دوست داری رژیم بگیری ؟
کم خونی همولیتیک
گلبول های قرمز مسئول انتقال اکسیژن از ریه ها به قلب شما و در کل بدن هستند. مغز استخوان شما وظیفه ساخت این گلبول های قرمز را دارد. هنگامی که تخریب گلبول های قرمز از تولید این سلول های مغز استخوان فراتر می رود، کم خونی همولیتیک رخ می دهد. کم خونی همولیتیک می تواند ذاتی یا اکتسابی باشد.
کم خونی همولیتیک اکتسابی
کم خونی همولیتیک اکتسابی از راه های مختلفی ایجاد می شود، مانند زمانی که طحال گلبول های قرمز سالم خون را به دام می اندازد و از بین می برد، یا یک واکنش خود ایمنی رخ می دهد. همچنین کم خونی همولیتیک اکتسابی می تواند به دلایل زیر نیز ایجاد شود:
- عفونت
- تومورها
- اختلالات خود ایمنی
- عوارض جانبی دارو ها
- سرطان خون
- لنفوم
کم خونی همولیتیک ذاتی
کم خونی همولیتیک ذاتی هنگامی ایجاد می شود که گلبول های قرمز تولید شده توسط بدن شما به درستی کار نکند. این وضعیت اغلب به صورت ارثی رخ می دهد؛ مانند افراد مبتلا به کم خونی داسی شکل یا تالاسمی که هموگلوبین غیر طبیعی دارند. در موارد دیگر، یک ناهنجاری متابولیک ارثی می تواند به کم خونی همولیتیک ذاتی منجر شود، مانند افرادی که دچار نقص آنزیم G6PD یا بی ثباتی غشای گلبول های قرمز مانند اسفروسیتوز ارثی هستند. هرکسی در هر سنی ممکن است کم خونی همولیتیک ایجاد شود.
علل کم خونی همولیتیک
ممکن است پزشک نتواند منشاء کم خونی همولیتیک را تشخیص دهد. با این حال، چندین بیماری و حتی برخی از داروها می توانند باعث این بیماری شوند.
علل اصلی کم خونی همولیتیک خارجی شامل موارد زیر است:
- طحال بزرگ شده
- هپاتیت عفونی
- ویروس اپشتین بار
- تب حصبه
- سم باکتری E. coli
- سرطان خون
- لنفوم
- تومورها
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) ، که یک اختلال خود ایمنی است.
- سندرم ویسکوت-آلدریچ، که یک اختلال خود ایمنی است.
- سندرم HELLP (به دلیل ویژگی های آن شامل همولیز، آنزیم های کبدی بالا و تعداد پلاکت پایین)
- در برخی موارد، کم خونی همولیتیک نتیجه‌ی مصرف برخی داروهای خاص است. این کم خونی به عنوان کم خونی همولیتیک ناشی از دارو شناخته شده است. برخی از نمونه های دارویی که می تواند باعث بروز این بیماری شود:
- استامینوفن (تیلنول)
- آنتی بیوتیک ها، مانند سفالکسین، سفتریاکسون، پنی سیلین، آمپی سیلین یا متی سیلین
- کلروپرومازین (تورازین)
- ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB)
- اینترفرون آلفا
- پروتئینامید
- کینیدین
- ریفامپین (ریفادین)
یکی از شدیدترین اشکال کم خونی همولیتیک نوعی است که با دریافت و انتقال گلبول قرمز از گروه خونی اشتباه، ایجاد می شود.
هر فرد گروه خونی مشخصی دارد (A ، B ، AB یا O). اگر یک گروه خونی ناسازگار دریافت کنید، پروتئین های ایمنی تخصصی به نام آنتی بادی ها به گلبول های قرمز خارجی حمله خواهند کرد. نتیجه تخریب بسیار سریع گلبول های قرمز است که می تواند کشنده باشد. به همین دلیل است که ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی قبل از دادن خون باید گروه خون را با دقت بررسی کنند. برخی از دلایل کم خونی همولیتیک موقتی است. اگر پزشک بتواند علت اصلی را تشخیص داده و آن را معالجه کند، کم خونی همولیتیک قابل درمان است.
علائم کم خونی همولیتیک
از آنجا که دلایل مختلفی برای بروز کم خونی همولیتیک وجود دارد، هر فرد می تواند علائم مختلفی داشته باشد. با این حال، برخی از علائم مشترک وجود دارد که افراد زیادی هنگام کم خونی همولیتیک دچار آن می شوند.
برخی از علائم کم خونی همولیتیک همان مواردی است که در سایر اشکال کم خونی وجود دارد.
این علائم شایع عبارتند از:
- کمرنگ بودن پوست
- خستگی
- تب
- گیجی
- سرگیجه
- ضعف یا ناتوانی در انجام فعالیت های بدنی
علائم و نشانه های رایج دیگری در افراد مبتلا به کم خونی همولیتیک مشاهده می شود:
- ادرار تیره
- زردی پوست و سفیدی چشم ها (زردی)
- افزایش ضربان قلب
- طحال بزرگ شده
- کبد بزرگ شده
کم خونی همولیتیک در نوزادان
بیماری کم خونی همولیتیک در نوزاد متولد شده شرایطی است که مادر و نوزاد دارای گروه خونی ناسازگار هستند که معمولاً به دلیل ناسازگاری ژن های Rh بروز می کند. نام دیگر این بیماری اریتروبلاستوز جنین است. علاوه بر گروه های خونی ABO (A،B ،AB و O) که قبلاً مورد بحث قرار گرفت، فاکتور Rh همچنین در گروه خونی خاص یک شخص وجود دارد: فرد می تواند برای فاکتور Rh منفی یا مثبت باشد. برخی از نمونه ها شامل A مثبت، A منفی، AB منفی و O مثبت هستند.
اگر مادر خون Rh منفی داشته باشد و پدر کودک وی نیز مثبت باشد، احتمالاً اگر سلول های قرمز خون کودک از نظر فاکتور Rh مثبت باشد، ممکن است بیماری کم خونی همولیتیک در نوزاد متولد شده بروز کند. اثرات آن دقیقاً مانند واکنش های انتقال خون گلبول های قرمز در جایی است که عدم تطابق ABO وجود دارد. بدن مادر نوع خون کودک را "خارجی" می بیند و به طور بالقوه می تواند به نوزاد حمله کند. این وضعیت به احتمال زیاد برای یک زن در بارداری دوم خود و پس از آن اتفاق می افتد. این امر به این دلیل است که بدن تمهیدات ایمنی خود را در برابر آن فاکتور می سازد. در اولین بارداری، سیستم ایمنی مادر می آموزد چگونه می تواند در برابر گلبول های قرمز خون که به نظر بیگانه است، دفاع کند. بیماری کم خونی همولیتیک در نوزاد متولد شده یک مشکل است؛ زیرا کودک می تواند به طور قابل توجهی دچار کم خونی شود و این امر باعث عوارض بعدی می شود. درمان هایی برای این شرایط موجود است که شامل انتقال گلبول های قرمز و دارویی موسوم به ایمونوگلوبولین به صورت داخل وریدی (IVIG) هستند.
کم خونی همولیتیک در کودکان
کم خونی همولیتیک در کودکان معمولاً پس از یک بیماری ویروسی بروز می کند. دلایل آن مشابه مواردی است که در بزرگسالان وجود دارد و شامل موارد زیر است:
- عفونت
- بیماری های خود ایمنی
- سرطان ها
- داروها
- یک سندرم نادر معروف به سندرم اوانز
تشخیص کم خونی همولیتیک
تشخیص کم خونی همولیتیک اغلب با بررسی تاریخچه و علائم پزشکی آغاز می شود. در طول معاینه فیزیکی، پزشک معاینه پوستی که آیا کم رنگ یا زرد است را انجام می دهد. همچنین ممکن است بر روی نواحی مختلف شکم شما به آرامی فشار داده شود تا حساسیت به لمس پیدا کند که می تواند نشان دهنده بزرگ شدن کبد یا طحال باشد.
اگر پزشک به کم خونی مشکوک باشد، آزمایشات تشخیصی را صادر می کند. این آزمایش خون با اندازه گیری موارد زیر به تشخیص کم خونی همولیتیک کمک می کند:
- بیلی روبین: این آزمایش میزان هموگلوبین گلبول های قرمز را که در کبد شما تجزیه و پردازش شده است، اندازه گیری می کند.
- هموگلوبین: این آزمایش به طور غیرمستقیم میزان گلبول های قرمز خون در گردش خون را نشان می دهد (با اندازه گیری پروتئین حامل اکسیژن در گلبول های قرمز خون شما).
- عملکرد کبد: این آزمایش میزان پروتئین ها، آنزیم های کبدی و بیلی روبین موجود در خون شما را اندازه گیری می کند.
- تعداد رتیکولوسیت ها: این آزمایش تعداد سلول های گلبول قرمز نابالغ که به مرور زمان سلول های قرمز خون بالغ می شوند، اندازه گیری می کند.
اگر پزشک حدس بزند که وضعیت شما ممکن است با کم خونی همولیتیک ذاتی مرتبط باشد، ممکن است نمونه خون شما را زیر میکروسکوپ مشاهده کرده تا شکل و اندازه آن ها را بررسی کند. آزمایش های دیگر برای تشخیص بیماری کم خونی همولیتیک شامل آزمایش ادرار است تا به دنبال وجود شکستگی گلبول های قرمز بگردد. در بعضی موارد، پزشک ممکن است دستور آسپیراسیون مغز استخوان یا بیوپسی را صادر کند. این آزمایش می تواند اطلاعاتی در مورد تعداد گلبول های قرمز و شکل آن ها ارائه دهد.
درمان کم خونی همولیتیک
گزینه های درمانی کم خونی همولیتیک بسته به دلیل کم خونی، شدت بیماری، سن، سلامتی و تحمل شما نسبت به داروهای خاص متفاوت است.
گزینه های درمانی برای کم خونی همولیتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- انتقال گلبول های قرمز
- تزریق داخل وریدی ایمونوگلوبولین
- تزریق سرکوب گر سیستم ایمنی مانند یک کورتیکواستروئید
- عمل جراحی
انتقال گلبول های قرمز
انتقال گلبول های قرمز برای افزایش سریع تعداد گلبول های قرمز و جایگزینی گلبول های قرمز نابود شده با سلول های جدید انجام می شود.
تزریق داخل وریدی ایمونوگلوبولین
اگر یک فرآیند ایمنی بدن منجر به کم خونی همولیتیک شود، ممکن است ایمونوگلوبولین به صورت داخل وریدی در بیمارستان به شما تزریق شود تا سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.
کورتیکواستروئیدها
در صورت وجود فرم اکتسابی کم خونی همولیتیک با منشاء خود ایمنی، ممکن است کورتیکواستروئیدها تجویز شوند. آن ها می توانند فعالیت سیستم ایمنی بدن شما را کاهش دهند تا از، از بین رفتن گلبول های قرمز جلوگیری کنند. سرکوب کننده های سیستم ایمنی دیگر ممکن است برای رسیدن به همان هدف استفاده شوند.
عمل جراحی
در موارد شدید، ممکن است نیاز باشد طحال شما برداشته شود. طحال جایی است که گلبول های قرمز خون از بین می رود. از بین بردن طحال می تواند سرعت نابودی گلبول های قرمز خون را کاهش دهد. این امر معمولاً در موارد همولیز ایمنی که به کورتیکواستروئیدها یا سایر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی پاسخ نمی دهند به عنوان گزینه نهایی استفاده می شود.
تغذیه در کم خونی همولیتیک
مانند هر کم خونی دیگر، کم خونی همولیتیک نیز با مصرف یک رژیم غذایی مناسب می تواند تا حد زیادی کنترل شود. رژیم غذایی با هدف بهبود میزان هموگلوبین در خون می تواند برای کسانی که از کم خونی همولیتیک رنج می برند، مفید باشد. اگرچه این امر درمانی کامل برای این بیماری نخواهد بود، اما یک رژیم غذایی سالم به همراه درمان منظم و مدیریت شیوه زندگی می تواند در به حداقل رساندن علائم کم خونی همولیتیک کمک کند. در اینجا برخی از دستورالعمل های اصلی رژیم غذایی برای افرادی که از کم خونی همولیتیک رنج می برند آورده شده است.
آهن
آهن یکی از اجزای اصلی هموگلوبین است و برای سنتز گلبول های قرمز از اهمیت بالایی برخوردار است. هر رژیم غذایی مربوط به کم خونی باید سرشار از آهن باشد. بسیاری از غذاها به طور مصنوعی با آهن غنی شده اند. به عنوان مثال، بیشتر غلات صبحانه امروزه با آهن غنی شده اند و مصرف روزانه حدود 18 میلی گرم آهن توصیه می شود که برای زنان باردار و شیرده، مقادیر کمی بیشتر است. مبتلایان به آنمی همولیتیک باید حداقل 20٪ بیشتر از حد طبیعی آهن مصرف کنند. برگ اسفناج، لوبیا و نخود فرنگی غذاهای گیاهی سرشار از آهن هستند. مرغ، ماهی، صدف و گوشت گاو از منابع غیر گیاهی آهن هستند.
ویتامین B
سنتز خون به ویتامین های B6 ، B9 و B12 نیاز دارد. بدن ما به مقدار کمی از این ویتامین ها نیاز دارد. به غیر از مکمل های اسید فولیک که ممکن است توسط پزشک تجویز شود، باید رژیم های غذایی حاوی ویتامین B مانند اسفناج، صدف، تخم مرغ، جگر، قارچ و لوبیا را نیز در رژیم غذایی خود لحاظ کنید. بسیاری از غذاهای سرشار از آهن سرشار از ویتامین های گروه B نیز هستند و قرار دادن آن ها در رژیم غذایی شما می تواند نیاز روزانه هر دو این مواد مغذی را برآورده کند.
ویتامین C
بدن برای تقویت جذب آهن در روده بزرگ به ویتامین C نیاز دارد. یک فرد بالغ معمولی روزانه به 60 میلی گرم ویتامین C نیاز دارد. مرکبات سرشار از این ویتامین هستند و باید در رژیم غذایی شما لحاظ شوند. خربزه، پرتقال، کیوی و انواع توت ها سرشار از ویتامین C هستند. اسفناج، کلم بروکلی و گل کلم نیز منابع گیاهی ویتامین C هستند.
پروتئین ها
به غیر از آهن، پروتئین ها نیز برای سنتز گلبول های قرمز ضروری هستند. اگر بدن شما به اندازه کافی گلبول های قرمز خون تولید نمی کند، ممکن است شما کمبود پروتئین مورد نیاز برای سنتز RBC ها داشته باشید. فراهمی زیستی قابل دسترس پروتئین در غذاهای غیر گیاهی بسیار زیاد است. تقریباً همه گوشت ها، مرغ و ماهی دارای پروتئین بالایی هستند. با این وجود، انتخاب انواع کم چرب از این گوشت ها مهم است. منابع دیگر پروتئین شامل شیر و سایر لبنیات، تخم مرغ و لوبیا است.
