آلزایمر

آلزایمر یک بیماری التهابی پیش رونده از دسته بیماری های نورودژنراتیو (بیماری هایی که با تخریب عصب همراه است مثل صرع، پارکینسون و..) است. آلزایمر بارزترین بیماری دسته ی زوال عقل (یا دمانس DEMENTIA که اختلال مزمن و گاهی حاد فرآیند های روانی است میباشد، در این اختلالات فرد توانایی اندیشیدن و تصمیم گیری و تفکر و استدلال را ازدست داده و مشکلات ذهنی و روانی بروز میکند) میباشد. این بیماری با تشکیل رسوبات غیرعادی پروتئین ها در داخل و خارج سلول های مغز همراه است. (در داخل سلول سبب نکروزه شدن پروتیین های تاو که پروتیین های رشته ای هستند میشود که در حالت عادی این پروتیین ها سبب پایداری نسبی شکل نورونها میشوند و در خارج سلول با تشکیل پلاک های آمیلوییدی در منطقه سیناپس بین نورون ها سبب اختلال یا قطع پیام رسانی میشود) که مانع رسیدن پیام های عصبی میشود از انجا که پیام های عصبی با تمام اعمال بدن در ارتباط است بنابراین این اختلال در پیام رسانی ممکن است به شکل فراموشی ظاهر شود.
این اختلالات عمدتا به دلیل اختلالات بیوشیمیایی در تولید یا سنتز پروتئین ها، تغییر در میزان برخی نوروترانسمیتر ها یا انتقال دهنده های عصبی، کاهش سطح استیل کولین، التهاب بافت مغز و استرس های اکسیداتیو میباشد. این بیماری علاج ناپذیر را نخستین بار آلویز آلزایمر در سال 1906 میلادی در آلمان معرفی کرد و همه ساله روز 21 دسامبر مصادف با 13 شهریور روز جهانی آلزایمر نامیده میشود.

علایم آلزایمر:

ابتدا با فراموشی موارد جزیی مثل فراموش کردن نام افراد، مکان ها یا زمان بروز حوادث یا فراموش کردن ساعت سپس با اختلال در برنامه ریزی، بی نظمی، سردرگمی، گم کردن وسایل و اضطراب و حتی شک و بدبینی نسبت به نزدیکان دیده میشود. از دیگر مشکلات فرد مبتلا به آلزایمر میتوان به بروز توهم و هذیان اشاره کرد.
اگر بخواهیم بیماری را در مراحل مختلف تعریف کنیم میتوان برای این بیماری سه مرحله در نظر گرفت که در مرحله اول فرد دچار فراموشی، سردرگمی، بی نظمی و مشکلات جزیی مثل ندانستن ساعت میشود. درمرحله ی دوم خواب آشفته، افسردگی، اضطراب، ناامیدی، توهم و نیاز به کمک دیگران دیده میشود و سپس در مرحله ی آخر نیاز به حمایت شدید به وجود میآید، بروز مشکلات در غذا خوردن مثل دیسفاژی و کاهش وزن، بی اختیاری ادرار و مدفوع از دیگر علایم این مرحله میباشد.

شیوع آلزایمر:

این بیماری یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در دنیا میباشد به طوریکه ششمین عامل اصلی مرگ بزرگسالان در آمریکا و پنجمین عامل اصلی مرگ بالای 65 سال در جهان است. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت WHO روند بدتر شدن این بیماری با افزایش سن رابطه ی مستقیم دارد به طوریکه هر چه سن بالاتر میرود این بیماری تشدید میشود هم چنین شمار مبتلایان با سن های بیشتر آمار بالاتری را نشان میدهد.
طبق جداول ارائه شده توسط سازمان جهانی بهداشت این سیر نزولی پس از سن 85 سالگی ایجاد می شود به این دلیل که افراد کمتری به این سن میرسند. 
آمارها حاکی از آنست که در بزرگسالان بالای 85 سال از هر 6 نفر یک نفر مبتلا به آلزایمر میباشد و در افراد بالای 65 سال از هر 14 نفر یک نفر اما این به معنای عدم بروز بیماری در افراد زیر 65 سال نیست بلکه این بیماری ممکن است افراد باسن 40 تا 65 سال را با درصد کمتری درگیر کند که آلزایمر زودهنگام یا آلزایمر جوان نامیده میشود و از هر 20 نفر بین 40 تا 65 سال یک نفر دچار این بیماری میشود.

 ریسک فاکتورهای آلزایمر :

مهم ترین عامل بروز این بیماری افزایش سن می باشد از عوامل دیگر میتوان به سابقه ی خانوادگی اشاره کرد به طوریکه در شمار بالایی از مبتلایان به آلزایمر در بستگان نزدیک افراد مبتلا به آلزایمر دیده میشود، همچنین میتوان به بیماری های قلبی، سبک زندگی نادرست، تغذیه ناسالم، استرس ها و تنش های روانی مثل افسردگی و در معرض فلزات قرار گرفتن اشاره کرد.

تشخیص آلزایمر :

پس از مشاهده علائم اولیه مثل فراموشی و سردرگمی میتوان با مراجعه به روان پزشک و انجام تست های کلامی و سایر تست های روانشناسی و همچنین انجام اسکن مغزی و مشاهده ی تفاوت در بافت مغز به این اختلال پی برد. از آنجا که نکروزه شدن پروتئین های تاو و تجمع پلاک های آمیلوییدی شکل طبیعی مغز را تغییر داده همچنین چین و شکنج های مغز را تحت تأثیر قرار میدهد و یا حتی در موارد شدید حفراتی در بافت مغز بوجود می آید و به سادگی میتوان این بیماری را با اسکن مغزی تشخیص داد.

پیشگیری از آلزایمر:

پیشگیری از آلزایمر با کنترل بیماری ها قلبی_عروقی، سبک زندگی صحیح، مراودات اجتماعی، حل جدول، یادگرفتن موسیقی، ورزش کردن، عدم استعمال دخانیات و الکل، کنترل وزن و تغذیه ی سالم امکان پذیر میباشد.

درمان آلزایمر

متاسفانه تاکنون درمان خاصی برای این بیماری پیدا نشده و درمان ها اعم از دارویی و غیر دارویی تنها از بدتر شدن این بیماری جلوگیری میکنند که درمان های دارویی شامل ممانتین، گالانتامین، اولانزاپین، کوتیاپین، رسپریدون، ریواستیگمین، دانپزیل و .... میباشد که هر کدام بخشی از مسیر را تحت تأثیر قرار میدهند.
اما در کنار درمان ها دارویی درمان های غیر دارویی نیز کمک کننده هستند مثل افزایش مهارت های حل مسأله و مهارت های زبان، ورزش کردن، سبک زندگی به دور از استرس های روانی و تنش ها و تغذیه ی سالم.

تغذیه و آلزایمر:

از آنجا که همیشه پیشگیری بهتر از درمان بوده و تغذیه یکی از عوامل مؤثر در بروز هر بیماری میباشد بنابراین بیماری آلزایمر نیز از این قاعده مستثنی نبوده و تغذیه در پیشگیری و کنترل و جلوگیری از وخیم تر شدن اوضاع اهمیت زیادی داشته که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سبزیجات مخصوصا سبزیجات دارای برگ سبز تیره مانند اسفناج، کاهو و ...
آجیل ها و مغز ها
میوه های دارای رنگ های تند و شارپ مانند توت سیاه، انگورقرمز، بری ها 
حبوبات و لوبیاها
غلات کامل و سبوس دار
استفاده از گوشت ماکیان و طیور به جای گوشت قرمز و گوشت های فرآوری شده نظیر سوسیس و کالباس 
جایگزین کردن روغن زیتون به جای سایر روغن های گیاهی و حذف روغن های جامد و اشباع شده
مصرف فرآورده های تخمیری و دارای پروبیوتیک ها مانند ماست ها و دوغ و کفیر و ...
محققان رژیمی را طراحی کرده اند تحت عنوان رژیم MIND که این رژیم برمبنای موارد ذکر شده میباشد، این رژیم تلفیقی از رژیم مدیترانه ای و  DASH میباشد که رژیم های سرشار از آنتی اکسیدان هستند و برمبنای بهبود و جلوگیری از بیماری های قلبی_عروقی استوارند. 

    توصیه هایی از رژیم MIND:

•     حتماً حداقل شش بار در هفته سبزیجات و حداقل روزی یک بار از سبزیجات برگ سبز بخورید.
•    حداقل پنج بار در هفته آجیل بخورید.
•     هر هفته بیش از سه بار لوبیا مصرف کنید.
•    هر روز حداقل سه وعده غلات کامل بخورید.
•    حتماً طی هفته حداقل دو بار مرغ و ماکیان و انواع توت ها مصرف کنید.
•    حداقل هفته ای یکبار ماهی بخورید..
•    غذا را به طور عمده باروغن زیتون بپزید و کره و مارگارین را به کمتر از یک قاشق غذاخوری در روز محدود کنید.
•    شیرینی را به پنج بار در هفته محدود کنید.
•    حتماً هر هفته کمتر از چهار وعده گوشت قرمز مصرف کنید.
•    غذای سرخ شده یا فست فود و همچنین هر نوع پنیر را به کمتر از یک بار در هفته محدود کنید.