سندرم نفروتیک

سندرم نفروتیک نوعی اختلال کلیوی است که باعث می شود بدن پروتئین زیادی را به ادرار منتقل کند. این بیماری باعث تورم بخصوص در پاها و مچ پا می شود و باعث افزایش خطر سایر مشکلات سلامتی می شود. درمان سندرم نفروتیک شامل معالجه بیماری که باعث ایجاد آن شده و مصرف دارو می باشد. سندرم نفروتیک می تواند خطر عفونت و لخته شدن خون را افزایش دهد. پزشک ممکن است برای جلوگیری از عوارض، داروها و تغییرات رژیم غذایی را توصیه کند.

سندروم نفروتیک در برگیرنده گروهی از بیماری ها است که با التهاب حلقه های مویرگی گلومرولوز تظاهر می یابد. این گلومرولونفریت های حاد، شروع ناگهانی و دوره کوتاهی دارند که امکان دارد به سوی بهبودی کامل، بروز سندروم نفروتیک یا بیماری کلیوی( مرحله ی آخر) پیشرفت نمایند. از تظاهرات اولیه این بیماری ها هماچوری (وجود خون در ادرار) است که پیامد التهاب مویرگی می باشد و سد گلومرولی در برابر سلول های خونی را مورد صدمه و آسیب قرار می دهد. همچنین این سندرم با فشارخون بالا و از بین رفتن خفیف عملکرد کلیوی مشخص می شود. گلومرولونفریت از شایع ترین تظاهرات متعاقب عفونت استرپتوکوکی است که نه همیشه اما به طور معمول خود به خود محدود شونده می باشد. سایر موارد مسبب گلومرولونفریت نیز شامل نفروپاتی ایمونوگلوبین A، نفریت ارثی و بیماری های ثانویه از قبیل لوپوس اریتماتوی سیستمیک (Systemic lupus erythematosus)، واسکولیت و گلومرولونفریت مرتبط با آندوکاردیت، آبسه ها یا شانتهای بطنی ـ صفاقی آلوده شده (شانتهای بطنی ـ صفاقی برای کنترل فشارخون بالای داخل جمجمه) می باشد.

سندروم نفروتیک در برگیرنده گروهی از بیماری ها است که در نتیجه از بین رفتن عملکرد سدی گلومرول در برابر پروتئین به وجود می آیند. اتلاف مقادیر حجیم و بسیار زیاد پروتئین از طریق ادرار منجر به بروز هیپوآلبومینمی و متعاقب آن ادم، هیپرکلسترولمی، افزایش انعقاد پذیری و متابولیسم غیر طبیعی استخوان می شود. بالغ بر 95 درصد از موارد سندرم نفروتیک در نتیجه سه بیماری دیابت شیرین، آریتماتوی سیستمیک و آمیلوئیدوز می باشد.

همچنین ناشی از چهار بیماری دیگر است که در درجه اول و عمدتا کلیه را درگیر می کند :

1. بیماری گلومرولوپاتی با تغییر ناچیز
2. نفروپاتی مامبران
3. گلومرولونفریت فوکال
4. گلومرولونفریت مامبرانوپرولیفراتیو

اگرچه عملکرد کلیوی می تواند در طول دوره یا سیر این بیماری ها بدتر شود ولی این ویژگی نیز همیشگی و ثابت نمی باشد.

علائم سندرم نفروتیک

علائم و نشانه های سندرم نفروتیک عبارتند از:

• تورم شدید (ورم) به خصوص در اطراف چشم، مچ پا و پا
• ادرار کف آلود (نتیجه پروتئین اضافی در ادرار)
• افزایش وزن به دلیل احتباس مایعات
• خستگی
• از دست دادن اشتها

علل سندرم نفروتیک

سندرم نفروتیک معمولاً در اثر آسیب به گلومرول کلیه ها ایجاد می شود. گلومرول با عبور از کلیه ها، خون را فیلتر می کند و چیزهایی را که بدن شما لازم ندارد را جدا می کند. گلومرول های سالم پروتئین خون (به طور عمده آلبومین) که برای حفظ مقدار مناسب مایعات در بدن شما لازم است را از جریان داخل ادرار خود حفظ می کند. گلومرول ها در صورت آسیب دیدن، اجازه می دهند پروتئین خون زیادی از بدن شما خارج شود و منجر به سندرم نفروتیک شود.

بسیاری از بیماری ها و شرایط می توانند باعث صدمه گلومرولی و منجر به سندرم نفروتیک شوند، از جمله:

• بیماری کلیوی دیابتی: دیابت می تواند منجر به آسیب کلیه (نفروپاتی دیابتی) شود که بر گلومرول ها تأثیر می گذارد.
• بیماری تغییر حداقل: شایع ترین علت سندرم نفروتیک در کودکان است. بیماری تغییر حداقل باعث عملکرد غیر طبیعی کلیه می شود، اما وقتی بافت کلیه تحت میکروسکوپ بررسی شود، به نظر می رسد طبیعی یا تقریبا طبیعی باشد. علت عملکرد غیر طبیعی معمولاً نمی تواند مشخص شود.
• گلومرولواسکلروز سگمنتال کانونی: این بیماری با ایجاد زخم برخی گلومرولها ناشی از بیماری دیگر، نقص ژنتیکی یا داروهای خاص است و بدون هیچ دلیل مشخصی رخ می دهد.
• نفروپاتی غشایی: این اختلال کلیه نتیجه ضخیم شدن غشاهای درون گلومرولی است. ضخیم شدن به دلیل رسوباتی است که توسط سیستم ایمنی بدن ایجاد می شود. این بیماری می تواند با سایر شرایط پزشکی مانند لوپوس، هپاتیت B ، مالاریا و سرطان همراه باشد یا بدون هیچ دلیل مشخصی رخ دهد.
• لوپوس اریتماتوی سیستمیک: بیماری التهابی مزمن است که می تواند منجر به آسیب جدی کلیه شود.
• آمیلوئیدوز: این اختلال زمانی اتفاق می افتد که پروتئین های آمیلوئید در اندام های شما جمع می شوند. آمیلوئید اغلب به سیستم فیلتر کلیه آسیب می رساند.

عوامل خطر و ریسک فاکتورهای سندرم نفروتیک

عواملی که می توانند خطر ابتلا به سندرم نفروتیک را افزایش دهند عبارتند از:

• شرایط پزشکی که می تواند به کلیه های شما آسیب برساند.
• برخی بیماری ها و شرایط خطر ابتلا به سندرم نفروتیک مانند دیابت، لوپوس، آمیلوئیدوز، نفروپاتی ریفلاکس و سایر بیماری های کلیوی را افزایش می دهد.
• داروهای خاص: داروهایی که ممکن است باعث سندرم نفروتیک شوند شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و داروهای مورد استفاده در مبارزه با عفونت ها هستند.
• عفونت های خاص: عفونت هایی که خطر ابتلا به سندرم نفروتیک را افزایش می دهد شامل HIV ، هپاتیت B ، هپاتیت C و مالاریا است.

عوارض سندرم نفروتیک

عوارض احتمالی سندرم نفروتیک شامل موارد زیر است:

• لخته شدن خون: عدم توانایی گلومرول ها برای صحیح فیلتر کردن خون می تواند منجر به از بین رفتن پروتئین های خون شود که به جلوگیری از لخته شدن کمک می کند. این خطر ابتلا به لخته خون در رگ های شما را افزایش می دهد.
• کلسترول خون بالا و تری گلیسیرید خون بالا: هنگامی که سطح پروتئین آلبومین در خون شما کاهش می یابد، کبد شما آلبومین بیشتری ایجاد می کند. در همان زمان، کبد شما کلسترول و تری گلیسیرید بیشتری آزاد می کند.
• تغذیه ضعیف: از دست دادن پروتئین خون بیش از حد می تواند منجر به سوء تغذیه شود که می تواند به کاهش وزن منجر شود. کاهش وزن خود می تواند با ادم همراه شود. همچنین ممکن است گلبول های قرمز بسیار کمی (کم خونی)، سطح پروتئین خون پایین و ویتامین D کم داشته باشید.
• فشار خون بالا: صدمه به گلومرول و در نتیجه ایجاد مایعات اضافی بدن می تواند فشار خون را بالا ببرد.
• آسیب حاد کلیه: اگر کلیه ها به دلیل صدمه به گلومرول توانایی فیلتر کردن خون را از دست بدهند، مواد زاید می توانند به سرعت در خون ایجاد شوند. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است نیاز به دیالیز اضطراری بوجود بیاید.
• بیماری مزمن کلیوی: سندرم نفروتیک می تواند باعث شود کلیه ها با گذشت زمان عملکرد خود را از دست دهند. اگر عملکرد کلیه به اندازه کافی کم باشد، ممکن است به دیالیز یا پیوند کلیه احتیاج شود.
• عفونت ها افراد مبتلا به سندرم نفروتیک خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهند.

درمان سندرم نفروتیک

هیچ درمانی برای سندرم نفروتیک وجود ندارد، اما درمان هایی وجود دارد که می تواند به شما در مدیریت علائم کمک کند و از آسیب بیشتر کلیه ها جلوگیری کند. اگر کلیه ها از کار بیفتند، برای زندگی به دیالیز یا پیوند کلیه احتیاج است. درمان سندرم نفروتیک شامل پرداختن به علت اصلی و همچنین اقدام به کاهش فشار خون، ادم، کلسترول بالا و خطرات عفونت است. درمان معمولاً شامل داروها و تغییر رژیم است.

داروهای خاصی برای درمان علائم سندرم نفروتیک وجود دارد. داروهایی برای کنترل فشار خون و کلسترول می توانند در کاهش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی کمک کنند. (دارو برای کمک به بدن برای خلاص شدن از آب اضافی می تواند به کنترل فشار خون کمک کند و می تواند تورم را کاهش دهد). داروها برای جلوگیری از لخته شدن خون می توانند به جلوگیری از حمله قلبی و سکته مغزی کمک کنند.

داروهایی که فشار خون را پایین می آورند همچنین می توانند پیشرفت بیماری کلیوی را که باعث سندرم نفروتیک می شود به میزان قابل توجهی کند کنند. دو نوع داروی کاهش فشار خون، مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین و مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین، با کاهش فشار داخل گلومرول ها و در نتیجه کاهش آلبومینوری در کاهش سرعت پیشرفت بیماری کلیوی مؤثر هستند. بسیاری از افراد برای کنترل فشار خون به دو یا چند دارو نیاز دارند.

علاوه بر مهار کننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین، یک داروی ادرارآور (دارویی که به کلیه ها در از بین بردن مایعات از خون کمک می کند) می تواند در کاهش فشار خون و همچنین ادم مفید باشد. ممکن است به مسدود کننده های بتا، مسدود کننده های کانال کلسیم و سایر داروهای فشار خون نیز نیاز باشد. ممکن است داروهای استاتین برای کاهش کلسترول مصرف شود.

مبتلایان به سندرم نفروتیک باید واکسن پنوموکوک را دریافت کنند، این امر به محافظت در برابر باکتری که معمولاً باعث عفونت می شود، کمک می کند.

تغییر رژیم غذایی ممکن است در مدیریت علائم کمک کند. انتخاب ماهی یا برش های کم چربی گوشت به جای گزینه های بالاتر چربی می تواند به کنترل کلسترول کمک کند. محدود کردن مقدار نمک (سدیم) می تواند به جلوگیری از تورم کمک کند و به حفظ فشار خون در سطح سالم کمک کند.

نحوه جلوگیری از سندرم نفروتیک

تنها راه پیشگیری از سندروم نفروتیک، کنترل بیماری ناشی از آن است. اگر بیماری دارید که می تواند به کلیه های شما آسیب برساند، با پزشک معالج خود همکاری کنید تا از آسیب بیشتر کلیه ها جلوگیری شود. اگر داروهای تجویزی مصرف می کنید، تمام دوزهای خود را دقیقاً مطابق آنچه گفته شده است، مصرف کنید.

 

تغذیه و رژیم درمانی پزشکی در سندرم نفروتیک

هنگامی که مبتلا به سندرم نفروتیک هستید، یک متخصص تغذیه ممکن است به شما توصیه کند در میزان پروتئین، نمک و چربی که می خورید تغییر ایجاد کنید.

• پروتئین

مقدار پروتئینی که باید بخورید به سلامتی کلیه شما بستگی دارد. برای برخی از افراد مبتلا به سندرم نفروتیک، خوردن یک رژیم غذایی با مقدار پروتئین کم تا متوسط بهتر است. در مورد میزان پروتئین شما باید با یک متخصص تغذیه صحبت کنید.

• نمک

محدود کردن مقدار نمک (سدیم) مصرفی شما می تواند به جلوگیری از تورم و حفظ فشار خون در سطح سالم کمک کند.

• چربی

خوردن رژیم غذایی کم چربی اشباع و کلسترول می تواند به جلوگیری از کلسترول بالا در ارتباط با سندرم نفروتیک کمک کند.

غذاهای مجاز در رژیم غذایی سندروم نفروتیک

• گوشت بدون چربی (مرغ، ماهی، صدف)

• لوبیای خشک
• کره بادام زمینی
• سویا
• میوه تازه یا یخ زده (سیب، هندوانه، گلابی، پرتقال، موز)
• سبزیجات تازه یا یخ زده (لوبیا سبز، کاهو، گوجه فرنگی)
• سبزیجات کنسرو کم سدیم
• سیب زمینی
• برنج
• غلات کامل
• پنیر کلم
• توفو
• شیر
• کره یا مارگارین

غذاهای غیرمجاز در رژیم غذایی سندروم نفروتیک

• پنیرهای فرآوری شده
• گوشت سدیم بالا (بولونیا، ژامبون، بیکن، سوسیس، هات داگ)
• شام یخ زده
• گوشت کنسرو
• ترشی سبزیجات
• چیپس سیب زمینی شور، پاپ کورن و آجیل شور
• نان شور 
• به خاطر داشته باشید که برخی چاشنی ها نیز نمک بالایی دارند. گزینه های کم سدیم شامل سس گوجه فرنگی، گیاهان و ادویه جات، ترشی جات، سرکه، آب لیمو و مخلوط چاشنی بدون یا کم سدیم است.

نکات و توصیه های تغذیه ای در رژیم غذایی  سندرم نفروتیک

نظارت بر رژیم غذایی شما می تواند چالش برانگیز باشد، اما می تواند سلامت شما را بهبود بخشد و علائم سندرم نفروتیک را کاهش دهد. در اینجا چند نکته برای کمک به تغییرات رژیم غذایی آورده شده است.

• به مصرف پروتئین توجه داشته باشید. مصرف پروتئین توصیه شده برای سندرم نفروتیک 1 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز است که معادل 0.45 گرم در هر پوند در روز است. با این حال، این میزان ممکن است بسته به سلامتی فعلی کلیه های شما متفاوت باشد.
• میزان مصرف سدیم را به 400 میلی گرم در هر وعده غذایی (150 میلی گرم در هر میان وعده) محدود کنید. برچسب های مواد غذایی را بخوانید و میزان سدیم را قبل از خرید مواد غذایی بررسی کنید.
• وعده های غذایی را در خانه تهیه کنید. غذاهای رستوران ممکن است نمک بالاتری داشته باشند. از قبل درباره منوی غذایی یک رستوران تحقیق کنید و غذایی هایی را با 400 میلی گرم سدیم انتخاب کنید. ببینید رستوران می تواند غذای شما را بدون نمک آماده کند یا خیر.
• با روغنهای سالم مانند روغن زیتون یا نارگیل طبخ کنید.
• نمک را از میز شام جدا کنید.
• سبزیجات تازه یا سبزیجات کنسرو شده را بدون سدیم اضافه یا سدیم کم انتخاب کنید تا میزان سدیم شما کاهش یابد.

 

نتیجه:

چشم انداز سندرم نفروتیک به علت بستگی دارد. اگر پزشک شما بتواند بیماری زمینه ای کلیه را تشخیص و درمان کند، ممکن است علائم شما به تدریج بهبود یابد و هرگز برنگردد. وقتی سندرم نفروتیک ناشی از بیماری کلیوی نباشد، چشم انداز آن متفاوت است. اگر به رژیم غذایی مبتلایان به سندرم نفروتیک پایبند باشید، می توان ادم را کنترل کرد و از عوارض طولانی مدت اجتناب کرد.