کیست تخمدان

تخمدان ها بخشی از سیستم تولید مثل زنان هستند. آنها در پایین شکم در دو طرف رحم قرار دارند. زنان دارای دو تخمدان هستند که تخمک تولید می کنند و همچنین هورمون های استروژن و پروژسترون ترشح می کنند.
گاهی اوقات ، کیسه ای پر از مایع به نام کیست در یکی از تخمدان ها ایجاد می شود.  بسیاری از خانمها در طول زندگی خود حداقل به یک کیست مبتلا می شوند. در بیشتر موارد ، کیست ها بدون درد هستند و علائمی ندارند. کیست وقتی از بین نرود یا بزرگتر  شود ، به یک مشکل تبدیل می شود. می تواند دردناک شود. احتمال سرطان نیز وجود دارد اما نادر است. با افزایش سن شانس آن بالا می رود.

انواع کیست تخمدان و علل بروز آنها

انواع مختلفی از کیست تخمدان وجود دارد ، مانند کیست درموئید و کیست آندومتریوما. با این حال ، کیست های عملکردی شایع ترین نوع هستند. دو نوع کیست عملکردی شامل کیست های فولیکول و جسم زرد است.

کیست فولیکول:

در طی چرخه قاعدگی زنان ، تخمک در کیسه ای به نام فولیکول رشد می کند. این کیسه در داخل تخمدان قرار دارد. در بیشتر موارد ، این فولیکول یا کیسه شکسته شده و تخمک آزاد می کند. اما اگر فولیکول باز نشود ، مایع درون فولیکول می تواند روی تخمدان کیست ایجاد کند.

کیست های جسم زرد:

کیسه های فولیکول معمولاً پس از آزاد شدن تخمک حل می شوند. اما اگر کیست حل نشود و دهانه فولیکول باز نشود ، مایع اضافی می تواند در داخل کیست ایجاد شود و این تجمع مایعات باعث ایجاد کیست جسم زرد می شود.

انواع دیگر کیست تخمدان عبارتند از:

کیست های درموئید: رشد کیسه مانند در تخمدان ها که می تواند حاوی مو ، چربی و سایر بافت ها باشد.
کیست های سیستادنوم: رشد کیست غیرسرطانی که می تواند در سطح خارجی تخمدان ایجاد شود.
آندومتریوم: بافت هایی که به طور طبیعی در داخل رحم رشد می کنند می توانند در خارج از رحم ایجاد شده و به تخمدان ها متصل شوند و در نتیجه کیست ایجاد شود.

برخی از زنان به بیماری به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا می شوند. این شرایط به این معنی است که تخمدان ها حاوی تعداد زیادی کیست کوچک هستند. می تواند باعث بزرگ شدن تخمدان شود. در صورت عدم درمان ، تخمدان های پلی کیستیک می توانند باعث ناباروری شوند.

چه کسانی به کیست تخمدان مبتلا می شوند؟

کیست تخمدان در زنان با پریود منظم شایع است. در حقیقت ، بیشتر خانم ها هر ماه حداقل یک کیست فولیکول یا کیست جسم زرد ایجاد می کنند. ممکن است از وجود کیست اطلاع نداشته باشید مگر اینکه مشکلی وجود داشته باشد که باعث رشد کیست شود و یا در صورت ایجاد کیست های متعدد. حدود 8٪ از زنان یائسه دچار کیست های بزرگی می شوند که نیاز به درمان دارند.

کیست تخمدان بعد از یائسگی کمتر دیده می شود. زنان یائسه با کیست تخمدان در معرض خطر بیشتری برای سرطان تخمدان قرار دارند.

در هر سنی اگر فکر می کنید کیست دارید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت بروز علائمی مانند نفخ ، نیاز به دفع ادرار بیشتر ، فشار یا درد لگن ، یا خونریزی غیرطبیعی (غیرمعمول) از واژن به پزشک مراجعه کنید. اینها می تواند نشانه های کیست یا مشکل جدی دیگر باشد.

علائم کیست تخمدان

بیشتر کیست های تخمدان کوچک هستند و مشکلی ایجاد نمی کنند. هنگامی که علائم وجود دارد ، ممکن است از یک طرف شکم فشار ، نفخ ، تورم یا درد داشته باشید.
علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•    نفخ شکم یا تورم
•    حرکات روده ای دردناک
•    درد لگن قبل یا در طول چرخه قاعدگی
•    مقاربت دردناک
•    درد در کمر یا ران ها
•    حساسیت پستان
•    تهوع و استفراغ
علائم کمتر شایع عبارتند از:
•    درد مبهم در ناحیه کمر و ران ها
•    مشکلات تخلیه مثانه یا روده به طور کامل
•    افزایش وزن بدون دلیل
•    درد در دوران قاعدگی
•    خونریزی غیرمعمول (غیر طبیعی) از واژن
•     نیاز به دفع ادرار بیشتر

علائم شدید کیست تخمدان که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند عبارتند از

•    درد شدید لگن
•    تب
•    ضعف یا سرگیجه
•    تنفس سریع و پی در پی
این علائم می تواند پارگی کیست یا پیچ خوردگی تخمدان را نشان دهد. اگر به موقع درمان نشود ، هر دو عارضه می تواند عواقب جدی داشته باشند.
عوامل خطر و ریسک فاکتور های کیست تخمدان:

مواردی که احتمال ابتلای شما به کیست تخمدان را بیشتر می کند عبارتند از

•    مشکلات هورمونی مصرف داروی باروری کلومیفن (کلومید) برای کمک به تخمک گذاری می تواند خطر ابتلا به کیست را افزایش دهد.
•    بارداری: کیستی که در طی تخمک گذاری ایجاد می شود ممکن است بعد از بارداری و در طول بارداری روی تخمدان شما باقی بماند.
•    آندومتریوز: سلول هایی که معمولاً در داخل رحم شما قرار دارند در خارج از آن رشد می کنند. این سلولهای بی سر و صدا می توانند به تخمدان شما متصل شده و باعث رشد کیست شوند.
•    عفونت شدید لگن: اگر این به تخمدان های شما سرایت کند ، می تواند در آنجا کیست ایجاد کند.
•    کیست تخمدان قبلی: اگر قبلاً حداقل یک کیست تخمدان داشته اید ، به احتمال زیاد دوباره به آن مبتلا می شوید.

عوارض کیست تخمدان

بیشتر کیست های تخمدان خوش خیم هستند و به طور طبیعی و بدون درمان خود به خود از بین می روند. این کیست ها ، در صورت وجود ، علائم کمی ایجاد می کنند. اما در یک مورد نادر ، پزشک ممکن است در طی یک معاینه معمول توده کیستیک تخمدان را تشخیص دهد.

پیچ خوردگی تخمدان یکی دیگر از عوارض نادر کیست تخمدان است. این زمانی است که کیست بزرگ باعث پیچ خوردن تخمدان یا حرکت از موقعیت اصلی خود می شود. خونرسانی به تخمدان قطع شده و در صورت عدم درمان می تواند باعث آسیب یا مرگ بافت تخمدان شود. پیچ خوردگی تخمدان اگرچه غیر معمول است ، تقریباً 3 درصد از جراحی های اورژانس زنان را تشکیل می دهد.

کیست های پاره شده که نادر نیز هستند ، می توانند باعث درد شدید و خونریزی داخلی شوند. این عارضه خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد و در صورت عدم درمان می تواند زندگی را تهدید کند.

تشخیص کیست تخمدان

پزشک شما می تواند کیست تخمدان را طی معاینه معمول لگن تشخیص دهد. آنها ممکن است متوجه تورم یکی از تخمدان های شما شوند و برای تایید وجود کیست آزمایش سونوگرافی را انجام دهند. آزمایش سونوگرافی نوعی آزمایش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصویری از اندام های داخلی شما استفاده می کند. آزمایشات سونوگرافی به تعیین اندازه ، محل ، شکل و ترکیب (جامد یا از مایع پر شده) کیست کمک می کند.

ابزارهای تصویربرداری که برای تشخیص کیست تخمدان استفاده می شود عبارتند از

•    سی تی اسکن: دستگاه تصویربرداری از بدن است که برای ایجاد تصاویر مقطعی از اندام های داخلی استفاده می شود
•    MRI: آزمایشی است که از میدان های مغناطیسی برای تولید تصاویر عمیق از اندام های داخلی استفاده می کند.
•    دستگاه سونوگرافی: دستگاه تصویربرداری است که برای تجسم تخمدان استفاده می شود

از آنجا که اکثر کیست ها پس از چند هفته یا چند ماه از بین می روند ، ممکن است پزشک شما بلافاصله یک برنامه درمانی را توصیه نکند. در عوض ، آنها ممکن است آزمایش سونوگرافی را طی چند هفته یا چند ماه برای بررسی وضعیت شما تکرار کنند.

اگر در وضعیت شما تغییری ایجاد نشود یا اندازه کیست افزایش یابد ، پزشک شما آزمایشات اضافی را برای تعیین سایر علل علائم شما درخواست می کند.

این ها شامل:
•    تست بارداری تا مطمئن شوید باردار نیستید
•    آزمایش سطح هورمون برای بررسی موارد مرتبط با هورمون ، مانند استروژن یا پروژسترون بالا
•    آزمایش خون CA-125 برای غربالگری سرطان تخمدان

درمان کیست تخمدان

اگر این بیماری به خودی خود از بین نرود یا بزرگتر شود ، ممکن است پزشک شما را برای کوچک شدن یا از بین بردن کیست توصیه کند.
•    قرص های جلوگیری از بارداری:
اگر کیست تخمدان راجعه دارید ، پزشک می تواند داروهای ضد بارداری خوراکی برای جلوگیری از تخمک گذاری و جلوگیری از ایجاد کیست های جدید تجویز کند. داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی همچنین می توانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهند. خطر سرطان تخمدان در زنان یائسه بیشتر است.
•    لاپاراسکوپی:
اگر کیست شما کوچک باشد و نتیجه آزمایش تصویربرداری سرطان را رد کند ، پزشک می تواند با انجام لاپاراسکوپی کیست را با جراحی خارج کند. این روش به این صورت است که پزشک شما یک برش کوچک در نزدیکی ناف شما ایجاد کرده و سپس یک ابزار کوچک را برای برداشتن کیست به شکم شما وارد می کند.
•    لاپاراتومی:
اگر کیست بزرگی دارید ، پزشک با جراحی می تواند کیست را از طریق یک برش بزرگ در شکم شما خارج کند. آنها بیوپسی فوری را انجام می دهند و اگر تشخیص دهند که کیست سرطانی است ، ممکن است برای برداشتن تخمدان و رحم شما عمل هیسترکتومی انجام دهند.

چه زمانی کیست تخمدان به جراحی نیاز دارد؟

سازمان جهانی بهداشت تخمین می زند که 5 تا 10 درصد زنان برای برداشتن کیست تخمدان جراحی می کنند و فقط 13 تا 21 درصد این کیست ها سرطانی هستند .

اگر در دوران یائسگی هستید و یا اگر کیست شما مانند زیر است ، ممکن است کیست شما جراحی شود:
•    بعد از چندین دوره قاعدگی از بین نمی رود.
•    بزرگتر می شود.
•    در سونوگرافی غیر معمول به نظر می رسد.
•    باعث درد می شود.

آیا کیست تخمدان می تواند منجر به سرطان شود؟

بله ، برخی کیست های تخمدان می توانند سرطانی شوند. اما بیشتر کیست های تخمدان سرطانی نیستند.
با افزایش سن خطر ابتلا به سرطان تخمدان افزایش می یابد. زنانی که یائسه شده اند و دچار کیست تخمدان شده اند بیشتر در معرض خطر سرطان تخمدان قرار دارند. در مورد خطر ابتلا به سرطان تخمدان با پزشک خود صحبت کنید. غربالگری سرطان تخمدان برای بیشتر خانمها توصیه نمی شود. به این دلیل که آزمایش می تواند منجر به "مثبت کاذب" شود. مثبت کاذب نتیجه آزمایشی است که می گوید زنی در صورت ابتلا به آن سرطان تخمدان ندارد.

آیا کیست تخمدان می تواند بارداری را دشوارتر کند؟

به طور معمول ، نه. بیشتر کیست های تخمدان تاثیری در احتمال بارداری شما ندارند. گرچه گاهی اوقات ، بیماری ایجاد کننده کیست می تواند بارداری را دشوارتر کند. دو بیماری که باعث کیست تخمدان می شوند و بر قدرت باروری تأثیر می گذارند:
•    آندومتریوز: که هنگامی اتفاق می افتد که پوشش داخلی رحم ، در خارج از رحم رشد می کند. کیست های ناشی از آندومتریوز ، آندومتریوما نامیده می شوند.
•    سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) : یکی از دلایل اصلی ناباروری است. زنان مبتلا به PCOS اغلب کیست های کوچک زیادی در تخمدان خود دارند.
پیشگیری از کیست تخمدان:
نمی توان از کیست تخمدان جلوگیری کرد. با این حال ، معاینات معمول زنان و زایمان می تواند کیست تخمدان را زود تشخیص دهد. کیست های خوش خیم تخمدان سرطانی نمی شوند. با این حال ، علائم سرطان تخمدان می تواند علائم کیست تخمدان را تقلید کند. بنابراین ، مهم است که به دکتر خود مراجعه کرده و یک تشخیص صحیح دریافت کنید. پزشک خود را از علائمی که ممکن است مشکلی را نشان دهند هشدار دهید ، مانند:
•    تغییرات در چرخه قاعدگی شما
•    درد مداوم لگن
•    از دست دادن اشتها
•    کاهش وزن بدون دلیل
•    پری شکم

تغذیه و رژیم درمانی در کیست تخمدان

اگرچه از نظر علمی هیچ نقش تعیین شده ای در رژیم غذایی در کیست تخمدان وجود ندارد ، اما برخی از غذاها ممکن است به کاهش علائم کیست تخمدان کمک کنند.
•    رژیم غذایی با فیبر بالا: شامل غلات سبوس دار ، مقدار زیادی میوه ، لوبیا ، سبزیجات سبز و مغزها ، کلم بروکلی ، سبزیجات ، بادام ، انواع توت ها و کدو باشد.
•    اسیدهای چرب امگا 3: غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا 3 برای بدن مفید است. بیشتر ماهی های چرب مانند ماهی آزاد ، ماهی خال مخالی ، ساردین ، روغن ماهی ، بذر کتان ، دانه کدو تنبل ، گردو بخورید.
•    منیزیم: غذاهای غنی از منیزیم به کاهش گرفتگی و درد در موارد کیست تخمدان کمک می کند. مقدار زیادی کلم بروکلی ، بادام ، آجیل ، موز بخورید.
•    الکل: تا حد امکان از مصرف الکل خودداری کنید.
•    چربی های اشباع شده: از غذاهایی که حاوی مقدار زیادی چربی اشباع هستند مانند گوشت قرمز ، فست فودها ، غذاهای فرآوری شده و بسته بندی شده خودداری کنید.
•    پروتئین های بدون چربی : از جمله ماهی ، توفو و مرغ.
•    غذاها و ادویه های ضدالتهاب : از جمله گوجه فرنگی ، زردچوبه ، کلم پیچ ، روغن زیتون و بادام.