دوست داری رژیم بگیری ؟
اسکیزوفرنی
يكي از شايع ترين اختلال هاي رواني، بيماري اسكيزوفرني است. اسکیزوفرنی با علائمي چون هذیان، توهم گفتار و رفتار بی نظم و همچنین از بین رفتن عملکردهای اجرایی مانند عدم توانايي در برنامه ریزی، سازماندهی ذهنی، تمرکز، بیان عاطفی، بهره وری از فکر و... همراه است. اسكيزوفرني حدود 1٪ جمعيت سراسر جهان را درگیر کرده است. سن شروع اسکیزوفرنی به طور معمول قبل از 25 سالگي بوده و در طول زندگی فرد نيز ادامه دارد. در حالي كه خطر ابتلا به اسكيزوفرني برای زنان و مردان مشابه است، اما سن شروع آن برای آقایان 10 تا 25 سالگي و برای خانم ها 25 تا 35 سالگي است. اگرچه اسكيزوفرني در اینجا به عنوان یک موضوع واحد مورد بحث قرار می گیرد، اما به احتمال زیاد حاصل مجموعه اي از اختلالات است که با وجود علائم مشابه، در اصل متفاوت از هم هستند.
عوامل ایجاد اسكیزوفرنی
عامل اصلی بروز اسکیزوفرنی، اختلال در عملکرد چندین انتقال دهنده عصبی يعني دوپامین، گلوتامات، گابا و استیل کولین عنوان شده است كه در ميان آن ها دوپامین، بیشترین توجه را به خود جلب کرده و تمام داروهای تأیید شده برای درمان اسکیزوفرنی دارای خاصیت مهار دوپامین هستند.
در ابتلا به اسكيزوفرني، عوامل ژنتیکی نیز سهم قابل توجهي دارند. مطالعات نشان مي دهد افراد داراي بستگان درجه يك مبتلا به اسكيزوفرني ده برابر بيشتر از ديگران در معرض خطر ابتلا به اسكيزوفرني قرار دارند. با این حال، تاكنون هیچ ژن خاصی برای این بیماری شناسایی نشده است و به احتمال زیاد چندین ژن در بروز آن نقش دارند.
تشخیص اسکیزوفرنی
• هذیان و توهم
• گفتار بی نظم
• رفتارهای ناخوشایند و نامربوط
• ناتواني در ابراز عواطف
• کاهش بهره وری از فکر یا گفتار
• کاهش رفتار هدفمند
• اختلال در عملکرد اجتماعی یا شغلی مانند کار، مراقبت از خود و یا روابط
در بيماران مبتلا به اسكيزوفرني، حداقل 6 ماه علائم كلي بیماری و حداقل 1 ماه علائم شديد وجود دارد. اسکیزوفرنی را نمی توان از طریق آزمایشات آزمایشگاهی یا مطالعات تصویربرداری تشخیص داد. با این حال، برخی از مطالعات تصویربرداری از مغز، افزایش بطن و کاهش حجم لوب فرونتال مغز را نشان می دهد.
شروع اسكيزو فرني از رحم مادر و ابتداي تولد
دوران بارداري، زايمان و هم چنين اوايل تولد نوزاد از جمله دوران هاي حساسي هستند كه بروز عواملي در طي آن ها مي تواند خطر ابتلا به اسكيزوفرني را در جنين يا نوزاد افزايش دهد.
o بارداري
از جمله اين عوامل در دوران بارداري مي توان به موارد زير اشاره كرد:
• مصرف دارو هاي مسكن در سه ماهه دوم بارداري
• فشار خون بالا و مصرف دیورتیک در سه ماهه سوم بارداری
• سوء تغذیه جنین
• مصرف نيكوتين توسط مادر
• پدر بیشتر از 50 سال
• تولد در زمستان و بهار (احتمالاً مربوط به عفونت های ویروسی)
نتايج تحقيقات حاكي از آن است كه افزايش نوعي پروتئين واكنشي با نام اختصاري سي آر پي (CRP) در خون مادر احتمال ابتلا به اسكيزوفرني را در جنين افزايش مي دهد. مقدار اين پروتئين در خون مادر با مصرف دخانيات و يا رژيم هاي غذايي ضعيف افزايش مي يابد.
o زايمان
در حین زایمان نيز عوامل زير مي تواند با افزايش خطر ابتلا به اسكيزوفرني همراه باشد:
• زایمان زودرس
• خونریزی
• هیپوکسی جنین
• عفونت های مادر
o پس از تولد
به نظر می رسد نوزاداني که كمتر از دو هفته از شیر مادر تغذیه کرده اند، بيش از سايرين در معرض خطر ابتلا به اسكيزوفرني قرار دارند. همچنین در کودکان دارای زمينه ژنتیکی ابتلا به اسکیزوفرني، آسیب دیدگی در ناحيه سر، خطر ابتلا به اين بيماري را افزايش مي دهد.
ارتباط اسکیزوفرنی و بیماری های عفونی
برخی شواهد نشان می دهد که آلودگي مادر به نوعی انگل درون سلولی به نام تي گاندي (T gondi)، خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را در نوزاد يا كودك خردسال وي افزايش مي دهد. از جمله راه هاي ابتلا به انگل تي گاندي مي توان به خوردن گوشت آلوده و يا تماس با گربه آلوده به تي گاندي اشاره كرد.
آلودگي به عوامل ميكروبي ديگري چون آنفولانزا و سرخک و هم چنين افزایش فاکتور هاي التهابي در خون نیز مي توانند به عنوان عوامل خطرساز ابتلا به اسكيزوفرني مطرح شوند.
دلايل اهميت رژيم غذايي در اسكيزوفرني
رژيم غذايي در سلامتي همه افراد حائز اهميت است اما برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی این امر مهم تر ديگران است زیرا افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نسبت به سایر افراد، از بیماری های جسمی بيشتري رنج می برند. علاوه بر این، شواهد زيادي وجود دارد كه نشان مي دهد رژيم غذايي سالم نه تنها به نفع سلامت جسمی ما است بلکه می تواند به بهبود سلامت روان ما نیز کمک کند.
در حقیقت به طور کلی، میزان مرگ و میر در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی 2 تا 3 برابر بیشتر از جمعیت عمومی بوده و ميانگين طول عمر در آن ها ده سال كمتر از افراد عادي است. زيرا نه تنها خودکشی كه یکی از مؤلفه های اصلی این فاجعه است، بلكه میزان تصادفات و بیماری های جسمی نیز در مبتلايان به اسكيزوفرني بيشتر است.
همچنین ریسک دیابت نيز در افراد مبتلا به اسكيزوفرني به دليل شرایط روحی و روانی نامناسب 5 برابر بيشتر از ديگران است و بیماری های قلبی و تنفسی نیز دو برابر شایع است كه از دلايل آن مي توان به رژیم غذایی ضعیف، عدم ورزش و سیگار کشیدن اشاره كرد.
داروهای روانپزشکی در بين افراد مصرف كننده آن ها به دليلي براي اضافه وزن معروف هستند. از بین داروهای ضد روان پریشی جدیدتر، اولانزپین و آدنپین باعث افزایش اضافه وزن شديد می شوند در حالی که به نظر می رسد آریپیپرازول از این نظر مشکلات کمتری ایجاد مي کند.
افزایش وزن یک مشکل بسیار مهم است به طوری که در موارد جدی بیماران می توانند در مدت زمان بسیار کوتاه 25 تا 45 کیلوگرم دچار اضافه وزن شوند. این اتفاق همچنین ممکن است با تغییرات هورمونی ارتباط داشته باشد. افزايش وزن بیش از حد می تواند منجر به بروز مشکلاتی چون بیماری قلبی و دیابت شده و تأثیر آن بر روی ظاهر یک جوان می تواند منجر به فشار هاي روانی شود .
با این حال باید گفت که اضافه وزن حتي قبل معرفی داروهای روانپزشکی همواره از مشخصات مبتلايان به اسكيزوفرني بوده است كه احتمالا ناشی از شیوه زندگی بی تحرک و رژیم های غذایی ضعیف در اين افراد است.
توصيه هاي تغذيه براي مبتلايان به اسكيزوفرني
1. سعی کنید میوه و سبزیجات را به مقدار زياد در رژیم غذایی خود قرار دهید. حداقل پنج واحد میوه و سبزیجات در روز توصیه می شود كه مي تواند به شكل آب میوه و میوه خشک نیز مصرف شود.
2. هر وعده غذایی را روی غذاهای نشاسته ای مانند سیب زمینی، ماکارونی یا برنج پایه گذاری کنید.
3. سعی کنید در رژيم غذايي خود به سراغ گزینه هایی بروید که فیبر بیشتری دارند. زيرا حداقل روزانه 18 تا 30 گرم فیبر توصیه می شود. داشتن فیبر بیشتر در رژیم غذایی به شما کمک می کند تا مدت طولانی تري احساس سیری کنید و بنابراین به مشکل افزایش وزن کمک می کند. نان قهوه ای، برنج قهوه ای، سيب زميني با پوست، ماکارونی و برخی از غلات حاوی مقادیر بیشتری فیبر هستند.
4. ماهي را در رژيم غذايي خود بگنجانيد. سعی کنید هر هفته حداقل سه واحد ماهی روغنی ميل كنيد. از انواع ماهی روغنی می توان به ماهی سالمون، ماهی خال مخالی، قزل آلا، شاه ماهی و ساردین اشاره كرد .
5. چربی های اشباع، شکر و نمک را کاهش دهید. بهترین راه برای انجام این کار، بیشتر آشپزی کردن و کاهش مصرف وعده های غذایی آماده و کیک های خریداری شده است.
6. آب کافی بنوشید تا بدنتان به خوبی مرطوب و هیدراته بماند. شما باید روزانه حدود 2 لیتر آب بنوشید اما در هوای گرم یا در صورت انجام ورزش زیاد، نیاز بیشتری خواهید داشت. آب، شیر و آب میوه، سالم ترین نوشیدنی ها هستند. چای، قهوه و نوشیدنی های انرژی زا مانند ردبول حاوی کافئین هستند که یک محرك بوده و باید در حد اعتدال مصرف شوند. هم چنين توصيه مي شود به طور كامل از مصرف الکل اجتناب كنيد.
7. سعی کنید هر روز سه وعده غذایی اصلی را داشته باشید. صبحانه بسیار مهم است زیرا داشتن صبحانه رضایت بخش حاوي غلات با فیبر زیاد باعث می شود هنگام صرف ناهار احساس سیری کنید و هم چنين شما را از میان وعده های غذایی اضافه در هنگام صبح باز مي دارد.
رژیم های غذایی ویژه می تواند به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک کند؟
• رژیم های غذایی بدون گلوتن و اسکیزوفرنی
بیماری سلیاک نوعی بیماری مزمن است که در آن روده کوچک نسبت به گلوتن که در محصولات گندم یافت می شود، حساس می شود. اگر گلوتن کاملاً هضم نشود، روده مواد شیمیایی به نام گلوتومورفین توليد ميكند که وارد جریان خون شده به مغز سفر می کند و در تفکر و رفتار فرد تأثیر گذاشته و منجر به کم خونی، کاهش وزن و علائم روانپزشکی می شود. طبق مطالعات جدید همان ژن و صفت وراثتی که باعث ايجاد سلیاک می شود باعث بروز اسکیزوفرنی نیز شده و در حقیقت يكي از اين دو بيماري به پیشرفت دیگری کمک می کند. در نتيجه يك رژيم غذايي فاقد گلوتن نه تنها قابليت درمان كامل سلياك را دارد بلكه به بهبود علائم اسكيزوفرني نيز كمك مي كند.
• روغن ماهی و اسیدهای چرب امگا 3
در اواخر قرن بیستم به فواید مصرف اسیدهای چرب امگا 3 در رژیم غذایی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، پی برده شد. اسيد هاي چرب امگا 3 نمی توانند توسط بدن ساخته شوند و باید از طريق رژیم غذایی فرد تأمين شوند. این اسیدهای چرب در ماهی های روغنی مانند ساردین، ماهی قزل آلا و ماهی خال مخالی، برخی از دانه ها مانند کتان، کلزا، سویا، تخم مرغ و همچنین در مکمل هایی مانند روغن کبد یافت می شوند. تحقیقات در مورد این مکمل های امگا 3 ادامه دارد و دانشمندان ادعا کرده اند که مصرف آن ها مي تواند منجر به سلامت قلب و مفاصل و سلامت روان از جمله افسردگی و روان پریشی شود. تصور می شود جزء مفید اسیدهای چرب امگا 3 ماده شیمیایی به نام اي پي اي EPA است. این ترکیب برای برخی از عملکردهای بدن از جمله عملکرد سیستم های عصبی و ایمنی بسیار حیاتی است و در کودکان برای رشد خوب مغز ضروری است.
• مکمل های ویتامین و مواد معدنی
در دهه 1950، دو پزشك كانادایی، هاففر و اسودوند، دوزهای بسیار زیادي از ویتامین های خاص به ویژه نیاسین، اسید نیكوتینیک و ویتامین C را برای درمان اسکیزوفرنی آزمایش کردند و نتایج خوبی را گزارش دادند. این کار متعاقبا توسط دیگران انجام گرفت و شامل سایر ویتامین ها و مواد معدنی خاصی مانند روی و منگنز نیز می شد.
تأثير برخي مواد معدني خاص مانند روی، مس و سلنیوم در اسکیزوفرنی ثابت شده است و کمبود روی و مس با بروز رفتارهای خطرناک در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی همراه است. کمپلکس ویتامین B، به ویژه ریبوفلاوین نقش اساسی در عملکرد مغز دارد و تجویز مکمل هاي آن در بیماران اسکیزوفرنی که ممکن است با كمبود ویتامین های گروه B مواجه باشند، می تواند مفید باشد. با این حال، همه ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز برای یک زندگی سالم را می توان در یک رژیم غذایی متعادل یافت.
• رژیم غذایی کتوژنیک
رژیم غذايي کتوژنیک یک رژیم غذايي پرچرب، کم کربوهیدرات و با پروتئین متوسط است که با تولید کتون شناخته می شود. كتون به جای گلوکز به عنوان منبع سوخت مورد استفاده قرار می گیرد و این امر به تأمین سوخت سلول های مغزی کمک مي کند، بر تعدادی از انتقال دهنده های عصبی و کانال های یونی در مغز تأثیر می گذارد، سوخت و ساز بدن را بهبود می بخشد و باعث کاهش التهاب می شود. از اين رو تآثیرات مثبت رژيم غذايي كتوژنيك برای بیماری صرع به اثبات رسیده است. بدین ترتیب رژیم غذایی كتوژنيك ممکن است به متوقف کردن تشنج کمک کند. از آن جايي كه مصرف برخي دارو هاي ضد تشنچ به درمان ساير اختلالات روان پزشكي نيز كمك مي كند، پس يك رژيم غذايي ضد تشنج مانند كتوژنيك مي تواند در بهبود بيماري رواني اي مانند اسكيزوفرني مؤثر باشد.
