زخم استرس

زخم استرس

زخم وقتی رخ می دهد که بافت در ناحیه ای از دهان، معده، مری یا قسمت دیگری از دستگاه گوارش آسیب می بیند. این ناحیه، تحریک و ملتهب می شود و سوراخ یا درد ایجاد می کند. این زخم ها در خطر خونریزی هستند؛ بنابراین زخم هایی که در معده و روده رخ می دهند باید تحت نظارت قرار گیرند. در این مطلب به بررسی رابطه بین استرس و انواع مختلف زخم ها می پردازیم؛ از جمله:
•    زخمهای استرس: در مناطق دستگاه گوارش یافت می شود. (مثلاً معده، مری)
•    زخم معده: در معده و در قسمت فوقانی روده کوچک یافت می شود.
•    زخم دهان: در داخل لب ها، و بر روی لثه ها یا زبان دیده می شود (زخم های دهان با زخم های موجود در لب ها متفاوت است).

استرس و زخم

استرس به اشکال مختلفی به وجود می آید. دو نوع استرس روحی (روانی) و استرس جسمی وجود دارد. انواع خاصی از استرس ممکن است در انواع مختلف زخم ها تأثیر بگذارد. بسیاری از افراد در زمینه پزشکی با نقش واقعی استرس روانی در ایجاد هر زخم مخالفند. بخش عمده ای از تحقیقات و آزمایشات انجام شده تاکنون نتوانسته اند به روشنی به این سؤال پاسخ دهند.
اما تحقیقات همچنان ادامه دارد؛ زیرا درک این که روده و مغز در سطوح مختلف با یکدیگر در تعامل هستند افزایش یافته است. همچنین تحقیقات در مورد نحوه تعامل استرس با سیستم ایمنی بدن، که ممکن است بر روند بهبودی تأثیر گذار باشد، وجود دارد.
نوع زخمی که معمولاً از آن به عنوان زخم استرس یاد می شود، ناشی از استرس جسمی است. استرس جسمی می تواند در برخی از اشکال زیر به وجود آید:
•    بیماری جدی طولانی مدت
•    عمل جراحی
•    ترومائی که در مغز یا بدن رخ می دهد.
•    سوختگی های جدی
•    آسیب به سیستم عصبی مرکزی
سایر زخم ها، مانند زخم های دهان و زخم های معده، ممکن است مستقیماً در اثر استرس ایجاد نشوند. با این حال، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد استرس روحی باعث تشدید آنها می شود.
رابطه دیگر بین استرس و زخم شامل استرس ناشی از خود زخم است. به ویژه زخم های دهان به دلیل درد و اثرات آن در صحبت کردن، جویدن، خوردن و نوشیدن ممکن است استرس زا باشند و باعث اضطراب شوند. این استرس اجتماعی به هر استرس روحی که ممکن است در حال تجربه آن باشید اضافه می کند.
زخم های گوارشی به دلیل علائمی که ممکن است ایجاد کنند، می توانند استرس زا باشند و همچنین ممکن است شما را از انجام کاری که ممکن است شرایط شما را بیشتر تحریک کند نگران سازد.

علائم زخم استرس

علائم انواع زخم ها شامل درد و زخم باز است. فقط در زخم های دهان قادر به دیدن زخم های باز خواهید بود. علائم دیگر زخم های دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•    احساس سوزش
•    درد داشتن هنگام لمس
•    حساسیت شدید
برای دیدن زخم هایی که در دستگاه گوارش و روده شما هستند، پزشک باید آندوسکوپی انجام دهد. در طی آندوسکوپی، پزشک شما از دستگاه مخصوصی به نام آندوسکوپ برای دیدن سطح دستگاه گوارش و بررسی هرگونه زخم ایجاد شده استفاده می کند. این دستگاه یک لوله طولانی و انعطاف پذیر است که در انتهای آن یک دوربین کوچک وجود دارد و پزشک می تواند به وسیله ی آن داخل بدن شما را مشاهده و بررسی کند. 
شایعترین علامت زخم معده معمولاً درد است. همچنین مشکل دیگر خونریزی داخلی است. خونریزی ممکن است برای برخی افراد قابل توجه نباشد. اما اگر خونریزی چشمگیر شود، پزشک برای متوقف کردن آن باید یک عمل جراحی انجام دهد. اگر در بیمارستان به علت تروما یا آسیب جدی یا در بخش مراقبت های ویژه یا در بیمارستان به علت برخی از عمل های جراحی بستری هستید، پزشک شما باید اقدامات لازم را به منظور جلوگیری از ایجاد زخم استرس انجام دهد.
سایر علائم زخم گوارشی و معده شامل موارد زیر است:
•    احساس سوزش
•    سوزش قلب
•    حالت تهوع
•    کاهش وزن
•    از دست دادن اشتها

عوارض زخم استرس

در زخم استرس عوارض جدی رایج نیست، اما مواردی وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید. برخی از زخم های دهان در واقع نوعی سرطان دهان است. زخمی که حتی پس از درمان بهبود نخواهد یافت و روی زبان، بین گونه و لثه ها یا زیر زبان ممکن است ایجاد شود، نشانه سرطان دهان می باشد.
در بعضی موارد، زخم معده درمان نشده ممکن است علائم شدید زیر را ایجاد کند:
•    کاهش اشتها و کاهش وزن
•    مشکلاتی در تنفس
•    سبک سری یا غش
•    استفراغ
•    حالت تهوع
•    مدفوع سیاه
•    خونریزی داخلی
•    انسداد معده
زخم استرس به احتمال زیاد زمانی اتفاق می افتد که تحت مراقبت پزشکی برای یک بیماری به خصوص، عمل جراحی، تروما یا آسیب قرار دارید. وجود زخم استرس عارضه دیگری را بر سایر شرایط پزشکی شما ایجاد می کند که منجر به زخم می شود. همانند زخم معده، جدی ترین عارضه، خونریزی داخلی یا انسداد است.

درمان زخم استرس

درمان زخم معده به علت زخم بستگی دارد. اگر زخم ناشی از باکتری اچ. پیلوری باشد، باید با آنتی بیوتیک ها و داروهای مسدود کننده اسید که پزشک تجویز می کند، درمان شود.
زخم معده ناشی از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ممکن است با داروهای بدون نسخه یا نسخه های تجویز شده توسط پزشک معالجه شود. این روش های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•    توقف مصرف NSAID ها
•    دارو های مهار کننده ی پمپ پروتون، که باعث می شود معده شما اسید طبیعی کمتری ایجاد کند و به سرعت بهبودی شما کمک کند.
•    دارو های آنتاگونیست گیرنده H2، که بسیار شبیه به مهار کننده های پمپ پروتون عمل می کنند.
زخم های دهان می توانند با تغییر در سبک زندگی مدیریت شوند؛ از جمله:
•    از خوردن بعضی از غذاها مانند غذاهای شور، سفت، اسیدی، پر ادویه، داغ یا الکلی خودداری کنید.
•    هرگونه عفونت یا شرایط پزشکی مربوط به زخم های دهان خود را مدیریت کنید.
•    میزان استرس خود را مدیریت کنید.
•    استفاده از محصولات دخانی را ترک یا محدود کنید.
•    نوشیدنی ها را از طریق نی بنوشید.
•    دو بار در روز دندان های خود را به آرامی مسواک بزنید.
•    کورتیکواستروئیدها یا شستشوهای دهانی دارویی را که توسط پزشک یا دندانپزشک توصیه می شود، مصرف کنید.
در زنان، ممکن است برخی از زخم های دهان هنگام تغییر هورمون ها بعد از دوره ماهانه از بین بروند. مدیریت استرس می تواند در درمان زخم های شما مفید باشد. در حالی که متخصصان پزشکی درباره اینکه میزان فشار روانی تا چه اندازه بر زخم های خاصی تأثیر دارد، اختلاف نظر دارند؛ شواهدی وجود دارد که نشان می دهد کاهش استرس می تواند کمک کننده باشد.
اعتقاد بر این است که استرس، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند. مدیریت استرس همچنین به بهزیستی کلی شما کمک می کند. همچنین توصیه می شود با پزشک خود در رابطه با روش های درمانی مناسب برای درمان استرس خود در حالی که مشغول درمان زخم های خود هستید صحبت و مشورت کنید که ممکن است شامل صحبت با یک مشاور حرفه ای یا روانشناس یا حتی می تواند مصرف داروی مناسب باشد.

علل و عوامل ایجاد کننده زخم استرس

محرک های زخم دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•    عفونت ویروسی
•    گاز گرفتن یا آسیب به لب، زبان یا قسمت داخلی گونه
•    تغییرات هورمونی مربوط به زنان
•    استرس
•    بعضی غذا ها
•    شرایط پزشکی خاص
علل و عوامل ایجاد زخم معده می تواند شامل موارد زیر باشد:
•    عفونت باکتریایی اچ.پیلوری
•    دارو های NSAID شامل: آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و سایر داروهای از این قبیل
•    استرس شدید، افسردگی شدید و برخی بیماری های روانی دیگر که می تواند مربوط به تعامل مغز و روده باشد.
برخی از عوامل استرس زای جسمی که ممکن است باعث ایجاد زخم شوند عبارتند از:
•    برخی از عمل های جراحی
•    سوختگی های شدید
•    آسیب های مغزی
•    آسیب دیدگی بدن
•    یک آسیب جدی طولانی مدت که معمولاً نیاز به بستری شدن دارد.
•    هرعاملی که باعث می شود شما در بخش مراقبت های ویژه بستری شوید.
•    آسیب به سیستم عصبی مرکزی

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم

در مورد هر نوع زخم داخلی (زخم معده یا زخم استرس) اگر درد، پس از درمان برطرف نشود یا مرتباً زخم ایجاد شود، باید با پزشک خود حتما در تماس باشید.
اگر از شرایطی مثل استفراغ خونی، مدفوع خونی یا سیاه رنگ و یا احساس درد های شدید ناگهانی که بهبود نمی یابد و حتی با گذشت زمان شدید تر می شود رنج می برید، باید فوراً از مراقبت های پزشکی کمک بگیرید.
در مورد زخم های دهان، اگر در طی دو هفته پس از معالجه آنها با داروهای بدون نسخه، از بین نرفتند یا اینکه این درد به میزان قابل توجهی بر توانایی شما در خوردن و نوشیدن تأثیر دارد، باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید.

رژیم غذایی در زخم های استرس

رژیم غذایی زخم استرس از طریق افزایش سرعت بهبودی، جلوگیری از تحریک معده یا دئودنوم و محدود کردن تولید اسید اضافی مؤثر است.
هیچ قانون سختگیرانه ای در مورد غذاها برای خوردن وجود ندارد، اما سعی کنید هر چه بیشتر غذاها را از میان بهترین گزینه ها انتخاب کنید و قطعاً از غذاهایی که باعث می شوند حال شما بدتر شود یا باعث تولید بیش از حد اسید و ریفلاکس می شوند، خودداری کنید.
خوردن مقدار کافی پروتئین نیز در این شرایط مهم است. در حالی که زخم شما در حال بهبود است، از حدود 1.2 گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم از وزن ایده آل بدن خود استفاده کنید. میزان کالری باقیمانده از کالری کل شما باید از کربوهیدرات های پر فیبر مانند حبوبات، غلات کامل، میوه و سبزیجات تأمین شود. رژیم غذایی با فیبر بالاتر با خطر کمتری از زخم معده همراه است. همچنین مصرف مقداری روی و سلنیم برای بهبودی به شما کمک می کند.

مدت زمان استفاده از رژیم غذایی در زخم استرس

شما باید تا مدتی از رژیم غذایی در زخم استرس استفاده کنید تا اینکه پزشک به شما بگوید که زخم شما کاملاً بهبود یافته است. پس از آن، می توانید روش عادی غذایی خود را از سر بگیرید. با این حال، اگر در هنگام مصرف این رژیم غذایی احساس بهتری دارید یا از عوامل خطر ایجاد کننده زخم های استرس مانند سیگار کشیدن برخوردار هستید، ادامه ی این رژیم غذایی می تواند مؤثر و مفید باشد.

 

در رژیم غذایی زخم استرس چه غذایی بخوریم؟

غذا های ناسازگار	غذا های سازگار
الکل	میوه ها (هر نوعی؛ تازه یا یخ زده)
قهوه	سبزیجات
غذاها و نوشیدنی های کافئین دار	حبوبات
شیر یا خامه	گوشت های لخم (مثل: گوشت مرغ بدون پوست، گوشت قرمز بدون چربی)
گوشت های چرب	ماهی و غذاهای دریایی
غذاهای سرخ شده یا غذاهای پرچرب	تخم مرغ
غذاهای به شدت ادویه دار	غذاهای بر پایه سویا (مثل: پنیر سویا)
غذاهای پر نمک یا شور	مواد لبنی تخمیر شده (مثل: کفیر یا ماست)
مرکبات و آب میوه ها	چربی های سالم (مثل: روغن زیتون، آووکادو، آجیل و خشکبار)
گوجه فرنگی و محصولات آن	غلات کامل
شکلات	گیاهان و ادویه جات (ملایم، تازه یا خشک)
	چای سبز

 

بهترین پیشنهادات و انتخاب ها در رژیم غذایی زخم استرس

•    میوه ها: هر نوع میوه تازه یا یخ زده خوب است و فیبر و آنتی اکسیدان های مفیدی را به همراه دارد. انواع توت ها، سیب، انگور و انار از بهترین گزینه های حاوی پلی فنول برای بهبود زخم هستند. اگر مرکبات یا آب میوه هایی مانند پرتقال یا گریپ فروت باعث ریفلاکس می شوند، از مصرف آن ها خودداری کنید.
•    سبزیجات: سبزیجات برگی سبز رنگ، سبزیجات قرمز و نارنجی رنگ و همچنین سبزیجات گلبرگی مثل کلم بروکلی و گل کلم محتوی ویتامین ها و آنتی اکسیدان هایی هستند که برای سلامتی مفید هستند. در صورت بروز ریفلاکس از مصرف فلفل های تند و گوجه فرنگی یا محصولات آن خودداری کنید. همچنین مصرف سبزیجات خام را محدود کنید؛ زیرا هضم آنها سخت تر می باشد.
•    پروتئین های لخم (کم چربی): گوشت طیور بدون پوست، گوشت گاو بدون چربی مانند گوشت راسته یا فیله ها، ماهی، تخم مرغ، پنیر سویا، لوبیا خشک و نخود فرنگی از منابع عالی پروتئین کم چربی هستند. ماهی های چرب مانند ماهی سالمون، ماهی خال مخالی و ساردین چربی های امگا 3 را فراهم می کنند که می تواند التهاب را کاهش دهد و ممکن است در پیشگیری از زخم های دیگر مفید باشد.
•    لبنیات تخمیر شده: محصولاتی مانند کفیر و ماست یونانی، پروبیوتیک ها را به همراه پروتئین فراهم می کنند؛ بنابراین گزینه های خوبی هستند.
•    نان و غلات: تمام نان های سبوس دار و غلات کامل یا سایر انواع غلات مانند جو دو سر، ذرت خوشه ای و ارزن منابع خوبی برای تهیه فیبر در رژیم غذایی هستند.
•    گیاهان و ادویه جات: می توانید از اکثر گیاهان و ادویه های ملایم به طور آزاد استفاده کنید. همه آنها منبع غنی از آنتی اکسیدان های تقویت کننده سلامتی هستند. بهترین گزینه های گیاهان و ادویه جات شامل زردچوبه، دارچین، زنجبیل و سیر است که خاصیت ضد میکروبی و ضد التهابی دارند. برای شیرین کننده ها سعی کنید به جای شکر از عسل استفاده کنید.

مواد غذایی که نیاز است مصرف آن ها در زخم استرس محدود شود

•    الکل: تمام الکل ها ماده تحریک کننده معده هستند و بهبودی را به تأخیر می اندازند. از مصرف شراب، آبجو و سایر نوشیدنی های الکلی خودداری کنید.
•    کافئین: باید مصرف قهوه، چای و نوشابه های کافئین دار را کاهش دهید یا از مصرف آن ها خودداری کنید؛ زیرا این مواد می توانند تولید اسید معده را افزایش دهند.
•    شیر: شیر در گذشته به عنوان درمانی برای زخم ها توصیه می شد، اما آخرین تحقیقات نشان داده است که اسید معده را افزایش می دهد؛ بنابراین بهتر است از مصرف آن خودداری شود.
•    گوشت های خاص: از مصرف گوشت های پر ادویه، کالباس، سوسیس و هرگونه گوشت و منابع پروتئینی سرخ شده یا چرب خودداری کنید.
•    غذاهای پرچرب: سعی کنید از مقادیر زیاد چربی های اضافه شده به غذا ها که می تواند اسید معده را افزایش داده و باعث ریفلاکس شود، خودداری کنید. ممکن است لازم باشد از مصرف سوپ های خامه ای یا سس های پر ادویه خودداری کنید.
•    غذاهای پر ادویه: ممکن است لازم باشد از مصرف هر چیزی که تند باشد مانند فلفل های قرمز، ترب کوهی، فلفل سیاه و سس ها و چاشنی هایی که حاوی آن ها هستند اجتناب کنید؛ خصوصاً اگر آن ها باعث ایجاد مشکلات یا باعث بروز درد و رفلاکس می شوند.
•    غذاهای پر نمک: محققان دریافته اند که غذاهای بسیار شور ممکن است رشد هلیکوباکتر پیلوری را تقویت کند. توجه داشته باشید که ترشی، زیتون و سایر سبزیجات که در آب نمک خوابانده می شوند یا تخمیر شده می باشند دارای نمک زیادی هستند و با افزایش خطر زخم های اچ. پیلوری همراه اند.
•    شکلات: شکلات می تواند تولید اسید معده را افزایش دهد و برخی افراد ممکن است عوارضی مانند بروز علائم رفلاکس را تجربه کنند.

مدیریت مصرف مواد غذایی در زخم استرس

سعی کنید به جای سه وعده با حجم مواد غذایی زیاد، هر روز پنج یا شش وعده غذایی کوچک میل کنید. هر بار که غذا می خورید اسید معده تولید می شود اما وعده های غذایی بزرگ برای هضم غذا نیاز به مقدار بیشتری از اسید معده دارند که این می تواند یک عامل تحریک کننده باشد.
آخرین وعده غذایی خود را حداقل سه ساعت قبل از خواب میل کنید و سعی کنید تا چند ساعت پس از آخرین وعده ی غذایی، برای بهبود هضم و رفلاکس کمتر اسید معده، در حالت عمودی و نشسته بمانید و دراز نکشید.

نکات آشپزی در زخم استرس

در تهیه ی غذاها به جای استفاده از روش های سرخ کردن، از روش های پخت و پز کم چربی مانند کباب کردن، با آتش ملایم پختن و بریان کردن استفاده کنید. همچنین، هنگام پخت و پز، استفاده از کره و روغن را محدود کنید، زیرا هضم این مواد سخت تر می باشد.

اصلاحات غذایی در زخم استرس

در برخی موارد، بیماری سلیاک یا بیماری های التهابی روده می تواند با زخم همراه باشد. اگر وضعیت سلامتی دیگری را نیز تجربه می کنید که بر معده یا روده شما تأثیر می گذارد، مهم است که به توصیه های رژیم غذایی و همچنین رژیم غذایی زخم استرس پایبند باشید.
در رابطه با بیماری سلیاک، باید توجه داشته باشید که فقط از دانه های بدون گلوتن مانند کینوآ، ارزن، ذرت خوشه ای یا برنج باید مصرف کنید و به برچسب های غذایی محصولات به منظور بررسی وجود منابع گلوتن پنهان توجه کنید.
در رابطه با بیماری های التهابی روده، باید توجه داشته باشید که مصرف غذاهای حاوی لاکتوز را محدود کنید و از غذاهای دارای فیبر کمتر استفاده کنید و از مصرف مواردی مانند نوشیدنی های گازدار اجتناب کنید.