ویتامین K

"ویتامین K " ، نام عمومی خانواده ای از ترکیبات با ساختار شیمیایی رایج 2-متیل-1،4-نفتوکینون ، یک ویتامین محلول در چربی است که به طور طبیعی در برخی از غذاها وجود دارد و به عنوان یک مکمل غذایی نیز در دسترس است. این ترکیبات شامل فیلوکینون (ویتامین K1 ) و مناکینون (ویتامین K2) است.
فیلوکینون یا ویتامین K1 در درجه اول در سبزیجات برگ سبز وجود دارد و شکل اصلی ویتامین K در رژیم غذایی است. مناكینون ها (ویتامین K2) كه عمدتاً منشأ باكتریایی دارند، در غذاهای مختلف حیوانی و تخمیر شده به مقدار ناچیزی وجود دارند. تقریباً همه مناكینون ها ، به ویژه مناكینون های با زنجیره بلند، نیز توسط باكتری ها در روده انسان تولید می شوند. ویتامین K در جلوگیری از خونریزی بیش از حد ، نقش اساسی در کمک به لخته شدن خون دارد. برخلاف بسیاری از ویتامین های دیگر ، ویتامین K معمولاً به عنوان مکمل غذایی استفاده نمی شود.
اخیراً ، برخی از افراد برای درمان پوکی استخوان و از دست دادن استخوان ناشی از استروئیدها به دنبال ویتامین K2 بوده اند، اما تحقیقات متناقض است. در این مرحله اطلاعات کافی برای توصیه استفاده از ویتامین K2 در پوکی استخوان وجود ندارد.

دوز مورد نیاز ویتامین K

•    تولد تا 6 ماه 2.0 میکروگرم
•    7–12 ماه 2.5 میکروگرم
•    1-3 سال 30 میکروگرم
•    4-8 سال 55 میکروگرم
•    9–13 سال 60 میکروگرم
•    14–18 سال 75 میکروگرم
•    19+ سال 120 میکروگرم(مردان) 90 میکروگرم(زنان)

منابع ویتامین K

منابع غذایی فیلوکینون (ویتامین K1) شامل سبزیجات ، به ویژه سبزیجات با برگ سبز ، روغن های گیاهی و برخی میوه ها است. گوشت ، غذاهای لبنی و تخم مرغ حاوی مقادیر کمی از فیلوکینون اما مقادیر متوسط منوکینون ها(ویتامین K2) هستند. ناتو (یک غذای سنتی ژاپنی که از دانه های سویای تخمیر شده درست می شود) دارای مقادیر زیادی مناکینون است. سایر غذاهای تخمیر شده مانند پنیر نیز حاوی مناکینون هستند. با این حال ، اشکال و مقدار ویتامین K در این غذاها بسته به سویه های باکتریایی که برای تهیه غذاها و شرایط تخمیر آنها استفاده می شود، احتمالاً متفاوت است. متداول ترین منابع ویتامین K در رژیم غذایی ایالات متحده اسفناج است. کلم بروکلی ، کاهوی سالادی و چربی ها و روغن ها ، به ویژه روغن سویا و روغن کانولا؛ تعداد کمی از مواد غذایی غنی شده با ویتامین K هستند. غلات صبحانه معمولاً با ویتامین K غنی نمی شوند.
داده ها در مورد فراهمی زیستی انواع مختلف ویتامین K از مواد غذایی بسیار محدود است. میزان جذب فیلوکینون به شکل آزاد آن تقریباً 80٪ است ، اما میزان جذب آن از غذاها به طور قابل توجهی پایین تر است. فیلوکینون موجود در غذاهای گیاهی کاملاً به کلروپلاست ها متصل است ، بنابراین در مقایسه با روغن ها یا مکمل های غذایی ، قابلیت زیست پذیری کمتری دارد. به عنوان مثال ، بدن فقط 4٪ تا 17٪ فیلوکینون موجود در اسفناج را جذب می کند. مصرف سبزیجات همزمان با برخی از چربی ها باعث کاهش جذب فیلوکینون از سبزیجات می شود ، اما میزان جذب شده هنوز کمتر از روغن است. 

کمبود ویتامین K

کمبود ویتامین K فقط از نظر بالینی مورد توجه است که زمان پروترومبین به دلیل کاهش فعالیت پروترومبین خون به میزان قابل توجهی افزایش یابد. بنابراین، خونریزی از علائم کلاسیک کمبود ویتامین K است . اگرچه این اثرات فقط در موارد شدید رخ می دهد. از آنجا که ویتامین K برای کربوکسیلاسیون استئوکلسین در استخوان مورد نیاز است ، کمبود ویتامین K همچنین می تواند مواد معدنی استخوان را کاهش دهد و به پوکی استخوان کمک کند.  
کمبود ویتامین K می تواند در طی هفته های اول نوزادی به دلیل عدم انتقال فیلوکینون از جفت ، سطح فاکتور لخته شدن کم و محتوای کم ویتامین K در شیر مادر رخ دهد. کمبود قابل توجه ویتامین K از نظر بالینی در بزرگسالان بسیار نادر است و معمولاً فقط در افراد مبتلا به اختلالات سوء جذب یا افرادی که داروهایی مصرف می کنند که با متابولیسم ویتامین K تداخل دارند ، محدود می شود.

گروه های در معرض کمبود ویتامین K

گروه های زیر از جمله افرادی هستند که احتمالاً از نظر ویتامین K ناکافی هستند:

•    نوزادانی که از بدو تولد با ویتامین K درمان نمی شوند

انتقال ویتامین K از طریق جفت ضعیف است و خطر کمبود ویتامین K در نوزادان را افزایش می دهد. در طی هفته های اول زندگی ، کمبود ویتامین K می تواند باعث خونریزی با کمبود ویتامین K (VKDB) شود ؛ بیماری که قبلاً به عنوان "بیماری کلاسیک خونریزی دهنده نوزاد" شناخته می شد. این بیماری با خونریزی در ناف ، دستگاه گوارش ، پوست ، بینی یا سایر نقاط همراه است . خونریزی کلاسیک هنگامی که در هفته اول زندگی رخ دهد به عنوان "VKDB اولیه" شناخته می شود. "VKDB دیررس" در سنین 2-12 هفته ای اتفاق می افتد.

•    افراد مبتلا به اختلالات سوء جذب

افراد مبتلا به سندرم سوءجذب و سایر اختلالات گوارشی ، مانند فیبروز کیستیک ، بیماری سلیاک ، کولیت اولسراتیو و سندرم روده کوتاه ، ممکن است ویتامین K را به درستی جذب نکنند. وضعیت ویتامین K همچنین می تواند در بیمارانی که تحت عمل جراحی چاقی قرار گرفته اند پایین باشد، اگرچه علائم بالینی ممکن است وجود نداشته باشد. این افراد ممکن است نیاز به نظارت بر وضعیت ویتامین K و در بعضی موارد ، مکمل ویتامین K داشته باشند.

ویتامین K و سلامتی

این بخش بر روی دو شرایطی که ویتامین K ممکن است در آن نقش داشته باشد تمرکز دارد: پوکی استخوان و بیماری عروق کرونر قلب.

•    پوکی استخوان

پوکی استخوان ، اختلالی است که با استخوان های متخلخل و شکننده مشخص می شود و یک مشکل جدی بهداشت عمومی است که بیش از 10 میلیون بزرگسال آمریکایی را مبتلا می کند و 80٪ آنها زن هستند. مصرف مقادیر کافی کلسیم و ویتامین D ، به ویژه در تمام دوران کودکی ، نوجوانی و اوایل بزرگسالی ، برای به حداکثر رساندن توده استخوان و کاهش خطر پوکی استخوان مهم است. تأثیر مصرف ویتامین K و وضعیت آن بر سلامت استخوان و پوکی استخوان مورد توجه تحقیقات علمی قرار گرفته است.
ویتامین K یک فاکتور برای گاما-کربوکسیلاسیون بسیاری از پروتئین ها از جمله استئوکلسین ، که یکی از پروتئین های اصلی در استخوان است، می باشد. اگرچه ویتامین K در کربوکسیلاسیون استئوکلسین نقش دارد ، اما مشخص نیست که آیا مکمل با هر نوع ویتامین K خطر پوکی استخوان را کاهش می دهد یا خیر.  
در ژاپن و سایر مناطق آسیا ، از دوز دارویی 45 میلی گرم، به عنوان درمانی برای پوکی استخوان استفاده می شود. مرجع ایمنی غذا در اروپا ادعای سلامتی در مورد ویتامین K را تأیید کرده و خاطرنشان کرده است که "یک رابطه علت و معلولی بین مصرف ویتامین K در رژیم غذایی و حفظ استخوان طبیعی ایجاد شده است". سازمان غذا وداروی آمریکا ادعای سلامتی برای ویتامین K در ایالات متحده را تأیید نکرده است.

•    بیماری کرونر قلب

رسوب در رگ های قلب یکی از عوامل خطر بیماری کرونر قلب است زیرا خاصیت کشش آئورت و شریانی را کاهش می دهد. ماتریکس Gla-protein (MGP) یک پروتئین وابسته به ویتامین K است که ممکن است در پیشگیری از کلسیفیکاسیون (رسوب) عروق نقشی داشته باشد. اگرچه عملکرد بیولوژیکی کامل این پروتئین نامشخص است ، اما یک فرضیه بر اساس داده های حیوانی نشان می دهد که وضعیت ناکافی ویتامین K میتواند خطر بیماری کرونر قلب را افزایش دهد. این یافته ها ممکن است به ویژه برای بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه مرتبط باشد زیرا میزان کلسیفیکاسیون عروقی آنها بسیار بیشتر از جمعیت عمومی است.  

تداخل دارویی ویتامین K

ویتامین K با چند دارو تداخل می کند. علاوه بر این ، برخی از داروها می توانند تأثیر نامطلوبی بر میزان ویتامین K داشته باشند. در زیر چند نمونه آورده شده است. افرادی که به طور منظم از این داروها و سایر داروها استفاده می کنند باید وضعیت ویتامین K خود را با ارائه دهندگان خدمات بهداشتی خود در میان بگذارند.

•    وارفارین (Coumadin®) و داروهای ضد انعقاد مشابه

ویتامین K می تواند یک تعامل جدی و بالقوه خطرناک با داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین(Coumadin®) ، و همچنین فن پروکومون ، استنوکومارول و تیوکلومارول داشته باشد که معمولاً در بعضی از کشورهای اروپایی استفاده می شود . این داروها با فعالیت ویتامین K تداخل دارند و منجر به کاهش عوامل لخته شدن وابسته به ویتامین K می شوند. افرادی که از وارفارین و داروهای ضد انعقاد مشابه استفاده می کنند باید به طور مداوم ویتامین K را از مواد غذایی و مکمل ها حفظ کنند زیرا تغییرات ناگهانی در مصرف ویتامین K می تواند اثر ضد انعقادی را افزایش یا کاهش دهد.

•    آنتی بیوتیک ها

آنتی بیوتیک ها می توانند باکتری های تولید کننده ویتامین K در روده را از بین ببرند و به طور بالقوه وضعیت ویتامین K را کاهش می دهند. این اثر ممکن است با آنتی بیوتیک های سفالوسپورین مانند سفوپرازون  (Cefobid®) بارزتر باشد ، زیرا این آنتی بیوتیک ها همچنین ممکن است از اثر ویتامین K در بدن جلوگیری کنند. مکمل های ویتامین K معمولاً مورد نیاز نیستند مگر اینکه استفاده از آنتی بیوتیک طولانی شود (بیش از چندین هفته) و همراه با مصرف کم ویتامین K باشد.

•    مواد گیرنده اسید صفراوی

از گیرنده های اسید صفراوی، مانند کلستیرامین (Questran®) و کلستیپول (Colestid®) ، برای جلوگیری از جذب مجدد اسیدهای صفراوی و برای کاهش سطح کلسترول استفاده می شود. آنها همچنین می توانند جذب ویتامین K و سایر ویتامین های محلول در چربی را کاهش دهند ، اگرچه اهمیت بالینی این اثر مشخص نیست . وضعیت ویتامین K باید در افرادی که از این داروها استفاده می کنند ، کنترل شود ، به ویژه هنگامی که این داروها سال ها استفاده می شوند.