استئو آرتریت

استئوآرتریت (Osteoarthritis) که به نام های آرتریت دژنراتیو یا بیماری مفصلی دژنراتیو شناخته می شود شایع ترین شکل آرتریت می باشد.

عواملی که به عنوان ریسک فاکتور های استئو آرتریت شناخته شده اند:

•    چاقی 
•    سالخوردگی 
•    جنسیت زن
•    قومیت یا نژاد سفیدپوست
•    تراکم (چگالی) استخوانی بیشتر 
•    آسیب مفصلی به خاطر استفاده مکرر مفصل در ورزشکاران 
در اصل استئو آرتریت یک بیماری سیستمیک یا خود ایمنی محسوب نمی شود اما در برگیرنده تخریب غضروفی با التهاب نامتقارن است. استئو آرتریت ناشی از استفاده مفرط از مفصل می باشد در حالی که روماتوئید آرتریت (Rheumatoid arthritis) اختلال خود ایمنی و سیستمیک است که منجر به التهاب مفصلی متقارن می شود.
استئو آرتریت بیماری مفصلی مزمنی است که در آن غضروف مفصلی (آرتیکولار) تحمل کننده وزن از بین می رود. به طور طبیعی این غضروف اجازه می دهد که استخوان ها به آرامی و به آسانی بر روی هم لیز بخورند. از دست رفتن یا اتلاف این غضروف منجر به بروز سفتی، درد، ورم، کاهش دامنه حرکت مفصل و تغییر شکل مفصل می شود.  همچنین رشد غیر طبیعی استخوانی نیز از عوارض حاصل از اتلاف غضروف مفصلی است که می تواند منجر به ایجاد استئوفیت ها (زاوئد استخوانی خاری شکل) گردد.
مفاصل اینترفالانژیال دیستال (بند انگشتی دیستال) شست و خصوصا مفاصل زانو، لگن، مچ پا و کمری که توده کلی وزن بدن را تحمل می کنند از شایع ترین مفاصلی هستند که در استئو آرتریت درگیر می شوند. 
البته درگیری مفاصل آرنج، مچ دست و مچ پا کمتر شایع می باشد. عموما استئو آرتریت به صورت دردی تظاهر می یابد که با تحمل وزن و فعالیت بدتر و با استراحت بر طرف می شود و بیماران اغلب سفتی صبحگاهی (gelling) مفصل درگیر را پس از دوره های زمانی بی حرکتی گزارش می کنند.
همچنین بیماری های مفصلی متأثر از اختلالات (تخریب) مادرزادی و مکانیکی نیز ممکن است که در بروز استئو آرتریت دخیل باشند. التهاب نیز گهگاهی به وجود می آید که عموما ملایم و لوکانیزه (موضعی) است. 

مدیریت، مراقبت طبی و جراحی استئو آرتریت 

سابقه پزشکی بیمار و سطح درد باید تعیین کننده متناسب ترین درمان باشد. متناسب ترین درمان نیز باید شامل انواع روش های غیر دارویی (آموزش به بیمار، فیزیک درمانی و کار درمانی) عوامل دارویی و اعمال جراحی با هدف کنترل درد، اصلاح عملکرد و کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی و همچنین پرهیز از اثرات سمی ناشی از درمان باشد.
کاهش وزن یا رسیدن به وزن مطلوب نیز باید به عنوان بخشی از درمان در نظر گرفته شود که استئو آرتریت را به صورت چشمگیر و بهتر اصلاح می کند.
بیماران مبتلا به استئو آرتریت شدیدی که درد آن ها به طور کافی به درمان دارویی پاسخ نمی دهد و فعالیت های روزانه آن ها مانند راه رفتن، حمام کردن، پوشیدن و رفتن به توالت به طور فزاینده و پیشرونده ای محدودیت پیدا می کند، باید توسط جراح ارتوپد مورد ارزیابی قرار گیرند.
اعمال جراحی ممکن در این زمینه شامل دبریدمان آرتروسکوپیک (با آرتروپلاستی یا بدون آرتروپلاستی)، آرتروپلاستی تمام مفصل و استئوتومی می گردد.

نقش ورزش در استئو آرتریت

استئو آرتریت توانایی در جهت افزایش مصرف انرژی از طریق ورزش را محدود می سازد. این مسئله حیاتی است که ورزش به شکل صحیح انجام شود به طوری که باعث بروز آسیب یا بدتر شدن عارضه نگردد.
درمان های فیزیکی و کار درمانی ها می توانند با ارزیابی فردی بیمار و توصیه به انجام ورزش های مناسب و علاوه بر آن ارائه دستورالعمل هایی در زمینه حفاظت از مفصل و حفظ انرژی آگاهی فوق العاده ای را برای بیمار فراهم سازند.
مشخص شده است که تمرینات آیروبیک، تخلیه نیرو مثل شناکردن، بازگرداندن دامنه حرکتی و تمرینات تحمل وزن همگی در کاهش علائم، افزایش تحرک و کاهش سیر پیشرونده آسیب به واسطه استئو آرتریت مؤثر هستند.
همچنین ورزش های بدون تحمل وزن نیز ممکن است که به عنوان یک رویکرد الحاق شونده به داروهایی ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) در نظر گرفته شوند.
ورزش ها و فعالیت های طاقت فرسا و شدیدی که مفاصل را تحت فشار پی در پی و سنگین قرار می دهند نیز خطر تخریب غضروف را افزایش می دهند. بنابراین افزایش قدرت عضلانی، فرم صحیح فعالیت انعطاف پذیری عمومی و شرطی سازی همگی فاکتور هایی هستند که این مفاصل را در افرادی که به طور عادی ورزش یا فعالیت می کنند مورد حفاظت و پشتیبانی قرار می دهند.
برنامه پیاده روی و برنامه آموزشی تقویت اندام تحتانی برای افراد مبتلا به استئو آرتریت زانو سودمند هستند.

تغذیه و رژیم درمانی پزشکی در بیماران مبتلا به استئو آرتریت

1.    مدیریت وزن و چاقی
وزن اضافی بدن بار اضافی و بیشتری را بر مفاصل حامل وزن بدن وارد می سازد. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می دهند که چاقی و آسیب دو ریسک فاکتور بزرگ و عمده برای استئو آرتریت هستند.
 خطر استئو آرتریت زانو به موازات افزایش شاخص توده بدنی (BMI) افزایش می یابد.
کنترل چاقی می تواند بار التهابی استئو آرتریت را کم کند از این رو سیر پیشرفت بیماری را به تأخیر انداخته و نشانه ها را بهتر می نماید.
پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و سالم که با راهکارهای رژیمی تدوین شده سازگاری داشته باشد و دستیابی و کنترل وزن مطلوب بدنی را هموار سازد از بخش های مهم درمان تغذیه ای – طبی برای استئو آرتریت به شمار می رود.
نشان داده شده است که تلفیقی از رژیم غذایی ضد التهابی و ورزش با شدت متوسط و کاهش وزن تحت القای رژیم غذایی، مداخله ای مؤثر در درمان استئو آرتریت زانو است.
همچنین کاهش وزن در درمان استئو آرتریت تأثیر ضد التهابی دارد به طوری که با کاهش توده چربی بدن، واسطه های التهابی کمتری از بافت چربی آزاد و رها می شوند.

2.    ویتامین ها و مواد معدنی
آسیب تجمعی به بافت ها تحت القای گونه های فعال اکسیژن در بسیاری از تغییرات دژنراتیو دیده شده در سالخوردگی و کهولت دخیل می باشد. با این حال نشان داده شده است که مقادیر زیاد آنتی اکسیدان های غذایی از قبیل ویتامین A ، C یا D به تنهایی یا به صورت ترکیبی هیچ مزیتی در مدیریت و کنترل استئو آرتریت ندارند.
بسیاری از بیماران مبتلا به استئو آرتریت سطوح ناکافی و ناکاملی از کلسیم و ویتامین D مصرف می کنند. سطوح سرمی پایین از 25- هیدروکسی ویتامین D  معمول است و ارتباط معکوسی بین سطوح سرمی 25- هیدروکسی ویتامین D و یافته های بالینی (اتلاف غضروف در فضای مفصلی) و درد مفصلی وجود دارد.
عملکردهای کلسیتریول ( 1 و 25-دی هیدروکسی ویتامین D3) به عنوان یک فاکتور رونویسی ژنتیکی، بیان چندین ژن را تنظیم می کنند. 
علی رغم نقش ویتامین D در بافت غضروفی سطوح پایین و بسیار معمول ویتامین سرمی باز هم برای تعیین و ارزیابی نقش ویتامین D در پاتوژنز استئو آرتریت انجام مطالعات بیشتر نیاز می باشد.

3.    گلوکز آمین و کندروئیتین
گلوکز آمین و کندروئیتین در ساخت غضروف دخیل اند اما مکانیسم حذف و از بین رفتن درد توسط آن ها هنوز مشخص نشده است. داده های معدودی پیشنهاد می کنند که تجویز خوراکی داخل وریدی یا داخل مفصلی گلوکز آمین سولفات ممکن است باعث کاهش پیشرونده و تدریجی درد و تندرنس مفصلی و همچنین اصلاح دامنه حرکتی و بهبود سرعت پیاده روی و گام برداشتن گردد.
گلوکز آمین منافع پایداری را به وجود می آورد به طوری که در بیماران مبتلا به استئو آرتریت نمرات اصلاح نشانه ها را به بیشتر از 50 % می رساند و در بعضی از موارد اثر آن برابر یا حتی بیشتر از ایبوپروفن است.

مدیریت طبی برای بیماران مبتلا به استئو آرتریت

دارو درمانی:

•    داروهای کورتیکواستروئیدی 
•    تسکین دهنده های درد موضعی یا سایر داروهای کاهنده درد

رفتار درمانی:

•    ورزش و کنترل وزن 
•    استراحت 
•    تخفیف فشار و استرس به مفصل

راهکارهای ضد درد غیر دارویی:

•    گرما و سرما
•    ماساژ

مدیریت تغذیه ای برای بیماران مبتلا به  استئو آرتریت

•    رژیم غذایی متعادل با مقدار کیلوکالری مناسب برای کاهش وزن یا کنترل وزن متناسب
•    رژیم غذایی ضد التهابی
•    مکمل های چربی امگا 3
•    مصرف کافی کلسیم و ویتامین D
•    استفاده از گلوکز آمین و کندروئیتین