کبد چرب الکلی

تعریف کبد چرب

در بدن هر انساني وجود چربي در كبد طبيعي است، اما اگر اين ميزان از چربي بيش از 5 تا 10 درصد وزن كل كبد شود، فرد به بيماري كبد چرب (fatty liver)  دچار شده‌است. کبد چرب نشانه خاصي ندارد اما بعد از رعايت نكردن و پيشروي اين بيماري در كبد، فرد دچار سوء هاضمه می‌شود. 

دلایل بروز کبد چرب

مصرف الكل یکي از دلایل بروز کبد چرب است. البته افراد غير الكلي هم به دلايل مختلف از جمله چاقي، مصرف غذاهاي آماده و غذاهاي چرب، عدم فعاليت فيزيكي و مصرف مواد نامناسب غذايي ممكن است به کبد چرب دچار شوند. کبد چرب گاهي به علت مصرف برخي داروها مي‌باشد كه باعث رسوب چربي در كبد مي‌شود. در كل از جمله دلايل مؤثر و زمينه‌ساز در ابتلا به كبد چرب استرس دروني و پنهان، استفاده سرخود از داروها، رژيم غذايي غلط، مصرف غذاهاي آماده و فست فودی و مصرف حجم زيادي از داروها مي‌باشد.

شیوع کبد چرب

با توجه به موارد بالا، شیوع کبد چرب در حال افزايش است. با افزایش رو به رشد چاقي و اضافه وزن در کودکان به نظر مي‌رسد از هر 10 کودک، یک کودک دارای اضافه وزن است که خود مي‌تواند زمینه ای براي شروع کبد چرب در بدنشان باشد. در برخي موارد کبد چرب در کودکان زیر 4 سال نیز دیده شده است. احتمال ایجاد کبد چرب با افزایش سن افزایش می یابد و در نوجوانان دارای اضافه وزن شیوع بیشتري دارد و در میان پسران بیشتر از دختران است و در آقایان نیز دو برابر خانم‌ها است. پس از یائسگی، بیماری کبد چرب در خانم ها سیر فزاینده‌ای دارد. براي پيشگيري از بروز مشكلات و عوارض كبد چرب، اولين اقدام بررسي علائم ظاهري بوده و پس از آن به كمك آزمايش كبد چرب مي‌توان تشخيص قطعي را صادر نمود.

راه های اندازه گیری کبد چرب

•    آزمایش خون برای بررسی سطح بالاتر برخی از آنزیم های کبدی.
•    اسکن سونوگرافی یا توموگرافی کامپیوتری (CT) از کبد برای بررسی ناهنجاری ها و تأیید تشخیص بیماری کبد چرب.
•    اگر پزشک شما مشکوک به بیماری شدید کبدی است، بیوپسی کبد (نمونه برداری از بافت)، راه دیگری برای بررسی این بیماری می باشد.

آزمایش خون

در آزمایش خون، عملکرد کبد را بررسی می کنند که برای کمک به تشخیص و نظارت بر بیماری یا آسیب های کبدی انجام می شود. آزمایش ها میزان آنزیم ها و پروتئین های خاصی را در خون فرد اندازه گیری می کنند.
برخی از این آزمایشات عملکرد طبیعی کبد را در تولید پروتئین، پاکسازی بیلی روبین و ضایعات خون اندازه گیری می کنند. سایر آزمایشات عملکرد کبد، آنزیم هایی را که سلول های کبدی در پاسخ به آسیب یا بیماری آزاد می کنند، اندازه گیری می کنند.

چرا در بیماری کبدی آزمایش خون انجام می شود؟
•    آزمایش خون مشخص کننده عفونت های کبدی می باشد، مانند هپاتیت. 
در نتیجه این آزمایش خون، پزشک می تواند پیشرفت یک بیماری، مانند هپاتیت ویروسی یا الکلی را کنترل کرده و روش درمانی مناسب را تعیین کند.
•    آزمایش خون شدت یک بیماری به خصوص زخم کبد (سیروز) را اندازه گیری می کند.
تست های عملکرد کبد سطح آنزیم ها و پروتئین های خاصی را در خون بیمار بررسی می کند. سطوح بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی می تواند مشکلات کبدی را نشان دهد. 

برخی از آزمایشات عملکرد کبد شامل:
•    آلانین ترانس آمیناز (ALT)
  ALT آنزیمی است که در کبد یافت می شود و به تبدیل پروتئین به انرژی سلول های کبدی کمک می کند. هنگامی که کبد آسیب دیده باشد، ALT  در جریان خون آزاد می شود و سطح آن افزایش می یابد.
•    آسپارتات ترانس آمیناز (AST)
AST آنزیمی است که به متابولیسم اسیدهای آمینه کمک می کند. مانند ALT ،AST به طور معمول در خون در سطوح پایین وجود دارد. افزایش سطح AST ممکن است نشانگر آسیب کبدی، بیماری یا آسیب عضلات باشد.
•    فسفاتاز قلیایی (ALP)
ALP  آنزیمی است که در کبد و استخوان یافت می شود و برای تجزیه پروتئین ها مهم است. سطوح بالاتر از حد طبیعی ALP ممکن است نشان دهنده آسیب یا بیماری کبدی، مانند مجرای صفراوی مسدود شده یا بیماری های خاص استخوانی باشد.
•    آلبومین و پروتئین کل
 آلبومین یکی از چندین پروتئینی است که در کبد ساخته می شود. بدن انسان برای مبارزه با عفونت ها و انجام سایر عملکردها به این پروتئین ها احتیاج دارد. سطح پایین تر از حد طبیعی آلبومین و پروتئین کل ممکن است نشان دهنده آسیب یا بیماری کبد باشد.
•    بیلی روبین
 بیلی روبین ماده ای است که در هنگام شکست طبیعی سلول های قرمز خون تولید می شود. بیلی روبین از کبد عبور می کند و در مدفوع دفع می شود. افزایش سطح بیلی روبین (زردی) ممکن است نشان دهنده آسیب کبدی یا بیماری یا انواع خاصی از کم خونی باشد.
•    گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)
 GGT آنزیمی در خون است. سطح بالاتر از حد طبیعی GGT ممکن است نشان دهنده آسیب به مجاری کبد یا صفرا باشد.
•    لاکتات دهیدروژناز (LD)
 LD آنزیمی است که در کبد یافت می شود. افزایش سطح LD ممکن است نشان دهنده آسیب کبدی باشد اما در بسیاری از اختلالات دیگر نیز قابل افزایش است.
•    زمان پروترومبین (PT)
 PT زمانی است که پروترومبین، خون فرد را لخته می کند. افزایش PT ممکن است نشانگر آسیب کبدی باشد اما در صورت مصرف برخی داروهای رقیق کننده خون، مانند وارفارین، نیز افزایش می یابد.
                

نتایج آزمایش خون معمولی برای تست های عملکرد معمولی کبد شامل موارد زیر است:

آلانین آمینو ترانسفراز (ALT): 7-55 واحد در لیتر (U/L)
آسپارتات آمینو ترانسفراز (AST): 8-48 واحد در لیتر (U/L)
آلکالین فسفاتاز (ALP): 40-129 واحد در لیتر (U/L)
آلبومین: 3.5 تا 5 میلی گرم بر دسی لیتر (mg /dl)
پروتئین کل: 6.3 تا 7.9 گرم بر دسی لیتر (g/dl)
بیلی روبین : 0.1 تا 1.2  (mg /dl)
 گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT):  8-61 واحد در لیتر (U/L)
لاکتات دهیدروژناز (LD): 122-222 واحد در لیتر (U/L)

توجه: این نتایج برای آقایان بزرگسال معمولی است. نتایج عادی از آزمایشگاه به آزمایشگاه متفاوت است و ممکن است برای زنان و کودکان کمی متفاوت باشد.

اسکن کبد

اسکن کبد یک روش رادیولوژی تخصصی است که برای معاینه کبد به منظور شناسایی شرایط خاص یا ارزیابی عملکرد کبد مورد استفاده قرار می گیرد. اسکن کبد همچنین ممکن است جهت ارزیابی پیشرفت درمان در برخی شرایط را استفاده شود. 
اسکن کبد همچنین ممکن است به عنوان اسکن طحال-کبد شناخته شود زیرا طحال اغلب به دلیل نزدیکی و ارتباط عملکردی نزدیک با کبد، مورد بررسی قرار می گیرد.
اسکن کبد نوعی روش پزشکی هسته ای است. این بدان معنی است که مقدار کمی از ماده رادیواکتیو در طی این روش برای کمک به معاینه کبد استفاده می شود. ماده رادیواکتیو، که ردیاب رادیواکتیو یا رادیواکتیو نامیده می شود، با افزودن یک اتم رادیواکتیو (رادیونوکلئید) به یک مولکول جذب شده توسط بافت طبیعی کبد تشکیل می شود. باقیمانده ماده رادیواکتیو توسط طحال و مغز استخوان جذب می شود.
این ماده رادیواکتیو نوعی پرتو بنام اشعه گاما منتشر می کند. اشعه گاما توسط یک اسکنر شناسایی می شود، که اطلاعات را به صورت تصویری از کبد پردازش می کند.
اسکن کبد ممکن است برای بررسی بیماری هایی مانند سرطان کبد، هپاتیت یا سیروز انجام شود. ضایعاتی مانند تومور، آبسه یا کیست کبد یا طحال ممکن است در اسکن کبد دیده شود. اسکن کبد ممکن است برای ارزیابی وضعیت کبد و یا طحال بعد از تروما (به یک نوع آسیب دیدگی، ضربه، جراحت، شوک و حادثه وارد شده به بدن انسان گفته می‌شود) به شکم یا در صورت وجود درد غیر قابل توضیح در ربع فوقانی راست شکم انجام شود. همچنین بزرگ شدن کبد یا طحال ممکن است در اسکن کبد دیده شود.
اسکن کبد همچنین ممکن است برای ارزیابی پاسخ به درمان بیماری کبد و یا برای نظارت بر روند بیماری کبد استفاده شود. فشار خون پورتال (فشار خون بالا در گردش کبد) نیز ممکن است با اسکن کبد تشخیص داده شود.

 خطرات اسکن کبدی 

•    مقدار رادیونوکلئید تزریق شده برای اسکن کبدی به اندازه کافی اندک است که نیازی به اقدامات احتیاطی در مقابل قرار گرفتن در معرض رادیواکتیو نیست. تزریق رادیونوکلئید ممکن است ناراحتی جزئی ایجاد کند. همچنین واکنش های آلرژیک به رادیونوکلئید نادر است، اما ممکن است رخ دهد.
•    برای برخی از بیماران، که ناچارند برای دراز مدت روی میز اسکن قرار بگیرند، ممکن است باعث ناراحتی یا درد شود.
•    بیمارانی که به داروها، رنگ های کنتراست یا لاتکس حساسیت دارند یا به آنها حساس هستند، باید به پزشک خود اطلاع دهند.
•    اگر باردار هستید یا احتمال می دهید که باردار باشید، به دلیل خطر آسیب دیدگی جنین با اسکن کبد، باید به پزشک معالج خود اطلاع دهید. در صورت شیردهی، به دلیل خطر آلودگی شیر مادر به رادیونوکلئید، باید به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
•    بسته به وضعیت پزشکی خاص شما ممکن است خطرات دیگری نیز وجود داشته باشد. حتما قبل از انجام هرگونه اقدامی برای اسکن، با پزشک خود مشورت کنید.

بیوپسی کبد

بیوپسی کبد روشی برای مشاهده یک قطعه کوچک از بافت کبد است، بنابراین می توان آن را از جهت میزان آسیب یا بیماری زیر میکروسکوپ بررسی کرد. 
اگر آزمایش خون یا مطالعات تصویربرداری نشان دهد که شما ممکن است مشکل کبدی داشته باشید، پزشک ممکن است بیوپسی کبد را توصیه کند.
از بیوپسی کبد نیز برای تعیین شدت بیماری کبد استفاده می شود. این اطلاعات به راهنمایی تصمیمات درمانی کمک می کند.
رایج ترین نوع بیوپسی کبد، بیوپسی از راه پوست کبد نامیده می شود. این روش شامل قرار دادن یک سوزن نازک از طریق شکم خود به کبد و برداشتن یک قطعه کوچک از بافت است. دو نوع دیگر از بیوپسی کبد شامل استفاده از ورید در گردن و دیگری با استفاده از برش کوچک شکم (لاپاروسکوپی) که همچنین بافت کبد را با سوزن جدا می کنند، می باشد.

به چه دلایلی بیوپسی کبد انجام می شود؟

•    پزشک یک مشکل کبدی را تشخیص دهد که در غیر روش بیوپسی کبد نمی توان آن را شناسایی کرد.
•    نمونه ای از بافت ناهنجاری را که توسط یک مطالعه تصویربرداری یافت می شود بخواهیم بررسی کنیم.
•    زمانی که می خواهیم شدت بیماری کبد را تعیین کنیم – (فرآیندی به نام مرحله بندی یا تعیین گرید)
•    براساس وضعیت کبد، به تدوین برنامه های درمانی به پزشک کمک می کند.
•    تعیین می کند که چطور درمانی برای بیماری کبد مورد نظر مؤثر است.
•    این روش برای بررسی کبد بعد از پیوند کبد مؤثر است.
بیوپسی کبد نیز معمولاً برای کمک به تشخیص و مرحله بندی بیماری های خاص کبدی انجام می شود، از جمله:
•    بیماری کبد چرب غیر الکلی
•    هپاتیت مزمن B یا  C
•    هپاتیت خود ایمنی
•    بیماری کبدی الکلی
•    سیروز صفراوی اولیه
•    کولانژیت اسکلروزان اولیه = التهابات ایجاد شده در مجرای صفراوی، که در آن بافت فیبروزی تشکیل می گردد.
•    هموکروماتوز= بیماری ارثی ناشی از افزایش جذب و ذخیره آهن
در صورت وجود علایم زیر پزشک ممکن است بیوپسی کبد را توصیه کند:
•    نتایج آزمایش غیر طبیعی کبد که قابل توضیح نیست.  
•    همانطور که در تست های تصویربرداری مشاهده می شود، توده (تومور) یا ناهنجاری های دیگر روی کبد شما وجود دارد.
•    تب های مداوم و غیر قابل توضیح  

خطرات بیوپسی کبد

بیوپسی کبد اگر توسط یک پزشک باتجربه صورت بگیرد یک روش ایمن است. 
خطرات احتمالی بیوپسی کبد شامل موارد زیر است:
درد در محل بیوپسی: شایع ترین عارضه بعد از بیوپسی کبد است. درد بعد از بیوپسی کبد معمولاً یک ناراحتی خفیف می باشد. اگر درد برای فردی که بیوپسی کبد انجام داده است ناراحت کننده باشد، ممکن است به شما یک داروی ضد درد مانند استامینوفن با کدئین (تیلنول با کدئین) داده شود.
خونریزی: خونریزی می تواند بعد از بیوپسی کبد رخ دهد. خونریزی بیش از حد ممکن است فردی که بیوپسی کبد انجام داده است را برای انتقال خون یا جراحی در بیمارستان متوقف کند تا خونریزی متوقف شود.
عفونت: ممکن است باکتری ها وارد حفره شکم یا جریان خون شوند.
آسیب برخورد با اندام مجاور: در موارد نادر ، ممکن است سوزن در حین انجام بیوپسی کبد، به اندام داخلی دیگری مانند کیسه صفرا یا ریه بچسبد.