فلج مغزی

فلج مغزی نوعی اختلال در کنترل حرکات یا ناهماهنگی ناشی از آسیب مغزی در جریان تکامل اولیه است. علل ایجاد فلج مغزی عبارت اند از:
•    نارس بودن
•    ناسازگاری گروه خونی
•    نارسایی جفت
•    عفونت مادر که شامل سرخک آلمانی و سایر بیماری های ویروسی است.
•    یرقان نوزادی
•    کمبود اکسیژن در هنگام تولد
•    عفونت های باکتریایی مادر، جنین یا نوزاد که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارند.
 بیماری فلج مغزی به دلیل ناتوانی مغز در کنترل عضلات و ارتباطشان با طناب نخاعی ایجاد می شود. وسعت و محل آسیب مغزی تعیین کننده نوع و درجه فلج مغزی است. بروز فلج مغزی به طور معمول 1/5 تا 4 مورد در هر 1000 تولد زنده می باشد.

آسیب شناسی اختلال فلج مغزی

انواع مختلفی از فلج مغزی وجود دارد که طبقه بندی آن ها بر اساس علائم عصبی شامل تون عضلانی و الگو های غیر طبیعی حرکتی فرد است. تشخیص فلج مغزی در 9 الی 12 ماهگی صورت می گیرد و در برخی موارد ممکن است در 2 سالگی هم تشخیص صورت گیرد.
وضعیت نامناسب تغذیه ای و اختلال در رشد، اغلب با نحوه دریافت مواد غذایی توسط فرد رابطه دارد که این اتفاق در کودکان مبتلا به فلج مغزی معمول است. تأمین احتیاجات انرژی و مواد معدنی در حالت های شدیدتر فلج مغزی با دشواری های خاصی همراه است. به عنوان مثال چگالی موادمعدنی استخوان کودکان و نوجوانان مبتلا به فلج مغزی با کاهش عملکرد حرکتی و مشکلات تغذیه ای، کاهش می یابد. مشکلات بهداشتی دیگر عبارتند از:
•    یبوست که معمولا به دلیل عدم فعالیت و کمبود فیبر و مایعات به وجود می آید و اغلب مرتبط با مشکلات تغذیه ای است.
•     احتمال ایجاد مشکلات دندانی که اغلب به صورت قرارگیری نامناسب دندان ها و وجود دندان های شکسته می باشد. 
•    افزایش پوسیدگی اولیه دندان های پیشین، شیری، جلویی و آسیاب به دلیل تغذیه طولانی مدت با بطری شیر و آب.
•     مشکلات شنوایی 
•    آسیب های مرتبط با بینایی
•     عقب افتادگی ذهنی
•     مشکلات تنفسی
•    تشنجات 
تشنج را با داروی ضد تشنج کنترل می کنند. هم چنین احتمال ایجاد چندین مشکل تداخلی دارو با مواد مغذی نیز وجود دارد.

روش های تشخیص فلج مغزی

•    نظارت بر رشد
نظارت بر رشد به معنای پیگیری رشد و پیشرفت کودک به مرور زمان است. اگر در هنگام نظارت نگرانی از رشد کودک وجود داشته باشد، باید تست غربالگری رشد در اسرع وقت انجام شود.

•    غربالگری توسعه
در حین غربالگری رشد، یک آزمایش کوتاه انجام می شود تا ببیند کودک دارای اختلال در رشد است یا خیر. اگر نتایج آزمایش غربالگری باعث نگرانی شود، پزشک برای ارزیابی های تکاملی و پزشکی ارجاع می کند.
•    ارزیابی های رشد و پزشکی
هدف از ارزیابی رشد، تشخیص نوع اختلال موجود در کودک است.

عوامل خطر در فلج مغزی

چندین دلیل احتمالی در ایجاد آسیب غیر طبیعی وجود دارد. افراد قبلاً فکر می کردند که فلج مغزی عمدتا به دلیل کمبود اکسیژن در طی فرآیند تولد ایجاد می شود. امروزه، دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که کمبود اکسیژن دلیل اصلی فلج مغزی نمی باشد.
آسیب مغزی که منجر به فلج مغزی می شود ممکن است قبل از تولد، هنگام تولد، طی یک ماه پس از تولد یا در سالهای اول زندگی در حالی که مغز هنوز در حال پیشرفت است، رخ دهد. فلج مغزی مرتبط با آسیب مغزی که قبل از تولد یا هنگام تولد رخ داده است ، فلج مغزی مادرزادی نامیده می شود.
90-85 درصد فلج مغزی مادرزادی است. در بسیاری از موارد، علت خاصی مشخص نیست. درصد کمی از فلج های مغزی به دلیل آسیب مغزی ایجاد می شود که بیش از 28 روز پس از تولد رخ می دهد. این روش فلج مغزی اکتسابی نامیده می شود و معمولاً با عفونت با آسیب دیدگی سر همراه است.

ارزیابی تغذیه ای در بیماران مبتلا به فلج مغزی

تن سنجی

تن سنجی به دلیل نارسایی رشد در کودکان یا بزرگسالان مبتلا به اشکال شدیدتر فلج مغزی بسیار حائز اهمیت است. کودکان مبتلا به فلج مغزی اغلب کوتاه قد تر هستند. اندازه گیری های وزن باید در طول زمان جمع آوری گردند. در خصوص ابزار و ترازوی مناسب برای افراد مبتلا به فلج مغزی باید با فیزیوتراپ مشورت کرد. اندازه گیری محیط دور بازو و ضخامت چین پوستی عضله سه سربازو به عنوان روش قابل اعتمادی برای غربالگری ذخائر چربی توصیه شده اند.

اندازه گیری های بیوشیمیایی

اگرچه معیارهای خاصی در مورد ارزیابی بیوشیمیایی این بیماران وجود ندارد ولی از آن جا که دریافت غذایی محدود است و احتمال سوء تغذیه در این افراد وجود دارد. شمارش کامل خونی شامل هموگلوبین و هماتوکریت توصیه می شود. به دلیل اینکه شکستگی های استخوانی از مشکلات اساسی برای بسیاری از کودکان و بزرگسالان دچار فلج چهار طرفه اسپاسمی است، چگالی موادمعدنی استخوان ممکن است نیاز به ارزیابی داشته باشد. داروهای ضد تشنج مورد استفاده نیز باید در نظر گرفته شوند زیرا اکثر مبتلایان فلج مغزی مشکلات تداخل دارو- غذا دارند. ممکن است ارزیابی سطح ویتامین D، کلسیم، کارنیتین و ویتامین K نیز نیاز باشد.

دریافت غذایی

محدودیت دریافت غذا و مایعات مشکلی اساسی در افراد مبتلا به فلج مغزی می باشد و ممکن است مراقبین نتوانند مقدار کافی غذا برای تأمین نیازهای تغذیه ای فراهم نمایند. احتیاجات انرژی افراد مبتلا به فلج مغزی با توجه به نوع بیماری آن ها متفاوت است. مطالعات نشان داده است که میزان انرژی مصرفی در زمان استراحت و کل انرژی مصرفی در افراد مبتلا به فلج مغزی با فلج چهار اندام کمتر از گروه شاهد است. چند برنامه رژیم غذایی وجود دارد که تأثیر مثبت آن ها در کودکان مبتلا به فلج مغزی اثبات شده است. جزئیات در هر رژیم غذایی ممکن است متناسب با نیازهای خاص کودک تنظیم شود.
رژیم كتوژنیك برای كودكان مبتلا به فلج مغزی كه تشنج مكرر را تجربه می كنند، مفید است. رژیم كتوژنیك از غذاهای کم کربوهیدرات و پرچرب تشکیل شده است. غذاهای پرچرب باعث افزایش کتون های بدن می شوند. وقتی این اتفاق بیفتد، احتمال تشنج کاهش می یابد. بسیاری از کودکان و بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی به پوکی استخوان مبتلا می شوند. پوکی استخوان وضعیت پزشکی است که به دلیل کاهش کلسیم و در نتیجه افزایش شکنندگی استخوان ها و ضعیف شدن آن ها صورت می گیرد.
سطح منیزیم در بیشتر افراد پایین است، اما تحقیقات نشان می دهد افراد مبتلا به فلج مغزی معمولاً بیشتر در معرض خطر کمبود منیزیم هستند. منیزیم نقش های مهمی را در بدن برعهده دارد که در افراد مبتلا به فلج مغزی این وظایف کاهش می یابد از جمله: 
•    تولید انرژی
•    کمک به ارتباطات سلولی 
•    سنتز مولکول ها 
•    کمک به ساخت استخوان های قوی در کودکان
کودکان مبتلا به فلج مغزی غالباً از نظر مس و همچنین منگنز با کمبود مواجه هستند که اغلب در مواد معدنی با آهن یافت می شوند.
سطح پایین مس و منگنز سبب ایجاد مشکلات زیر می شوند:
•    ضعف استخوان ها
•    مشکلات عملکرد عصبی
•    مشکلات رشد 
•    افزایش خطر ایجاد عفونت در کودک
بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی از نوسانات خلقی، افسردگی و اضطراب رنج می برند. این امکان وجود دارد که آنها فاقد ویتامین C کافی برای سنتز انتقال دهنده عصبی نوراپی نفرین در مغز باشند. مقادیر کافی ویتامین C همچنین به کودکان در نبرد با بیماری های شایع کمک می کند.

استراتژی های مداخله ای در بیماران مبتلا به فلج مغزی

تعداد زیادی از کودکان مبتلا به فلج مغزی اختلالات تغذیه ای دارند که بیشتر به دلیل مشکلات دهانی – حرکتی، وضعیتی و رفتاری است. نوزادان، مشکلاتی در بلع و هماهنگی آن با جویدن دارند لذا شروع غذاهای جامد دیرتر از نوزادان طبیعی صورت می گیرد. تمام این موارد می توانند منجر به دریافت ناکافی غذا و محدودیت رشد گردند. برای نوزادان و کودکان مبتلا به فلج مغزی بایستی تیم درمانی متشکل از رژیم شناس، گفتاردرمان، کاردرمان و فیزیوتراپ مشکل را ارزیابی کرده و در طراحی نقشه درمان با هم همکاری نمایند. رفلاکس معده نیز اغلب در نوزادان و نوپایان مشاهده می شود و در صورت اثبات وجود آسپیراسیون (بازگشت ترشحات و محتویات گوارشی به مجاری تنفسی)، ممکن است تغذیه لوله ای نیاز باشد. متخصصین تغذیه باید تغذیه لوله ای را از نظر ارزش تغذیه ای و میزان کالری، حجم مورد نیاز و اسمولالیته ارزیابی کرده و راهنمایی هایی را به منظور استفاده از مواد غذایی جامد علاوه بر فرمولا ارائه دهند. مشکلات تعریف شده رایج در استفاده از تغذیه لوله ای در بیماران مبتلا به فلج مغزی عبارتند از: 
•    تأخیر رشد
•    ناکافی بودن انرژی
•    دریافت ناکافی مایعات
•    تداخلات دارو-غذا
•    یبوست 
 برنامه مداخله زمانی موفق خواهد بود که والدین فرد به عنوان بخشی از تیم درمان باشند.