تغذیه در آلرژی غذایی

آلرژی های غذایی بسیار شایع هستند و در واقع، حدود 5٪ از بزرگسالان و 8٪ از کودکان را تحت تأثیر قرار می دهند و این درصد در حال افزایش است. جالب است که اگرچه هر غذایی ممکن است آلرژی ایجاد کند، اما بیشتر آلرژی های غذایی فقط توسط هشت ماده غذایی ایجاد می شوند. هر چند هیچ درمان قطعي برای آلرژی غذایی وجود ندارد اما اجتناب دقیق از آلرژن های غذایی، شناخت زودهنگام و مدیریت واکنش های آلرژیک به مواد غذایی، از اقدامات مهم برای جلوگیری از پیامدهای ناشي از آلرژي هستند.

آلرژی غذایی 

آلرژی غذایی شرایطی است که در آن غذاهای خاص باعث ایجاد واکنش ایمنی غیر طبیعی می شوند. این امر ناشی از پاسخ سیستم ایمنی بدن شما است که به اشتباه برخی از پروتئین های موجود در یک ماده غذایی را مضر تشخيص داده و مجموعه ای از اقدامات محافظتی از جمله آزاد کردن مواد شیمیایی مانند هیستامین را انجام می دهد که  در نهايت باعث ايجاد التهاب می شود.

برای افرادی که حساسیت غذایی دارند، حتی قرار گرفتن در معرض مقادیر بسیار کمی از مواد غذایی مشکل دار می تواند واکنش آلرژیک ایجاد کند. علائم آلرژي  ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت بعد در هر نقطه اي از بدن بروز کند كه عمدتا موارد زیر را شامل می شود:

• تورم زبان، دهان یا صورت
• تنفس دشوار
• افت فشار خون
• استفراغ
• اسهال
• بثورات پوستی خارش دار

در موارد شدیدتر، آلرژی غذایی می تواند باعث آنافیلاکسی شود كه علائم آن خیلی سریع و ناگهاني بروز مي کند و شامل بثورات خارش دار، تورم گلو یا زبان، تنگی نفس و فشار خون پایین است که در برخی موارد نیز می تواند کشنده باشد.

در بسياري از مواقع، عدم تحمل مواد غذایی با آلرژی غذایی اشتباه گرفته می شوند. اين در حالي است كه عدم تحمل مواد غذایی بر خلاف آلرژي غذايي، هرگز سیستم ایمنی بدن را درگیر نمی کند. این بدان معنی است که اگرچه عدم تحمل مواد غذايي می تواند به شدت بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد، اما تهدید کننده زندگی نیست.

انواع آلرژي هاي غذايي

آنتی بادی ها نوعی پروتئین خونی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن برای تشخیص و مبارزه با عفونت توليد مي شوند و انواع گوناگوني دارند. نوعي از آن ها كه به طور اختصاصي براي اتصال به آلرژن ها و نهايتا ترشح هيستامين توليد مي شود lgE(ایمونوگلوبولین ای) نام دارد. بر همين اساس آلرژي غذایی را می توان به دو نوع اصلی تقسیم کرد:

1. آلرژی غذايي مربوط به آنتی بادی IgE
2. آلرژي غذايي مربوط به آنتی بادی غیر IgE

در حساسیت غذایی مربوط به IgE، آنتی بادی IgE توسط سیستم ایمنی بدن شما آزاد می شود. در آلرژی غذایی غیر IgE، آنتی بادی های IgE آزاد نمی شوند و سایر قسمت های سیستم ایمنی بدن برای مقابله با تهدید درک شده، استفاده می شوند.

هشت ماده غذایی آلرژی زای رایج

1. شیر گاو

آلرژی به شیر گاو اغلب در نوزادان و کودکان خردسال مشاهده می شود، به خصوص هنگامی که آن ها قبل از شش ماهگی در معرض پروتئین شیر گاو قرار گيرند.

آلرژي به شير گاو یکی از رایج ترین آلرژی های غذايي در کودکان است، که دو تا سه درصد نوزادان و کودکان نوپا را تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال، حدود 90٪ از کودکان تا سه سالگی از این شرایط عبور كرده و این امر در بزرگسالان نيز بسیار اندك است. حساسیت به شیر گاو نيز می تواند به دو صورت آي جي اي (IgE) و غیر آي جي اي (IgE) اتفاق بیفتد:

• آي جي اي (IgE): اين نوع آلرژي به شير گاو، شایع ترین و بالقوه جدی ترین است. کودکان یا بزرگسالان مبتلا به آلرژی شیر گاو  آي جي اي (IgE) در 5 تا 30 دقیقه پس از مصرف شیر گاو، واکنش نشان می دهند. آن ها علائمی مانند تورم، بثورات پوستی، کهیر، استفراغ و در موارد نادری آنافیلاکسی را تجربه می کنند.
• غیر آي جي اي (IgE): افراد مبتلا به آلرژی غیر آي جي اي (IgE) معمولاً دارای علائم روده ای مانند استفراغ، یبوست یا اسهال و همچنین التهاب دیواره روده  است. اين نوع آلرژي برای تشخیص بسیار دشوار است زيرا گاهی اوقات علائم می توانند عدم تحمل را نشان دهند و آزمایش خون برای آن انجام نشده باشد.                  

در صورت تشخیص آلرژی شیر گاو، تنها درمان پرهیز از مصرف شیر گاو و غذاهای حاوی آن است که می تواند شامل هر نوع غذا یا نوشیدنی باشد که شامل موارد زیر هستند:

• شیر
• پودر شیر
• پنیر
• کره
• ماست
• بستنی

مادران شیرده، با کودک شیرخوار مبتلا به آلرژی نیز ممکن است مجبور شوند شیر گاو و غذاهایی که حاوی آن هستند را از رژیم های غذایی خود حذف کنند. در مورد کودکانی که شیر مادر نمی خورند، بايد جایگزین مناسبی برای شیر گاو توسط یک متخصص تغذیه توصیه شود.

2.تخم مرغ

آلرژی به تخم مرغ دومین علت شایع آلرژی غذایی در کودکان است. با این حال، 68٪ کودکانی که به تخم مرغ حساسیت دارند تا 16 سالگی از آلرژی خود خلاص می شوند.                                                                                           

علائم این نوع آلرژی شامل:

• ناراحتی گوارشی مانند درد معده
• واکنش های پوستی مانند کهیر یا بثورات پوستی
• مشکلات تنفسی
• آنافیلاکسی (که نادر است)

جالب اینجاست که ممکن است فردي نسبت به سفیده تخم مرغ حساسیت داشته باشد اما نه زرده آن و برعکس. این امر بدان دلیل است که پروتئین های موجود در سفیده تخم مرغ و زرده تخم مرغ کمی متفاوت هستند. با این حال، بیشتر پروتئین هایی که باعث ایجاد حساسیت می شوند در سفیده تخم مرغ یافت می شوند، بنابراین حساسیت به سفیده تخم مرغ رایج تر است.                                                                                                                           مانند سایر آلرژی ها، درمان آلرژی به تخم مرغ یک رژیم غذایی عاری از تخم مرغ است. با این وجود، شاید لازم نباشد از تمام غذاهای مرتبط با تخم مرغ پرهیز کنید، زیرا در تخم مرغ های گرم شده ممکن است شکل پروتئین هایي كه عامل آلرژی اند بر اثر حرارت تغییر کند. به این معنی که احتمال بروز آلرژي توسط آن ها کمتر است. در حقیقت، مطالعات نشان می دهد که حدود 70٪ از کودکان مبتلا به حساسیت به تخم مرغ، خوردن بیسکویت یا کیک های حاوی ماده تخم مرغ پخته شده را تحمل می کنند.

3. آجیل های درختی

این یک حساسیت غذایی بسیار رایج است که برخی از نمونه های آجیل درختی عبارتند از:

• آجیل برزیلی
• بادام ها
• بادام هندی
• پسته
• آجیل کاج (چلغوز)
• گردو

افرادی که حساسیت به این قبیل آجیل ها دارند نسبت به محصولات غذایی توليد شده از این آجیل ها، مانند کره و روغن های آن ها نيز حساسیت نشان می دهند. به علاوه به این افراد توصیه می شود از همه انواع آجیل های درختی جلوگیری کنند، حتی اگر فقط به یک یا دو نوع حساسیت نشان دهند. زيرا آلرژی به یک نوع آجیل درختی، احتمال ابتلا به آلرژی نسبت به انواع دیگر اين آجیل ها را نيز افزایش می دهد. لازم به ذكر است كه برخلاف برخی از آلرژی های دیگر، آلرژی به آجیل های درختی معمولاً یک وضعیت مادام العمر است. آلرژی به آجيل هاي درختي همچنین می تواند بسیار شدید باشد و مسئول حدود 50٪ مرگ و میر ناشی از شوک های آنافیلاکسی است. به همین دلیل، به افراد مبتلا به اين آلرژي (و همچنین سایر آلرژی های احتمالی تهدید کننده برای زندگی) توصیه می شود که همیشه داروی اپی پن را همراه خود داشته باشند. اپی پن يا همان اپي نفرين تزريقي، در هنگام بروز واکنش آلرژیک شدید به فرد داراي آلرژي تزريق شده و مقدار مشخصی از آدرنالین (اپي نفرين) را وارد بدن آن ها مي كند. آدرنالین هورمونی است که به طور طبیعی در هنگام مواقع استرس و واکنش های ستیز و گریز ترشح شده و  بدن را تحریک می کند و در صورت تزریق به افراد داراي واکنش آلرژیک شدید، می تواند اثرات آلرژی را معکوس کرده و زندگی فرد را نجات دهد.

4. بادام زمینی

مانند آلرژی به آجیل ها، آلرژی بادام زمینی نیز بسیار رایج است و می تواند باعث ایجاد واکنش های آلرژیک شدید و بالقوه کشنده شود. با این وجود، کسانی که به بادام زمینی آلرژی دارند غالباً به آجیل های درختی نیز حساسیت دارند. در حالی که دلیل ابتلا به آلرژی بادام زمینی ناشناخته است، تصور می شود افرادی با سابقه خانوادگی ابتلا به آلرژي بادام زمینی بیشتر در معرض خطر هستند. آلرژی بادام زمینی حدود 4 تا 8٪ کودکان و 1تا 2٪ بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال حدود 15 تا 22٪ کودکانی که به آلرژی بادام زمینی مبتلا هستند، با گذشت زمان و در نوجوانی، آلرژی آن ها برطرف می شود.

 مانند سایر آلرژی ها، آلرژی بادام زمینی با استفاده از بررسی تاریخچه بیمار، آزمایش خون و ارزیابی های غذایی تشخیص داده می شود. در حال حاضر، تنها درمان مؤثر اجتناب کامل از مصرف بادام زمینی و محصولات حاوی بادام زمینی است. درمان های جدیدی برای کودکانی که آلرژی بادام زمینی دارند، انجام می شود. در اين نوع درمان مقادیر دقیق و کمی از بادام زمینی تحت نظارت دقیق پزشک، به منظور حساسيت زدايي، توسط بيمار مصرف مي شود.

5. صدف

علائم آلرژی نسبت به صدف، معمولاً به سرعت بروز می کند و مشابه سایر آلرژی های غذایی آي جي اي IgE است. با این حال دشوار است كه آلرژی نسبت به غذاهاي دریایی را از مسموميت بر اثر باکتری ها، ویروس ها یا انگل هاي موجود در غذاهای دریایی تشخيص داد. زيرا علائم اين دو می توانند مشابه باشند مانند مشکلات گوارشی همچون استفراغ، اسهال و درد معده. حساسیت به صدف با گذشت زمان بهبود نمي يابد، بنابراین بیشتر افراد مبتلا به اين آلرژي  برای جلوگیری از بروز یک واکنش آلرژیک باید برای همیشه صدف را از رژیم غذایی خود حذف کنند. اين در حالي است که حتی بخارات حاصل از آشپزی با صدف می تواند باعث ایجاد حساسیت در اين افراد شود.

6. گندم

آلرژی گندم یک واکنش آلرژیک به یکی از پروتئین های موجود در گندم است و در کودکان شایع تر است. با اين حال کودکان مبتلا به آلرژي گندم اغلب تا رسیدن به 10 سالگی، آلرژی شان برطرف می شود. مانند سایر آلرژی ها، آلرژی به گندم می تواند منجر به ناراحتی گوارشی، کهیر، استفراغ، بثورات، تورم و در موارد شدید آنافیلاکسی شود.

آلرژي به گندم ممكن است با بیماری سلیاک و يا حساسیت به گلوتن اشتباه گرفته شود زيرا می تواند علائم گوارشی مشابهي داشته باشد. با این حال، آلرژی واقعی نسبت به گندم مي تواند در برابر هر يك از صدها پروتئين موجود در گندم و همراه با يك واکنش شدید و حتی گاه کشنده باشد. اما بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن نه تنها تهدید کننده زندگی نیستند بلكه در اثر واکنش ایمنی غیر طبیعی به یک پروتئین خاص - گلوتن - ایجاد می شوند که در گندم نیز یافت می شود. افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن باید از گندم و سایر غلات حاوی گلوتن خودداری کنند. اما افراد مبتلا به آلرژی گندم كافي است تنها از مصرف گندم اجتناب كرده و می توانند گلوتن را از غلاتي به جز گندم دريافت كنند.

آلرژی گندم غالباً از طریق آزمایشات پوستی تشخیص داده می شود و تنها روش درمان آن خودداری از مصرف گندم و محصولات حاوی گندم است. این امر به معنی اجتناب از غذاها و حتی محصولات زیبایی و آرایشی است که حاوی گندم هستند.

7. سویا

آلرژی نسبت به سویا حدود 0.4٪ از کودکان را تحت تاثير قرار مي دهد و بیشتر در نوزادان و کودکان زیر سه سال دیده می شود که توسط پروتئین موجود در سویا یا محصولات حاوی سویا تحریک می شوند. با این حال، حدود 70٪ کودکانی که به سویا حساسیت دارند بعد از مدتی آلرژی آن ها برطرف می شود. جالب اینجاست که تعداد کمی از نوزادانی که به شیر گاو حساسیت دارند به سویا  نيز حساسیت نشان می دهند. علائم این بیماری ممکن است شامل خارش، سوزش دهان و آبریزش بینی، بثورات پوستی، آسم یا مشکلات تنفسی باشد. در موارد نادر، آلرژی سویا همچنین می تواند باعث آنافیلاکسی نيز شود.

محرک های غذایی رایج آلرژی سویا شامل سویا و محصولات سویا مانند شیر سویا یا سس سویا است. از آنجا که سویا در بسیاری از غذاها یافت می شود، خواندن برچسب های غذایی حائز اهمیت است. مانند سایر آلرژی ها، تنها درمان آلرژی سویا نيز اجتناب از خوردن سویا است.

8. ماهی

داشتن آلرژی نسبت به ماهی شایع است و تقریباً 2٪ بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می دهد. بسیاری از افراد مبتلا به آلرژی ماهی نسبت به یک یا چند نوع ماهی حساسیت دارند. آلرژی نسبت به ماهی می تواند یک واکنش آلرژیک جدی و بالقوه کشنده ایجاد کند كه علائم اصلی آن اسهال و استفراغ است، اما در موارد نادر، آنافیلاکسی نیز ممکن است رخ دهد. در نتيجه افرادی که به ماهی حساسیت دارند بايد دارو اپی پن را در صورت خوردن ماهی به طور تصادفی، همراه خود داشته باشند. هم چنين، آلرژي نسبت به ماهي نيز همانند آلرژي به صدف مي تواند با مسموميت بر اثر عوامل ميكروبي موجود در ماهي اشتباه گرفته شود.

هشت آلرژی غذایی که در بالا ذکر شد رایج ترین آنها است. با این حال، بسیاری مواد غذايي دیگر نیز وجود دارد.                            

برخی از آلرژی های غذایی کمتر متداول شامل موارد زیر است:

• تخم کتان
• دانه کنجد
• هلو
• موز
• آووکادو
• کیوی
• کرفس
• سیر
• دانه های خردل
• بابونه

فکر می کنید آلرژی غذایی دارید؟

بعضی اوقات به سختی می توان گفت آلرژی های غذایی و عدم تحمل مواد غذایی از یکدیگر جدا هستند. اگر شک دارید كه آلرژی غذایی دارید، بايد به پزشك مراجعه كنيد. پزشک شما براي اين كه تشخيص دهد شما آلرژي غذايي داريد يا خير احتمالاً تعدادی آزمایش تشخیصی را انجام خواهد داد که شامل:

• بررسی رژیم غذایی: بررسی دقیق مواد غذايی مصرف شده، زمان بندی غذاهای مصرفی و بررسی علائم آن ها
• تست خمیدگی پوست: مقدار کمی از مواد غذایی مشكوك، با استفاده از یک سوزن به پوست زده می شوند که می تواند علامت "لکه دار" را ایجاد کند. سپس در این حالت اقدامات لازم برای کنترل واکنش پوست انجام می شود.
• چالش های غذایی خوراکی: مواد غذایی مشكوك، در یک محیط کنترل شده تحت نظارت پزشک، به تدریج و در مقادیر فزاینده مصرف می شوند.
• آزمایش خون: در برخی موارد نمونه خونی فرد بررسی شده و سطح آنتی بادی آي جي اي IgE اندازه گیری می شود.

اگر به یک ماده غذایی حساسیت داشته باشيد، پزشک در مورد نحوه مدیریت آن به شما توصیه هايي خواهد كرد و ممکن است شما را برای مشورت در زمينه رژیم غذایی خود، به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد.