نقش بسزایی در بهبود بیماری دارد.
•    پروبیوتیک
غذاهایی مانند ماست حاوی پروبیوتیک هایی هستند که مانع از رشد پاتوژن ناشی از پنومونی می شوند. همچنین آن ها سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند زیرا باکتری های خوب موجود در روده را افزایش می دهد.
•    عسل
عسل برای مدت بسیار طولانی به دلیل خاصیت درمانی آن، کاملا شناخته شده است. این ماده در درمان سرفه و سرماخوردگی از علائم شایع ذات الریه است و دارای خواص ضد باکتریایی و ضد میکروبی می باشد.
•    چای شنبلیله
این چای ممکن است در درمان سرفه مداوم که در پنومونی تجربه می شود، کمک کند. تحقیقات نشان می دهد که تخم شنبلیله می تواند به فرد در تعریق کمک کند که باعث کاهش دمای بدن در هنگام تب می شود.

•    زردچوبه
زردچوبه به عنوان یک موکولیتیک عمل می کند، به این معنی که در روان کردن مخاط نقش دارد و از صدمه به مجاری برونش جلوگیری می کند. حتی دارای خواص ضد التهابی است که باعث کاهش درد قفسه سینه می شود. این ماده خوراکی هم با شیر و هم به صورت چای قابل مصرف است. به رژیم غذایی در ذات الریه می توان براحتی زرد چوبه را اضافه کرد.
•    زنجبیل
زنجبیل با داشتن خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی می تواند در مبارزه با میکروب های ایجاد کننده پنومونی مفید باشد. این ماده باعث کاهش درد قفسه سینه (از علائم عفونت) می شود. برای تسکین درد می توانید آن را به صورت چای زنجبیل مصرف کنید.
•    سایر ملاحظات
. مقدار زیادی مایعات و آب میوه و سبزیجات تازه بنوشید.
. سوپ سبزیجات گرم مصرف کنید (شامل گوجه فرنگی، ذرت شیرین و غیره).
. زردچوبه را به رژیم غذایی خود اضافه کنید زیرا این ماده خواص ضد التهابی دارد.
. برای کاهش تولید مخاط باید از مصرف شیر و فرآورده های شیر و شیرینی خودداری کرد.
. مصرف پیاز و سیر مفید است.
. به مقدار کافی ویتامین A مصرف کنید زیرا انسجام مخاط تنفسی را حفظ می کند. روغن کبد ماهی مانند COD، کوسه و حلیب، غنی ترین منبع ویتامین A هستند.
-مصرف میوه ها و سبزیجات نارنجی، زرد و برگ سبز تیره توصیه می شود.
. دریافت ویتامین C را افزایش دهید زیرا خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. دقت کنید غذاهای دارای منشأ حیوانی از نظر ویتامین C ضعیف هستند.
. روی را در رژیم غذایی خود بگنجانید زیرا ایمنی شما را تقویت می کند مانند غذاهای حاوی: گوشت قرمز، مرغ و شیر، غذاهای دریایی - ماهی، خرچنگ، میگو و گیاهان دریایی و غیره.
- غذاهای گیاهی دارای مقدار کم روی هستند، غلات کامل گندم مقدار خوبی از روی را می تواند تأمین می کند.