اختلالات غده فوق کلیه

 

غدد فوق کلیوی

غدد فوق کلیوی، غده‌های کوچک واقع در بالا هر دو کلیه، که از دو ناحیه جداگانه تشکیل‌شده‌اند که شامل مدولا و قشر مغز میشود.

مدولا

مدولا تولید هورمون های اپی نفرین و نوراپی نفرین را بر عهده‌ دارد که واکنش بدن به استرس را تنظیم می‌کنند و معمولاً آدرنالین و نور آدرنالین نامیده می‌شوند.

قشر

قشر هورمون‌هایی که فشارخون، سطح قند خون، رشد و برخی از ویژگی‌های جنسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، هورمون‌های استروئیدی مانند کورتیزول، آلدوسترون و تستوسترون را تولید می‌کند.
غدد آدرنال با غده هیپوتالاموس و غده هیپوفیز ارتباط برقرار می‌کند. هیپوتالاموس هورمونی را تولید می‌کند که غده هیپوفیز را تحریک می‌کند. به‌نوبه خود، غده هیپوفیز هورمون‌هایی را تولید می‌کند که غده‌های کلیوی را تحریک می‌کند تا هورمون‌ها را تولید کنند.
به‌طورکلی، بیماری‌های غدد فوق کلیوی باعث می‌شود که غدد بیش‌ازحد فعال یا کم‌تحرک شوند.
حدود 3 درصد از افراد یک یا چند برآمدگی از غدد فوق کلیوی دارند. در بیشتر موارد، این رشد غیر سرطانی است. در حدود 10 درصد موارد، برآمدگی‌ها جدی‌تر هستند و باعث تولید بیش‌ازحد هورمون‌های خاص می‌شوند. در موارد نادر، برآمدگی آدرنال سرطانی است. غده فوق کلیوی نیز ممکن است بزرگ شود.

اختلالات غده آدرنال

غده آدرنال غده درون‌ریز (هورمون) است که در نزدیکی بالای هر کلیه قرار دارد و اختلالات این غده آدرنال می‌تواند چندین عملکرد مهم بدن را مختل کند. غده آدرنال هورمونی تولید می‌کنند که غریزه ستیز و گریز بدن را کنترل می‌کند، این همان واکنشی فیزیولوژیکی به یک حمله درک شده یا یک تهدید سلامتی است. این هورمون‌ها همچنین نحوه عملکرد بدن را تنظیم می‌کنند.
کارکردهای مرتبط با غده آدرنال ممکن است تحت تأثیر اختلالات غده آدرنال باشد که شامل فشارخون، ضربان قلب، تعریق و تولید هورمون‌های جنسی تستوسترون و استروژن می‌باشد غده آدرنال همچنین به تنظیم نحوه استفاده بدن از نمک و پتاسیم و چگونگی بلوغ بدن افراد از نظر جنسی و حفظ بارداری کمک می‌کند.

انواع اختلالات غده فوق کلیوی

افراد ممکن است هر یک از چندین نوع اختلال در غده فوق کلیوی را تجربه کنند، از جمله: بیماری آدیسون (که به آن نارسایی آدرنال نیز گفته می‌شود) - یک بیماری بالقوه تهدیدکننده زندگی است که در هر 100000 نفر در حدود 4 نفر رخ می‌دهد. در بیماری آدیسون، غدد آدرنال بدن کم‌تحرک است. این بدان معنی است که آن‌ها به‌اندازه کافی هورمون‌های کورتیزول و یا آلدوسترون تولید نمی‌کنند.
•    سرطان آدرنال - نوعی سرطان نادر از سرطان در لایه بیرونی غده فوق کلیوی است.
•    سندرم کان (هایپرآلدوستونیسم اولیه) - تولید بیش‌ازحد توسط غدد فوق کلیوی هورمون‌هایی به نام مینرالکورتیکوئیدها (آلدوسترون).
•    بیماری کوشینگ - هنگامی‌که غدد فوق کلیوی باعث ایجاد کورتیزول بیش‌ازحد می‌شود. در بعضی موارد بیماری کوشینگ به دلیل وجود تومور در غده هیپوفیز که در پایه مغز قرار دارد ایجاد می‌شود. غده هیپوفیز هورمون‌هایی تولید می‌کند که بر نحوه عملکرد بدن از جهات مختلف تأثیر می‌گذارد. تومورهای هیپوفیز تقریباً همیشه خوش‌خیم هستند.
•    خستگی آدرنال- خستگی به‌صورت مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌های حاصل از کاهش توانایی غده آدرنال در پاسخ کافی به استرس شناخته‌شده است. نشانه‌های آن شامل خستگی مفرط و فرسودگی، ریزش، عدم توازن هورمونی، هضم ضعیف و ناکارآمد، کاهش عملکرد سیستم ایمنی، ناتوانی در تمرکز و عدم قابلیت در غلبه بر عوامل استرس‌زا می‌باشند.
•    هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) - نوعی اختلال ژنتیکی است که بدن را از ساخت مقدار کافی کورتیزول باز می‌دارد. CAH همچنین می‌تواند مشکلات هورمونی دیگری ایجاد کند. شکل خفیف کاملاً متداول است. 1 تا 100 نفر CAH خفیف دارند.

شیوع اختلالات آدرنال

شیوع نارسایی مزمن آدرنال اولیه در اروپا از 40-70 مورد به ازای هر میلیون جمعیت در دهه 1960 به 144-93 مورد در هر میلیون جمعیت در اواخر قرن گذشته تخمین زده‌شده از بروز این عارضه 4/4-6 مورد جدید در هر میلیون جمعیت در سال است. نارسایی آدرنال اولیه بیشتر در زنان تأثیر می‌گذارد و تظاهرات بالینی می‌تواند در هر سنی وجود داشته باشد، اگرچه بیشتر اوقات بین 30 تا 50 سال است.
نارسایی آدرنال ثانویه بیشتر از نارسایی اولیه آدرنال اتفاق می‌افتد. شیوع تخمین زده‌ شده آن 150 تا 280 در هر میلیون نفر است و بیشتر از مردان در زنان شایع است. بیماران مبتلا بیشتر در دهه ششم زندگی تشخیص داده می‌شوند.
شایع‌ترین علت نارسایی سوم آدرنال تجویز مزمن اگزوژن گلوکوکورتیکوئیدهای مصنوعی است که باعث سرکوب طولانی‌مدت ترشح هورمون ترشحی کورتیکوتروپین هیپوتالاموس (CRH) از طریق مکانیسم‌های فیدبک منفی می‌شود.

علل اختلالات غده فوق کلیوی

اختلالات غده فوق کلیوی می‌تواند توسط دارو یا خود بدن ایجاد شود. شایع‌ترین علل این اختلالات عبارت‌اند از:
•    شرایط ژنتیکی که فرد با آن متولد می‌شود.
•    تومورها، ازجمله فئوکروموسیتوم (تومور نادری که باعث ایجاد هورمون‌های غده فوق کلیوی شود)
•    عفونت‌ها
•    پاسخ خودکار ایمنی
•    مشکلات دیگر غدد درون‌ریز (هورمون). شایع‌ترین مشکل مربوط به غده هیپوفیز است که به تنظیم غده فوق کلیوی کمک می‌کند.
•    داروهای خاص. مصرف استروئیدهای با دوز بالا می‌تواند باعث بیماری کوشینگ شود. قطع ناگهانی مصرف گلوکوکورتیکوئیدها (مانند پردنیزون) می‌تواند باعث نارسایی آدرنال شود. به‌نوبه خود، این می‌تواند باعث بیماری آدیسون شود.

علائم اختلالات غده آدرنال

علائم اختلالات غده آدرنال بسته به آنچه باعث ایجاد این اختلال است، متفاوت است. همه اختلالات غده فوق کلیوی ممکن است باعث درد شکم، ضعف، کاهش وزن یا افزایش وزن و خستگی شود. علائم خاص برخی از اختلالات خاص نیز ممکن است موارد زیر را شامل شود:

•    سرطان آدرنال یا سایر تومورهای آدرنال: ممکن است باعث درد شکم و کاهش وزن شود. به دلیل تولید بیش‌ازحد هورمون‌ها ممکن است بیماران قند خون و یا فشارخون بالا داشته باشند. زنان ممکن است دوره‌های نامنظم یا افزایش مو را در بدن خود تجربه کنند.
•    بیماری آدیسون: ممکن است باعث عدم اشتها، حالت تهوع، استفراغ، یبوست و اسهال شود. آدیسون همچنین می‌تواند باعث تیره شدن پوست، سرگیجه هنگام ایستادن و درد عضلات و مفاصل شود. اگر شخصی برای بیماری آدیسون درمانی نکند، ممکن است دچار یک بحران آدرنال شود که می‌تواند کشنده باشد.
•    هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH): در کودکانی که دارای علائمی مانند قد متوسط و بلوغ زودرس هستند، قابل‌تشخیص است. یک‌شکل شدیدتر ممکن است شامل فشارخون کم یا قند خون، مشکل در حفظ نمک در بدن و مشکلاتی در سیستم تولیدمثل باشد. این موارد ممکن است شامل تغییر ظاهر دستگاه تناسلی و مشکل در بارداری (تومورها) و تومورهای خوش‌خیم بیضه و ناباروری (در مردان) باشد.

•    خستگی آدرنال: نشانه‌های آن شامل خستگی مفرط و فرسودگی، ریزش مو، عدم توازن هورمونی، هضم ضعیف و ناکارآمد، کاهش عملکرد سیستم ایمنی، ناتوانی در تمرکز و عدم قابلیت در غلبه بر عوامل استرس‌زا می‌باشند.

•    بیماری کوشینگ می‌تواند علائمی از قبیل:
1.    افزایش وزن در نیم‌تنه و صورت گرد
2.    پوست شکننده، با نازک شدن
3.    بهبودی ضعیف زخم و کبودی آسان
4.    افزایش تشنگی و ادرار
5.    فشارخون بالا و یا قند خون بالا
6.    تحریک‌پذیری، نوسانات خلقی، افسردگی و یا اضطراب
7.    و در خانم‌ها فقدان دوره قاعدگی یا ظاهر موهای صورت

•    فئوکروموسیتوم : ممکن است باعث بروز فشارخون، تعریق، سردرد و تپش قلب شود که در اثر استرس، ورزش یا سوءهاضمه ناشی از خوردن غذاهای خاص مانند برخی از انواع پنیرها حاوی تیرامین وجود دارد.

تشخیص و درمان اختلالات غده آدرنال

برای تشخیص اختلال در غدد فوق کلیوی، پزشکان می‌توانند آزمایش‌های مختلفی از جمله:

•    آزمایش اندازه‌گیری تحمل انسولین
•    جمع‌آوری ادرار 24 ساعته
•    تصویربرداری، مانند اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) از غدد فوق کلیوی و / یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) از غده هیپوفیز
•    برای فئوکروموسیتوم، اسکن تخصصی به نام اسکن متا-یدوبنزیل گوانیدین (MIBG) انجام می‌شود.
•    پزشک همچنین تاریخچه فرد را بررسی کرده و تمام داروهایی را که مصرف می‌کند، مطالعه خواهد کرد.

درمان اختلالات غده آدرنال

•    درمان اختلالات غده آدرنال در دو دسته کلی قرار می‌گیرد. برخی از شرایط با دارو درمان می‌شوند، برخی دیگر به درمان جراحی نیاز دارند.
•    بیماری آدیسون (نارسایی آدرنال) با جایگزینی هورمون درمان می‌شود. استروئیدهایی مانند هیدروکورتیزون یا پردنیزون می‌توانند جایگزین کورتیزول شوند که بدن به مقدار کافی تولید نمی‌کند. بیماران همچنین ممکن است فلودروکورتیزون را جایگزین آلدوسترون کنند. بیماران باید از هشدار پزشکی استفاده کنند تا از ارائه‌دهندگان پزشکی از وضعیت آن‌ها آگاه شوند.
•    سرطان آدرنال برای از بین بردن سرطان با جراحی درمان می‌شود. این سرطان تهاجمی باید به‌سرعت درمان شود تا از جلوگیری از متاستاز شدن سرطان جلوگیری شود (در سایر نقاط بدن گسترش یابد).
•    فئوکروموسیتوم معمولاً با جراحی درمان می‌شود. پزشکان همچنین ممکن است فئوکروموسیتوم را با شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی درمان کنند.

رژیم غذایی که برای  خستگی آدرنال باید پیروی شود

رژیم غذایی خستگی آدرنال یک رویکرد مبتنی بر غذا برای بهبود استرس در غدد آدرنال است. غدد آدرنال شما در کلیه‌های شما قرار دارد. آن‌ها هورمون‌هایی تولید می‌کنند که به تنظیم بدن شما کمک می‌کند.
خستگی آدرنال هنگامی اتفاق می‌افتد که غدد آدرنال شما به‌درستی نتوانند عمل کنند. رژیم غذایی خستگی آدرنال موارد زیر را ایجاد می‌کند:
•    عملکرد مناسب غدد آدرنال
•    فشار خون سالم
•    افزایش مواد مغذی سالم در بدن
•    سطح استرس بهبودیافته 
این رژیم غذایی مشابه اکثر رژیمهای غذایی متعادل است که عموماً شامل موارد زیر است:
•    غذاهای پرپروتئین
•    سبزیجات
•    غلات کامل
هدف این است که سطح انرژی خود را به‌طور طبیعی افزایش دهید تا مواد مغذی ذخیره‌شده را نسوزانید.
رژیم غذایی خستگی آدرنال هنوز آزمایش می‌شود. این تا حدی به این دلیل است که پزشکان هنوز در حال تحقیق در مورد خستگی آدرنال هستند. اما ثابت‌شده است که پیروی از یک رژیم غذایی سالم‌تر و اتخاذ یک سبک زندگی سالم می‌تواند باعث شود احساس جسمی و روحی بهتری داشته باشید .

منع مصرف مواد غذایی زیر برای پیشگیری از خستگی آدرنال

غذاها و نوشیدنی های زیادی را که دارای قند تصفیه شده و فرآوری شده و چربی های غیر سالم هستند، محدود کنید و در عین حال قند خون را نیز کنترل کنید.
برخی از غذاها برای پیشگیری شامل موارد زیر هستند:
•    شکر سفید
•    آرد سفید
•    الکل
•    کافئین
•    جوش شیرین
•    غذای سرخ شده
•    غذای فرآوری شده
•    فست فود
•    شیرین کننده های مصنوعی
زمان‌بندی وعده‌های غذایی شما نیز مهم است. به تنظیم قند خون و حمایت از غدد آدرنال کمک می‌کند.
این زمان‌بندی به خوردن صبحانه کمک می‌کند و باعث می‌شود به‌طور مرتب در طول روز غذا بخورید. پرش از صبحانه و ناهار بدن شمارا مجبور به سوزاندن مواد مغذی ذخیره‌شده می‌کند و سطح انرژی شما را کاهش می‌دهد. در صورت خوردن وعده‌های غذایی منظم، متعادل و میان وعده‌های سالم، می‌توانید انرژی و سطح کورتیزول خود را در تمام طول روز حفظ کنید.
بعضی از غذاهایی که در بهبودی خستگی آدرنال مصرف می‌شود
مواد غذایی در بهبودی خستگی آدرنال: مصرف سبزی‌ خود را برای دریافت مقدار لازم ویتامین‌ها و مواد معدنی افزایش دهید. همچنین، غذاهای پر از ویتامین C، ویتامین‌های گروه B (خصوصاً B-5 و B-6) و منیزیم را نیز برای کمک به غدد فوق کلیوی بکار ببرید.

•    گوشت لخم - گوشت کم چربی
•    ماهی
•    تخم مرغ
•    حبوبات
•    آجیل
•    سبزیجات برگ دار و سبزیجات رنگارنگ
•    غلات کامل
•    لبنیات
•    میوه های کم قند
•    نمک حد در اعتدال
•    چربی های سالم مانند روغن زیتون، روغن نارگیل و روغن انگور
•    هیدراته ماندن نیز مهم است. کم آبی بدن می‌تواند بر میزان استرس شما تأثیر بگذارد و غده‌های آدرنال شما را وادار به تولید کورتیزول کند.