کولیت اولسراتیو

کولیت اولسراتیو نوعی بیماری التهابی روده (IBD) است؛ یک بیماری مزمن که در حال حاضر هیچ درمان شناخته شده ای برای آن وجود ندارد. علائم اصلی کولیت اولسراتیو التهاب روده بزرگ و راست روده است که باعث بروز انواع علائم در دستگاه گوارش از جمله درد و مدفوع خونی می شود.
اصلاح شیوه زندگی و استفاده از داروهایی مانند ضد التهاب ها ممکن است به بهبود علائم کولیت اولسراتیو کمک کند. کولیت اولسراتیو گاهی اوقات می تواند منجر به عوارضی شود که بر سایر قسمت های بدن از جمله مفاصل، پوست و چشم ها تأثیر می گذارد.

علائم و نشانه های کولیت اولسراتیو 

شایع ترین علائم و نشانه های کولیت اولسراتیو اسهال همراه با خون یا چرک و ناراحتی شکمی است. علائم و نشانه های دیگر کولیت اولسراتیو شامل این موارد است:
•    نیاز فوری به حرکت روده
•    احساس خستگی
•    حالت تهوع یا از دست دادن اشتها
•    کاهش وزن
•    تب
•    کم خونی 
علائم کولیت اولسراتیو که شیوع کمتری دارند نیز شامل:
•    درد مفاصل 
•    سوزش چشم
•    بثورات پوستی خاص
علائمی که فرد مبتلا به کولیت اولسراتیو تجربه می کند بسته به شدت التهاب و مکانی که التهاب در روده وی رخ داده می تواند متفاوت باشد. وقتی علائم کولیت اولسراتیو برای اولین بار ظاهر می شوند، بیشتر افراد مبتلا علائم خفیف تا متوسط دارند اما حدود 10 درصد از افراد می توانند علائم شدیدی مانند حرکات مکرر و خونین روده، تب و گرفتگی شدید شکم داشته باشند. 

تغذیه در کولیت اولسراتیو

برای بسیاری از مبتلایان به کولیت اولسراتیو، یافتن برنامه غذایی مناسب فرایندی به منظور حذف برخی از خوراکی ها و مواد غذایی از رژیم غذایی است. افراد مصرف غذاهای خاصی را قطع می کنند که به نظر می رسد علائم شان را تشدید می کنند و بعد تفاوت را احساس می کنند.
هیچ رژیم غذایی تعیین شده ای برای کولیت اولسراتیو اثبات نشده است، اما چند برنامه غذایی ممکن است به برخی از افراد مبتلا به این بیماری کمک کند تا علائم خود را در حالت خفیف نگه دارند.

رژیم غذایی با باقی مانده کم

منظور از" باقیمانده" اشاره به غذاهایی است که بدن بیمار قادر به هضم خوبی برایشان نیست و در نهایت از طریق مدفوع از بدن خارج می شوند. بعضی اوقات به جای آن، اصطلاح "رژیم غذایی کم فیبر" نیز به کار می رود.
رژیم غذایی با باقی مانده کم دارای فیبر کم است، اما این دو برنامه غذایی دقیقاً یکسان نیستند.
غذاهای کم فیبر برای هضم آسان می باشند. این مواد غذایی کم فیبر می توانند به کند شدن حرکات روده و محدود کردن اسهال کمک کنند. هنوز هم می توانید مقدار زیادی از غذاهایی را که معمولاً می خورید مصرف کنید، در حالی که مصرف فیبر خود را به حدود 10 تا 15 گرم در روز کاهش دهید.
بدن شما هنوز هم به اندازه کافی پروتئین، مواد معدنی، مایعات و نمک دریافت می کند. اما از آنجا که اسهال مزمن و خونریزی روده می تواند منجر به کمبود مواد مغذی و مواد معدنی شود، پزشک ممکن است بخواهد شما یک مکمل ویتامین یا مکمل دیگر نیز به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
آنچه شما می توانید در رژیم غذایی با باقی مانده کم، بخورید:
•    شیر، لپه، پودینگ یا ماست
•    نان های سفید تصفیه شده، ماکارونی، کراکر و غلات خشک که کمتر از 1/2 گرم فیبر در هر واحد خود دارند.
•    گوشت پخته و نرم مانند مرغ و ماهی
•    کره بادام زمینی و گردو
•    آب میوه بدون پالپ
•    کنسرو یا کمپوت میوه ها 
•    موز، خربزه، طالبی، هندوانه، آلو، هلو و زردآلو
•    کاهو، خیار، کدو سبز و پیاز
•    اسفناج، کدو تنبل، کدوی زرد بدون تخم، هویج، بادمجان، سیب زمینی و لوبیای سبز و موم
•    کره، مارگارین، سس مایونز، روغن ها، سس های رقیق و سس گوجه فرنگی، خامه و چاشنی های رقیق
•    کیک های ساده، کوکی ها، پای و ژله 
مواد غذایی که شما نمی توانید در رژیم غذایی با باقی مانده کم، مصرف کنید:
•    گوشت های قرمز احشائی
•    میوه های خشک
•    انواع توت ها، انجیر، آلو و آناناس
•    سبزیجات خام که در لیست بالا ذکر نشده است.
•    سس های تند و ترشی ها
•    آجیل، دانه ها و پاپ کورن
•    غذاها و نوشیدنی های حاوی کافئین، کاکائو و الکل 

رژیم غذایی با کربوهیدرات های خاص 

رژیم غذایی با کربوهیدرات های خاص در ابتدا برای درمان بیماری سلیاک تهیه شده بود، اما استفاده از آن برای سایر مشکلات دستگاه گوارش نیز رواج یافته است. ایده رژیم غذایی با کربوهیدرات های خاص این است که روده ها به خوبی دانه ها و قندهای خاصی را هضم نمی کنند یا از آن استفاده نمی کنند.
خوردن غذاهایی که حاوی این ترکیبات هستند باعث می شود باکتری های موجود در روده خیلی سریع تکثیر شوند، که منجر به تولید بیش از حد مخاط می شود. این امر به چرخه آسیب روده که باعث ایجاد علائم کولیت اولسراتیو می شود کمک می کند.
آنچه می توانید در رژیم غذایی با کربوهیدرات های خاص بخورید:
•    بیشتر میوه ها و سبزیجات
•    آجیل ها
•    شیر و سایر لبنیات با قند لاکتوز کم 
•    گوشت
•    تخم مرغ
•    کره
•    روغن ها
آنچه شما نمی توانید در رژیم غذایی با کربوهیدرات های خاص بخورید:
•    سیب زمینی ها
•    حبوبات
•    گوشت های فرآوری شده
•    دانه ها
•    سویا
•    شیر
•    شکر 
•    شکلات
•    مارگارین
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد رژیم غذایی با کربوهیدرات های خاص، ممکن است علائم کولیت اولسراتیو را بهبود بخشد. با این وجود ممکن است شما بر اساس علائم خود نیاز به اصلاح آن داشته باشید. به عنوان مثال، میوه ها، سبزیجات خام و تخم مرغ می توانند اسهال را بدتر کنند.
رژیم غذایی با کربوهیدرات های خاص همچنین می تواند برخی از مواد مغذی خاص، از جمله ویتامین های گروه B، کلسیم، ویتامین D و ویتامین E را از دسترس بدن دور کند؛ در این مورد از پزشک خود بخواهید در صورت نیاز، مکمل های مورد نیاز را نیز تجویز کند.

رژیم غذایی کم FODMAP

رژیم غذایی کم FODMAP مشابه رژیم غذایی با کربوهیدرات خاص است. هر دو رژیم از این فرض پیروی می کنند که کربوهیدرات های ساده و قند موجود در روده باعث رشد بیش از حد باکتری ها و علائم کولیت اولسراتیو می شود.
با این حال اجزای این رژیم غذایی کمی متفاوت است.
آنچه می توانید در رژیم غذایی کم FODMAP بخورید:
•    موز، زغال اخته، گریپ فروت، عسل
•    هویج، کرفس، ذرت، بادمجان، کاهو
•    همه گوشت ها و منابع پروتئینی دیگر
•    آجیل و خشکبار
•    برنج، جو دوسر
•    پنیر سفت
•    شربت افرا
آنچه شما نمی توانید در رژیم غذایی کم FODMAP بخورید:
•    سیب، زردآلو، گیلاس، گلابی، هندوانه
•    جوانه بروکسل، کلم، حبوبات، پیاز، کنگر فرنگی، سیر، تره فرنگی
•    گندم، چاودار
•    شیر، ماست، پنیر نرم، بستنی
•    شیرین کننده ها
•    شربت ذرت با فروکتوز بالا
در حالی که رژیم غذایی کم FODMAP ممکن است علائمی مانند گاز و نفخ را بهبود بخشد، اما نمی تواند التهاب را کاهش دهد.

رژیم غذایی فاقد گلوتن

گلوتن پروتئینی است که در دانه هایی مانند گندم، چاودار و جو یافت می شود. برخی از مبتلایان به بیماریهای التهابی روده می دانند که قطع مصرف گلوتن علائم آنها را بهبود می بخشد.
آنچه می توانید در رژیم غذایی فاقد گلوتن بخورید:
•    میوه ها و سبزیجات
•    لوبیا، دانه و حبوبات
•    تخم مرغ، ماهی، مرغ و گوشت
•    محصولات لبنی کم چرب
•    دانه هایی مانند کینوآ، ذرت، گندم سیاه، تخم کتان و گل گاوزبان
آنچه شما نمی توانید در رژیم غذایی فاقد گلوتن بخورید:
•    گندم، جو، چاودار و جو دوسر
•    محصولات فرآوری شده مانند آبجو، کیک، نان، پاستا 

رژیم غذایی مدیترانه ای

رژیم غذایی مدیترانه ای شامل میوه و سبزیجات، مرغ، ماهی، لبنیات، غلات کامل، آجیل، دانه ها، روغن زیتون و شراب قرمز است و گوشت قرمز فقط در مقادیر اندک موجود است.
اگرچه رژیم مدیترانه ای به خوبی در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو مورد مطالعه قرار نگرفته است، اما به نظر می رسد که به طور کلی باعث کاهش التهاب می شود.
آنچه می توانید در رژیم غذایی مدیترانه ای بخورید:
•    میوه ها و سبزیجات
•    حبوبات
•    آجیل و دانه ها
•    غلات کامل
•    ماهی
•    مرغ
•    محصولات لبنی
•    تخم مرغ
•    روغن زیتون و سایر چربی های سالم
رژیم غذایی مدیترانه ای به هیچ وجه هیچ غذایی را محدود نمی کند، اگرچه گوشت قرمز را فقط به مقدار محدود توصیه می کند.

مواد غذایی که در کولیت اولسراتیو باید از مصرف آن ها پرهیز شود

•    نان های سبوس دار، غلات و ماکارونی ها
غذاهایی که حاوی فیبر زیادی هستند، برای افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو در هنگام هضم مشکل زا است. آرد غلات سرشار از فیبر است؛ زیرا جوانه یا سبوس آن از بین نرفته است.
افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو باید از خوردن مواد غذایی ساخته شده از هر نوع آرد سبوس دار خودداری کنند؛ مانند:
-    نان
-    پاستا
-    رشته فرنگی
-    ماکارونی
در حین تشدید علائم بیماری کولیت اولسراتیو، نان های سفید و ماکارونی های ساخته شده از آرد سفید غنی شده را انتخاب کنید؛ مگر اینکه عدم تحمل گلوتن داشته باشید.
آرد هنگامی که مواد مغذی از دست رفته و در طول فرآیند جوانه زنی، حذف سبوس انجام شد، غنی می شود. 
گزینه مناسب برای افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو، برنج سفید خوب پخته شده است.
•    آجیل و خشکبار
آجیل ها، از جمله آن هایی که در غذاها پخته می شوند یا به آرد تبدیل می شوند، در صورت تجویز رژیم غذایی کم فیبر برای کولیت اولسراتیو، باید در لیست غذای ممنوعه برای این بیماران باشند. هضم فیبر موجود در آجیل بسیار سخت است.
بهتر است در بیماری کولیت اولسراتیو، از خوردن آجیل های زیر اجتناب شود:
-    گردو
-    فندق
-    بادام هندی
-    بادام زمینی
-    پسته
•    دانه ها
مانند آجیل، دانه ها نیز می توانند علائم بیماری کولیت اولسراتیو را تشدید کنند. دانه ها نوعی فیبر نامحلول محسوب می شوند که می توانند باعث نفخ، اسهال، تولید گاز و سایر عوارض تحریک کننده روده شوند.
برخی از دانه ها که باید از مصرف آن ها در بیماری کولیت اولسراتیو پرهیز نمود:
-    دانه کنجد
-    دانه کتان
-    چلغوز
-    دانه های آفتابگردان
-    دانه کدو تنبل
•    حبوبات 
حبوبات از جمله لوبیا، عدس و نخود فرنگی، مواد غذایی پرفیبر و پرپروتئین هستند. به دلیل وجود قندهای قابل هضم در آن ها که به ایجاد گاز در روده منجر می شود نیز شناخته شده هستند. 
اگر در حال تجربه علائم شدید کولیت اولسراتیو هستید از موارد زیر پرهیز کنید:
-    انواع نخود
-    لوبیا
-    سویا 
•    میوه های پرفیبر
در حالی که میوه ها گزینه مناسبی برای سلامتی هستند، بیشتر میوه ها حاوی فیبر زیادی می باشند. 
میوه هایی را که پوست گرفته شده است بخورید و اگر گوشت آن را زمانی که خیلی نرم پخته شده باشد میل کنید بسیار مناسب تر است. همچنین می توانید میوه های کنسرو شده با قند کم را انتخاب کنید. 
بیشتر آبمیوه ها برای نوشیدن مناسب هستند، اما در صورتی که فاقد پالپ باشند.
•    سبزیجات پرفیبر
مانند میوه ها، سبزیجات نیز پر از فیبر هستند. فقط سبزیجات ذکر شده را در رژیم غذایی خود بگنجانید:
-    پوست گرفته شده
-    بدون دانه 
-    پخته شده
از مصرف تمام سبزیجات خام یا پخته نشده، از جمله ذرت خودداری کنید. سوپ سبزیجات پوره شده نیز راهی آسان برای هضم سبزیجات است که مصرف آن پیشنهاد می شود.
سبزیجات بسیاری از مواد مغذی مهم را تأمین می کنند و مهم است که آن ها را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
•    سولفات و سولفید ها
سولفات یک ماده مغذی مورد نیاز در رژیم غذایی انسان است که در بسیاری از فرآیندهای بدن کمک کننده می باشد، با این وجود می تواند باکتری های خاصی را ایجاد کند که باعث تولید گاز سمی H2S در فرد مبتلا به کولیت اولسراتیو می شود. در حقیقت، بیش از 90 درصد از افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو، گاز H2S به جای گاز متان طبیعی در روده خود دارند.
غذاهای سرشار از سولفات و سولفید شامل گوشت قرمز، شیر، لبنیات، آبجو و شراب، سیب و آب انگور، تخم مرغ، پنیر، میوه های خشک و برخی از آب چاه های آلوده می باشد.
•    محصولات لبنی
عدم تحمل غذایی رایج در بین مبتلایان به کولیت اولسراتیو، لبنیات است. اگر مشکوک هستید که ممکن است مصرف لبنیات علائمی برای شما ایجاد کند، انواع لبنیات از جمله کره، شیر، ماست و پنیر را حداقل به مدت چهار هفته از رژیم غذایی خود حذف کنید.
•    غذاهای حاوی گلوتن
عدم تحمل غذایی که در بین افرادی که علائم گوارشی دارند روز به روز شایع تر می شود، گلوتن است.
گلوتن پروتئینی است که در گندم، چاودار و جو یافت می شود. گلوتن نه تنها در غذاهای رایج مانند نان و ماکارونی یافت می شود، بلکه به محصولات تهیه شده مانند چاشنی ها، سس ها، سوپ ها و پروتئین ها نیز اضافه می شود.
اگر گمان می کنید گلوتن برای شما یک عامل محرک برجسته باشد، همه انواع غلات حاوی گلوتن، غلات، محصولات پخته شده و سایر محصولات را حداقل برای چهار هفته از رژیم خود حذف کنید.

مواد غذایی مناسب در کولیت اولسراتیو

اگر در حال تجربه علائم کولیت اولسراتیو هستید، رژیم غذایی شما ممکن است محدود باشد، اما لازم نیست کسل کننده باشد. به جای غذاهایی که باید از آنها اجتناب کنید، روی غذاهایی که می توانید بخورید تمرکز کنید. غذاهایی که می توانید بخورید (مگر اینکه حساسیت یا عدم تحمل هر یک از غذاهای زیر را داشته باشید) شامل موارد زیر است:
•    ماکارونی، رشته فرنگی و نان تهیه شده از آرد سفید 
•    برنج سفید
•    کراکر و غلات ساخته شده با آرد سفید تصفیه شده
•    کمپوت و میوه های پخته شده
•    سبزیجات پخته شده بدون پوست و دانه
•    سوپ سبزیجات پوره شده
•    گوشت های نرم و بدون پوست و ماهی
•    کره بادام زمینی 
•    روغن هایی مانند روغن زیتون و روغن نارگیل
مهم است که به یاد داشته باشید که رژیم غذایی شما نقش اساسی در سلامت کلی شما دارد. از این اطلاعات به عنوان راهنما استفاده کنید تا به شما در بهبود علائم حاد مانند اسهال، تنگی یا بعد از عمل کمک کند.
برای افزایش احتمال بهبودی، به تدریج غذاهای پرفیبر را دوباره وارد رژیم غذایی خود کنید؛ زیرا فیبر از سلامت بافت روده بزرگ و همچنین باکتری های مفید روده شما محافظت می کند.