مشکلات احتمالی ناشی از ورزش در افراد دیابتی

برخی اقدامات احتیاطی در مورد ورزش وجود دارد که افراد مبتلا به دیابت باید از آن‌ها آگاه باشند و اگر به‌درستی به آن‌ها توجه شود، ورزش کمک خوبی برای کسب سلامتی مطلوب می‌تواند باشد.

اقدامات احتیاطی ورزشی برای کمک به افراد مبتلابه دیابت برای جلوگیری از مشکلات ناشی از انتخاب‌های ورزشی غیرمنطقی توصیه می‌شوند.

درصورتی‌که داروی کاهش قند خون مصرف می‌کنید، در حالت‌های زیر در حین ورزش هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) می‌تواند رخ دهد:

• نسبت به ورزش کربوهیدرات خیلی کمی (میوه، شیر، نشاسته) میل کنید.
• نسبت به ورزش بیش‌ازحد دارو مصرف کنید.
• اثر ترکیبی عدم تعادل غذا و دارو نسبت به ورزش.

کسانی که داروی دیابت مصرف نمی‌کنند، نیازی به استفاده از این اقدامات احتیاطی ندارند؛ اما قبل، حین و بعد از ورزش مقدار زیادی آب بنوشید تا بدن به‌خوبی آب‌رسانی شود.

اقدامات احتیاطی در مورد افراد مصرف کننده انسولین یا داروهای خوراکی باید مدنظر قرارگرفته شود. در صورت مصرف انسولین یا داروی دیابت خوراکی باید اقدامات احتیاطی انجام شود:

 اگر قبل از ورزش میزان قند خون شما کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، قبل از شروع ورزش یک میان وعده با پایه کربوهیدرات مصرف کنید.

 اگر میزان قند خون شما قبل از ورزش بالاتر از 100 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، ممکن است لازم نباشد قبل از یک جلسه تمرین سبک، یک میان وعده کربوهیدرات مصرف کنید، اما ممکن است در طول یا بعد از تمرین به کربوهیدرات اضافی احتیاج داشته باشید. قند خون خود را چک کنید تا ببینید بعد از ورزش قند خون شما کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی لیتر است.

برای جلسات ورزش مدت طولانی یا با شدت زیاد، در طول فعالیت میان وعده‌های کربوهیدرات اضافی در نظر بگیرید. کربوهیدرات اضافی هر 30 تا 60 دقیقه ورزش پیشنهاد می‌شود (مثلاً بازی فوتبال، پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، اسکیت و غیره).

اگر قند خون خیلی پایین بیاید و علائم هیپوگلیسمی در حین ورزش ایجاد شود. یک ماده غذایی کربوهیدرات با هضم سریع مانند قرص گلوکز مصرف کنید.

حین ورزش هایپرگلیسمی (قند خون بالا) می‌تواند رخ دهد، زمانی که:

 برای خنثی کردن قند تولیدشده توسط کبد که به دلیل هورمون‌های ورزشی تحریک می‌شود، انسولین بسیار کمی در دسترس باشد.

 هنگام ورزش، برای جذب سریع گلوکز به سلول‌های ماهیچه‌ای انسولین بسیار کمی در دسترس باشد.

بنابراین، اقدامات احتیاطی برای مقابله با هایپرگلیسمی شامل عدم ورزش در موارد زیر است:

 قند خون شما بالای 240 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد خصوصاً زمانی که آزمایش ادرار برای کتون ها مثبت است، زیرا ورزش می‌تواند منجر به قند خون بالاتر و یا کتواسیدوز دیابتی شود. قبل از شروع تمرین، توصیه‌های پزشک خود را برای کاهش قند خون دنبال کنید.

 زمانی که شما مبتلا به آنفولانزا، عفونت یا بیماری دیگری هستید که کنترل قند خون را بدتر می‌کند.

 اگر میزان قند خون شما بالاتر از 240 میلی‌گرم در دسی لیتر اما کمتر از 300 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، فعالیت خود را در شدت متوسط ​​(پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری سبک) محدود کنید، نه یک تمرین با شدت بالا (دویدن، وزنه‌برداری و تنیس).

ورزش و عوارض ناشی از دیابت

قبل از شروع ورزش، حتماً با پزشک خود و سایر اعضای گروه مراقبت‌های بهداشتی خود مانند مربی دیابت مشورت کنید. ازآنجاکه انسولین یا سایر دوزهای دارویی و مصرف مواد غذایی احتمالاً نیاز به اصلاح دارد، افرادی که وابسته به انسولین هستند باید به‌ویژه مراقب مشاوره‌ها و توصیه‌ها باشند.

عوارض دیابتی نیز ممکن است نیاز به توجه ویژه داشته باشد. در زیر فهرستی جزئی از عوارضی وجود دارد که ممکن است نوع، مدت‌زمان و شدت ورزش را محدود کند:

• قند خون کنترل نشده (زیاد یا پایین)
• فشارخون بالا کنترل نشده
• شرایط ناپایدار قلب
• رتینوپاتی
• نوروپاتی محیطی (آسیب عصبی به اندام‌ها، زخم پا و غیره)
• نوروپاتی اتونومیک (آسیب عصبی به اندام‌های داخلی)
• میکروآلبومینوری و نفروپاتی (عملکرد ضعیف کلیه)

حتی باوجوداین عوارض، ورزش هنوز هم با اصلاح دقیق ممکن است امکان‌پذیر باشد.

اگر مطمئن نیستید که چگونه یک برنامه ورزشی را انجام دهید؛ که برای دیابت شما مفید باشد، باید به یک متخصص فیزیوتراپی آگاه از دیابت مراجعه کنید تا به شما در ایجاد یک رژیم ورزشی ایمن که متناسب با نیازها و علاقه‌های شما باشد کمک می‌کند.

اقدامات احتیاطی برای مبتلایان به مشکلات قلبی

افراد با ناراحتی‌های قلبی به‌ویژه باید قبل از شروع رژیم ورزشی با پزشک خود مشورت کنند.

به افرادی که دارای مشکلات قلبی هستند توصیه می‌شود از انجام فعالیت‌های شدید مانند بلند کردن وزنه‌ها یا ورزش‌هایی که می‌تواند منجر به درد در قفسه سینه شود خودداری کنند.

عوارض مربوط به پاها

ازآنجاکه بیشتر ورزش‌ها به‌صورت ایستاده انجام می‌شود، لازم است که از کفش مناسب استفاده کنید. مشکلات پا ممکن است هنگام بروز:

• نامناسب بودن کفش‌ها
• نپوشیدن جوراب
• هنگام ایجاد فشار روی پاها ایجاد شوند

بنابراین، برای جلوگیری از مشکلات پا، باید:

• روزانه پا را از نظر علائم آسیب‌دیدگی یا زخم‌های ناشی از فشار ها بررسی کنید.
• در مورد روش‌های صحیح مراقبت از پا با پزشک معالج یا مربی دیابت صحبت کنید.
• از کفش‌هایی استفاده کنید که متناسب با نوع تمرین که انجام می‌دهید باشند.
• قرار دادن پنبه در کفش و استفاده از جوراب جاذب توصیه می‌شود.

نوروپاتی

نوروپاتی دیابت می‌تواند باعث آسیب به اعصاب و درنتیجه کاهش توانایی احساس درد، گرما یا سرمازدگی بخصوص در پاهای شما شود. این امر می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی پا در هنگام ورزش شود. اگر دچار نوروپاتی دیابتی هستید، تمرینات خفیف‌تر یا با تحمل وزنه متوسط را انجام دهید. اگر به دنبال تناسب‌اندام هستید، از کفش مناسب استفاده کنید. بازرسی روزانه پا و ایمنی پا، کلید ورزش با نوروپاتی است. برخی از تمرینات تعادلی را در برنامه تناسب‌اندام خود قرار دهید، زیرا نوروپاتی بر تعادل تأثیر می‌گذارد. اگر در تحمل حرکات با وزنه مشکل‌دارید، به ورزش دوچرخه یا استخر بپردازید.

رتینوپاتی

رتینوپاتی دیابت می‌تواند باعث آسیب به رگ‌های خونی در پشت چشم شود و منجر به مشکلات بینایی گردد. هرچه دیابت طولانی‌تر باشد احتمال ابتلا به رتینوپاتی بیشتر است. در این صورت، از تمریناتی که باعث افزایش فشار در داخل چشم‌های شما می‌شود، مانند بلند کردن و خم شدن شدید خودداری کنید. بهترین انتخاب‌های ورزشی با رتینوپاتی شامل فعالیت‌های کند و مداوم مانند دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی، شنا یا سایر ورزش‌های ملایم است.

بیماری کلیوی

 قند خون بالا می‌تواند در کلیه‌های شما رسوب‌کرده و اختلال ایجاد کند و درنتیجه آسیب کلیوی به نام نفروپاتی ایجاد می‌شود. علائم می‌تواند شامل ایجاد مایعات و ضعف باشد. بااین‌وجود، باید بتوانید سطح ایمنی از ورزش را با بیماری کلیه پیدا کنید. پزشک شما می‌تواند به شما در ایجاد برنامه شدید متوسط تا شدید کمک کند. حتی افراد دیالیز کلیه نشان داده‌اند که از ورزش سود می‌برند.

ورزش و بارداری در دیابت

ورزش باعث کاهش خطر عوارض در دوران بارداری ازجمله خطر ابتلا به دیابت حاملگی می‌شود. اگر قصد بارداری دارید در حالت ایده آل بهتر است از قبل آن ورزش را شروع کنید. برای زنان مبتلا به دیابت یا در معرض خطر ابتلا به دیابت حاملگی، 20 تا 30 دقیقه ورزش در هر روز یا در بیشتر روزهای هفته توصیه می‌شود.

اگر به دیابت حاملگی مبتلا هستید، معمولاً ورزش در دوران بارداری، حتی با شدت زیاد ایمن بوده و می‌تواند به جلوگیری از افزایش وزن کمک کند. تمرينات هوازي و مقاومتي باعث بهبود كنترل قند خون در دوران بارداري می‌شود. زنانی که دچار دیابت حاملگی می‌شوند باید بعد از ورزش مراقب قند خون باشند و حتماً توصیه‌های پزشکان خود را در مورد رژیم‌های انسولین و کربوهیدرات دنبال کنند.

تعادل کربوهیدرات، انسولین و ورزش

آزمایش قند خون به‌طور مکرر هنگام تمرین به شما کمک می‌کند تا کربوهیدرات و انسولین لازم را با توجه به نیاز بدن خودتنظیم کنید.

 هنگامی‌که گردش انسولین کم است، مصرف 10 تا 15 گرم کربوهیدرات قبل از ورزش با شدت کم تا متوسط به مدت 30 تا 60 دقیقه ممکن است سطح قند خون را حفظ کند.

 اگر اخیراً انسولین مصرف کرده‌اید، ممکن است به ازای هر ساعت ورزش برای حفظ عملکرد و قند خون نیاز به 30 تا 60 گرم داشته باشید.

همچنین ممکن است شما نیاز به تنظیم دوز انسولین خود قبل یا بعد از ورزش داشته باشید تا تغییرات قند خون را که احتمالاً منجر به آن شود، حساب کنید.

 اگر از انسولین تزریقی استفاده می‌کنید، سعی کنید دوزهای قبل از ورزش و بعد از ورزش را 20 درصد کاهش دهید.

 اگر به‌طور مکرر از پمپ انسولین استفاده می‌کنید، می‌توانید هنگام شروع ورزش میزان دوز خود را کاهش داده یا متوقف کنید. از طرف دیگر، سعی کنید دوز خود را 30 تا 60 دقیقه قبل از شروع ورزش متوقف کنید.

 اگر در مدت‌زمان دو تا سه ساعت پس از مصرف انسولین (چه از طریق پمپ و چه با تزریق) ورزش می‌کنید، ممکن است لازم باشد دوز پایه معمول خود را از 75 درصد به 25 درصد کاهش دهید تا از کمبود قند خون جلوگیری کنید.

تأکید بر این نکته مهم است که نیازهای خاص شما ممکن است متفاوت باشد، به همین دلیل آزمایش سطح گلوکز قبل، حین و بعد از ورزش ضروری است.

اگر احساس ضعف، لرز و سرگیجه دارید یا وقتی قند خون شما پایین‌تر از 90 میلی‌گرم در دسی لیتر قرار دارد، از ورزش و خوردن حدود 15 گرم کربوهیدرات با هضم سریع خودداری کنید.

قبل از ورزش، قند خون شما باید بین 90 تا 250 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد.

جلوگیری از افت قند خون بعد از ورزش

توانایی ورزش در کاهش قند خون یکی از مزایای آن است، اما قند خون ممکن است بعد از ورزش خیلی پایین بیاید.

افت قند خون به‌ویژه در طول شب بسیار مهم و نیازمند کنترل و بررسی است. اگر از انسولین تزریقی استفاده می‌کنید، پیشنهاد می‌شود در روزهایی که ورزش می‌کنید مقدار انسولین پایه خود را 20 درصد کاهش دهید و پس از ورزش یک وعده غذایی کم گلیسمی در عصر بخورید و تزریق انسولین بعد از غذا را کاهش دهید. همچنین مصرف میان وعده قبل از خواب می‌تواند کمک‌کننده باشد.

می‌توانید نکات زیر را به‌طور روزمره در ورزش انجام دهید. نشان داده‌شده است که هرکدام خطر ابتلا به افت قند خون ناشی از ورزش را کاهش می‌دهد:

• سعی کنید یک جلسه با شدت متوسط را با حداقل 10 ثانیه دویدن سریع آغاز کنید یا به پایان برسانید.
• دوره‌های کوتاه و پرشدت را به‌طور متناوب در یک جلسه تمرینی متوسط انجام دهید.

قبل از اشکال هوازی ورزش، تمرینات ورزشی (تمرین وزنه‌ برداری) را انجام دهید.