راشیتیسم یک اختلال استخوانی است که ناشی از کمبود ویتامین D، کلسیم یا فسفات می باشد. این مواد مغذی برای رشد استخوان های سالم بسیار مهم هستند و بايد به مقدار كافي در رژيم غذايي افراد رعايت شوند. افراد مبتلا به راشیتیسم ممکن است دارای استخوان های ضعیف و نرم و در موارد شدید ناهنجاری های اسکلتی باشند.

ویتامین D به بدن شما کمک می کند كه کلسیم و فسفات موجود در روده شما بهتر جذب شوند. می توانید در رژيم غذايي خود، ویتامین D را از محصولات غذایی مختلفی از جمله شیر ، تخم مرغ و ماهی دریافت کنید. بدن شما در هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز ویتامینD تولید می کند.

کمبود ویتامین D، حفظ مقدار کافی کلسیم و فسفات را برای بدن شما را دشوار می کند. در اين هنگام، بدن شما هورمون هایی تولید می کند که باعث می شود کلسیم و فسفات از استخوان شما آزاد شود. هنگامی که استخوان های شما فاقد این مواد معدنی باشند، ضعیف و نرم می شوند. به دلیل تولید و عرضه غذاهای غنی شده با ویتامین D، در کشورهای توسعه یافته و استفاده آن ها در رژيم غذايي عمده مردم، آمار ابتلا به راشيتيسم در اين كشور ها به شدت کاهش یافته است.

عوامل مؤثر در ابتلا به راشيتيسم

عوامل خطر برای راشيتيسم شامل موارد زیر است:

• سن

راشیتیسم بیشتر در کودکانی که بین 6 تا 36 ماه سن دارند، دیده می شود. در این دوره زمانی، کودکان معمولاً رشد سریع را تجربه می کنند. این در شرایطی است که بدن آن ها برای تقویت و توسعه استخوان هایشان به بیشترین کلسیم و فسفات احتیاج دارد.

• رژیم غذایی

اگر رژیم غذایی گیاه خواری مصرف کنید که شامل ماهی، تخم مرغ یا شیر نشود، خطر بیشتری برای ابتلا به راشیتیسم دارید. همچنین اگر در هضم شیر مشکل دارید یا به قند شیر (لاکتوز) حساسیت دارید، در معرض خطر بیشتری قرار دارید. کودکانی که فقط از شیر مادر تغذیه می کنند می توانند از نظر ویتامین D دچار کمبود شوند زیرا شیر مادر حاوی ویتامین D کافی برای رفع نیاز کودک نیست.

• رنگ پوست

کودکان آفریقایی و خاورمیانه بیشترین خطر ابتلا به راشیتیسم را دارند زیرا پوست تیره تری دارند. پوست تیره در مقايسه با پوست های روشن تر، نسبت به نور خورشید کم تر واکنش نشان داده و ویتامین D کمتری تولید می کند.

• موقعیت جغرافیایی

بدن ما هنگام قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، ویتامین D بیشتری تولید می کند، بنابراین اگر در منطقه ای با نور آفتاب کمی زندگی کنید بیشتر در معرض خطر راشیتیسم هستید. همچنین اگر در ساعات روز كه هوا روشن است در منزل کار می کنید در معرض خطر بیشتری قرار دارید.

• ژنتیک

نه به طور كل اما نوعی از راشیتیسم ممکن است به ارث برسد. این بدان معناست که این اختلال از طریق ژن های شما منتقل میشود. این نوع راشیتیسم که راشیتیسم ارثی نام دارد  مانع از جذب فسفات از طریق کلیه ها می شود.

علائم راشیتیسم 

علائم راشیتیسم شامل موارد زیر است:

• درد یا حساسیت استخوان هاي بازوها، پاها ، لگن یا ستون فقرات
• رشد کم و کوتاه قدی
• شکستگی استخوان
• گرفتگی عضلات
• ناهنجاری های دندان مانند:
  • • تأخیر در تشکیل دندان
    • نازک شدن مینای دندان و ایجاد حفره های مکرر
    • آبسه ها
    • نقص در ساختار دندان
• ناهنجاری های اسکلتی از جمله:
  • • تغییر ظاهر جمجمه
    • پاهای پرانتزی یا قوس مانند
    • برآمدگی در دنده
    • ستون فقرات خمیده
    • ناهنجاری های لگن

اگر کودک شما علائم بیماری راشیتیسم را نشان می دهد، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید. اگر در دوره رشد کودک این اختلال درمان نشود، ممکن است کودک در بزرگسالی کوتاه قد بماند. اگر این اختلال درمان نشود سایر ناهنجاری ها را به دنبال دارد كه می توانند دائمی شوند.

 تشخیص راشیتیسم

پزشک ممکن است با انجام معاینه جسمی بتواند راشیتیسم را تشخیص دهد. آن ها با فشار ملایم و بررسی حساسیت به لمس یا درد در استخوان ها علائم را بررسی می کنند. پزشک شما همچنین ممکن است آزمایشات خاصی را برای کمک به تشخیص راشیتیسم انجام دهد از جمله:

• آزمایش خون برای اندازه گیری سطح کلسیم و فسفات در خون
• اشعه X استخوان برای بررسی ناهنجاری های استخوانی
• بیوپسی استخوان كه در موارد نادر انجام خواهد شد. این عمل شامل برداشتن بخش بسیار کمی از استخوان است که برای تجزیه و تحلیل و بررسی به آزمایشگاه ارسال می شود.

درمان راشیتیسم

درمان راشیتیسم بر جایگزینی ویتامین یا مواد معدنی كاهش يافته در بدن، از طريق رژيم غذايي و يا تغيير سبك زندگي تمرکز دارد. این امر بیشتر علائم مرتبط با راشیتیسم را از بین می برد. اگر فرزند شما دچار کمبود ویتامین D است، پزشک شما احتمالاً می خواهد که در صورت امکان در معرض آفتاب قرار گیرد. همچنین مصرف فرآورده های غذایی رژيم ویتامین D مانند ماهی، جگر، شیر و تخم مرغ توصیه می شود.

از مکمل های کلسیم و ویتامین D نیز می توان برای درمان راشیتیسم استفاده کرد. در مورد دوز صحیح مصرف اين مكمل ها از پزشک خود سوال کنید، زیرا این امر می تواند بسته به سن و جثه کودک شما متفاوت باشد. مقادیر بیش از حد ویتامین D یا کلسیم نیز می تواند آسيب زا باشد.

در موارد شدید راشيتيسم ممکن است کودک شما به عمل جراحی اصلاحی احتیاج داشته باشد. برای راشیتیسم ارثی ترکیبی از مکمل های فسفات و مقادیر بالای یک فرم خاص ویتامین D برای درمان بیماری مورد نیاز است.

 ویتامین D و راشیتیسم 

ویتامین D یک ماده مغذی اساسی است که بدن برای بسیاری از فرآیندهای حیاتی از جمله ساختن و حفظ استخوان های قوی به آن نیاز دارد. مصرف کم ویتامین D یک نگرانی عمده بهداشت عمومی در سراسر جهان محسوب می شود. در حقیقت، تخمین زده می شود که کمبود ویتامین D، 13٪ از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار داده است. راشیتیسمی که صرفا بدلیل فقدان ویتامین D بوجود می آید به طور مؤثری با فرآورده های خوراکی یا منابع غذایی سرشار از این ویتامین درمان می شود.

ویتامین D به طور طبیعی در فرآورده های حیوانی وجود دارد و غنی ترین منابع آن روغن جگر ماهی است. این ویتامین به مقادیر بسیار متغیر در مواد غذايي زير  یافت می شود:

• کره و خامه
• زرده تخم مرغ
• جگر ماهی های چرب
• غذاهای دریایی
  •  ماهی تن
  • ماهی خال مخالی
  • صدف
  • میگو
  •  ساردین

مقدار ویتامینD موجود در هر يك از اين منابع غذايي بسته به نوع و منبع غذایی مورد نظر ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال، برخی تحقیقات نشان می دهد كه ماهی قزل آلا پرورشی ممكن است حاوی تنها 25٪ از مقدار ویتامین D موجود در ماهی قزل آلا رودخانه اي باشد.

امروزه بیشتر شیر خشک های کامل، بعضی مارگارین ها، کره، شیر سویا، غلات آماده و تمام محصولات مخصوص شیرخواران غنی شده از ویتامین D مي باشند كه در نوزادان بسيار حائز اهميت مي باشد.

قارچ تنها منبع کاملاً گیاهی ویتامین D است. انسان ها نوعی ویتامین D به نام D3 یا کوله کلسیفرول تولید می کنند، در حالی که قارچ D2 یا ارگوکلسیفرول تولید می کند. هر دو شکل این ویتامین می تواند باعث افزایش سطح ویتامین D در گردش خون شود، اگرچه تحقیقات نشان می دهد که D3 ممکن است سطوح  مؤثرتری را نسبت به D2  افزایش دهد. به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید، قارچ های وحشی معمولاً نسبت به انواع تجاری مقدار ویتامین D بیشتری دارند. با این حال، شما همچنین می توانید قارچ های پرورش یافته با اشعه ماوراء بنفش را خریداری و مصرف کنید.