مداخلات تغذیه‌ای برای سرطان

سرطان شامل تقسیم و تکثیر غیرطبیعی سلول‌هایی است که می‌توانند در سرتاسر بدن منتشر شوند. معمولاً تصور می‌شود که سرطان یک بیماری منفرد است، اما درواقع متشکل از بیش از یک‌صد نوع مشخص می‌باشد.
انجمن سرطان آمریکا ACS پیش‌بینی می‌کند که کمتر از نیمی از مردان و بیشتر از یک سوم زنان آمریکایی در طول حیات خود در معرض ایجاد سرطان قرار دارند.
پیش بینی شده که یک‌سوم 580000 مورد مرگ که توسط سرطان به وجود می‌آیند را می‌توان به تغذیه و رفتارهای سبک زندگی مانند رژیم غذایی نامطلوب و ناکافی، عدم فعالیت فیزیکی، سوءمصرف الکل، اضافه‌وزن و چاقی نسبت داد.
انجمن سرطان آمریکا ACS به‌منظور بهینه ساختن روند پیشگیری از سرطان و تشخیص زودرس آن باهدف کاهش شیوع سرطان و میزان مرگ‌ومیر اهداف چالش سال 2015 را مطرح نموده است.
این توصیه‌های ملی اقدامات ویژه‌ای را جهت گسترش استفاده از رویکردهای غربالگری قیدشده برای تشخیص زودرس و همچنین راه‌های تأثیر بر رفتارهای بهداشتی فردی مانند:
•    حفاظت در برابر نور خورشید
•    کاهش مصرف تنباکو
•    حفظ وزن مناسب بدن
•    اصلاح رژیم غذایی
•    افزایش فعالیت فیزیکی منظم
را ارائه می‌کنند.

تغذیه و کارسینوژنزیس (سرطان‌ زایی)

تغذیه ممکن است که فرآیند کارسینوژیک را در هر مرحله‌ای از قبیل متابولیسم کارسینوژن، دفاع سلولی و میزبان، تمایز سلولی و رشد تومور تغییر دهد. ظهور یا بیان ژن نیز می‌تواند به‌وسیله‌ی مواد غذایی در طول حاملگی، خردسالی و یا در سرتاسر دوره عمر ارتقا یا تغییر پیدا کند. تأثیر قوی رژیم غذایی و مواد مغذی نیز قبلاً در مطالعات مهاجرت بین فرهنگ‌ها دیده‌شده است. مطالعات متمرکز بر نقش تغذیه و رژیم غذایی به‌عنوان فاکتورهای خطر سرطان، به دنبال یافتن ارتباط بین رژیم غذایی و گروه‌های جمعیتی، مقوله‌های فردی و شیوع سرطان‌های خاص هستند. پیچیدگی مطلق و خاص الگوهای رژیمی بیانگر وجود چالشی سخت در مطالعه می‌باشد. در رژیم غذایی طبیعی هزاران ماده‌ی شیمیایی وجود دارد که بعضی از این ترکیبات به‌خوبی مطالعه شده‌اند درحالی‌که سایرین کمتر شناخته‌ شده‌اند و موردسنجش قرار نگرفته‌اند. بعضی از کارسینوژن های تغذیه‌ای که به‌صورت طبیعی به وجود می‌آیند شامل: آفت‌کش‌ها یا علف‌کش‌هایی می‌گردد که جهت حفاظت علیه قارچ، حشرات و حیوانات توسط گیاهان تولید می‌شوند و یا دربرگیرنده سموم قارچی (مایکو توکسین ها) هستند که به‌صورت متابولیت های ثانویه توسط کپک‌ها در غذاها تولید می‌شوند.
از عوامل تغذیه‌ای فزاینده کارسینوژن می‌توان به چربی اشباع‌شده گوشت قرمز یا هیدروکربن‌های آروماتیک پلی سیکلیک (PAHs) اشاره کرد که در زمان کباب کردن گوشت قرمز در دماهای بالا، بر روی سطح گوشت قرمز تشکیل می‌شوند.

فیتوکمیکال های موجود در سبزی‌ها و میوه‌هایی که ممکن است خصوصیات محافظتی علیه سرطان داشته باشند

رنگ	ترکیب شیمیایی گیاهی	سبزی‌ها و میوه‌ها
قرمز	لیکوپن	گوجه‌فرنگی، گریپ‌فروت، هندوانه
قرمز و ارغوانی	آنتوسیانین ها، پلی فنول ها	بری بری، انگورها، شراب قرمز، آلو
نارنجی	آلفا و بتاکاروتن	هویج، مانجو، کدوتنبل
نارنجی و زرد	بتا،کریپتوگزانتین، فلاوونوئیدها	طالبی، هلو، پرتقال، پاپایا، شلیل
زرد و سبز	لوتئین، زیگزانتین	اسفناج، آووکادو، شهد یا انگبین گیاهی، کلم برگ و برگ شلغم
سبز	سولفورافن ها، ایندول ها	کلم پیچ، کلم بروکلی، کلم‌دلمه‌ای، گل‌کلم
سفید و سبز	آلیل سولفیدها	تره‌فرنگی، پیاز، سیر، پیاز کوهی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

•    الکل

مصرف الکل مسئول سه ونیم درصد از مرگ‌های ناشی از سرطان در سال 2009 بوده است که این نسبت بیانگر 1900 مورد مرگ و به‌طور بالقوه کاهش 18 سال از دوره عمر می‌باشد. الکل با افزایش خطر سرطان‌های دهان، حلق، حنجره، مری ریه، کولون، رکتوم، کبد، پستان (زنان قبل و پس از دوره یائسگی) ارتباط دارد.
خطر بروز سرطان‌های دهان، حلق، حنجره و مری در مشروب خورانی که روزانه یک ونیم تا سه بار مشروب مصرف می‌کنند، به‌طور قابل‌توجه بیشتر از افراد غیر مشروب‌خوار است. همچنین مصرف تنباکو خطر سرطان به‌ویژه سرطان‌های مجاری گوارشی فوقانی و تنفسی را افزایش می‌دهد.
بنابراین برای پیشگیری از سرطان باید الکل و یا تنباکو مصرف نکنیم و یا به‌اندازه مجاز مصرف کنیم. به همین خاطر در ایالات متحده به افراد خواهان مصرف الکل چنین توصیه‌شده است که مردان بیشتر از 2 بار مصرف ننمایند و زنان نیز مجاز به مصرف یک‌بار الکل در روز هستند.

•    دریافت انرژی و وزن بدن

چاقی ریسک فاکتوری برای سرطان می‌باشد و ممکن است که مسئول 14% تا 20% از کل مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان باشد. ارتباط بین وزن و شاخص توده بدنی یا BMI یا وزن نسبی بدن و سرطان‌های با محل مشخص نیز به‌طور وسیع مورد تحقیق قرارگرفته است، به‌طوری‌که ارتباط مثبتی بین وزن و سرطان‌های مری، پانکراس، کیسه صفرا, کبد، پستان (دوره پس از یائسگی)، کلیه کولون و رکتوم دیده‌شده است. بر اساس سطوح نرمال در جمعیت‌های مختلف شاخص توده بدنی یا BMI در بزرگسالان باید بین 21 تا 23 باشد. وزن بدن در سراسر دوره کودکی باید متناسب با سطح حداقل محدوده‌ی نرمال (مرجع) شاخص توده بدنی یا BMI باشد، زیرا اضافه‌وزن دوره نوجوانی با افزایش خطر سرطان در دوره بزرگسالی ارتباط و همبستگی داشته است. چاقی و مصرف زیاد کربوهیدرات‌های ساده به‌طور بالقوه مقاومت به انسولین را بیشتر می‌کند و سطوح انسولین در گردش را افزایش می‌دهد.
بیماران سرطانی چاق یا مبتلا به‌اضافه وزن نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان و مشکلات مربوط به جراحی از قبیل:

•    مختل شدن روند ترمیم زخم
•    لنف ادم متعاقب برداشت غدد لنفاوی
•    سرطان‌های ثانویه
•    بیماری قلبی و دیابت شیرین

قرار می‌گیرند.
فعالیت بدنی بخش حیاتی کنترل وزن و توازن انرژی است. دستورالعمل‌های تغذیه و فعالیت بدنی انجمن سرطان آمریکا یا ACS برای پیشگیری از سرطان و همچنین دستورالعمل‌های مرتبط با بازماندگان سرطانی افراد را تشویق می‌کنند، که حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت بدنی با شدت متوسط و حداقل 75 دقیقه در هفته فعالیت بدنی شدید داشته باشید.

•    چربی

ارتباط چربی رژیم غذایی و خطر بروز و عود سرطان مورد مطالعه قرارگرفته است، اما به نظر می‌رسد که در حال حاضر ارتباط بین انواع مشخصی از سرطان و مقدار چربی رژیم غذایی متناقض می‌باشد. البته رژیم‌های غذایی حاوی مقادیر زیاد چربی که غالباً حاوی گوشت قرمز و کالری بیشتری هستند می‌توانند در ایجاد شرایط اضافه‌وزن و چاقی سهیم باشند و خطر سرطان را افزایش دهند. ازآنجاکه میزان چربی مصرفی رژیم غذایی با مصرف سایر مواد مغذی و ترکیبات غذایی ارتباط و همبستگی دارد افتراق بین اثرات چربی رژیم غذایی، پروتئین، کالری توتال و ترکیبات سرطان‌زا در روند پیشگیری از سرطان مشکل است. بنابراین توصیه حاضر انجمن سرطان آمریکا ACS محدود کردن مصرف گوشت‌های فرآوری شده می‌باشد.
به نظر می‌رسد، که موضوع بااهمیت افزایش نسبت اسیدهای چرب امگا 3 (غذاهایی از قبیل ماهی چرب، روغن تخم کتان، گردوها و بعضی از جلبک‌ها) به اسیدهای چرب امگا 6 (چربی‌های چند غیراشباع از قبیل روغن ذرت و روغن آفتاب‌گردان) می‌باشد زیرا اسیدهای چرب امگا 3 با عملکرد کاهش التهاب، تکثیر سلولی و آنژیوژنر و همچنین افزایش آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول) احتمالاً خطر سرطان را کاهش می‌دهند.

•    رژیم غذایی با پایه گیاهان

غذاهای گیاهی ممکن است که به خاطر اعمال عملکردهایی از طریق مکانیسم‌های ضدالتهابی اعمال تغییراتی در روند بیان ژن و فعالیت‌های هورمونی به‌عنوان بازدارنده‌های سرطان عمل کرده و به پیشگیری از سرطان کمک می‌کنند.
مواردی که در پایین ذکرشده است عملکردهایشان در پیشگیری و درمان بیماری سرطان به اثبات رسیده است.
o    میوه‌ها سبزی‌ها
o    غلات کامل حاوی فیتوکمیکال های بیولوژیکی فعال
o    ویتامین‌ها
o    املاح معدنی
o    فیبر غذایی
علاوه بر این دستورالعمل‌های پیشگیری انجمن سرطان آمریکا یا ACS بیان کرده است که افراد مصرف‌کننده مقادیر بیشتر سبزی‌ها و میوه‌ها به دلیل تجربه وزن گیری کمتر و سیری بیشتر و خطر ابتلای چاقی در آن‌ها نیز پایین‌تر است ازاین‌رو خطر سرطان در آن‌ها به‌صورت کلی کاهش می‌یابد.

•    شیرین‌ کننده‌های مغذی و غیرمغذی

سازمان غذا و دارو (FAD)، 8 شیرین‌کننده غیرمغذی (عصاره میوه استویا، ساخارین و سوکرالوز) را جهت استفاده در صنایع غذایی و به‌عنوان ماده اضافه شونده به غذا مورد تأیید قرار داده است که عموماً در صورت مصرف مقادیر متعادل ایمن و بی‌خطر شناخته‌ شده‌اند.
هرچند شیرین‌کننده‌های غیرمغذی به‌صورت شیرین‌کننده‌های قوی توصیف‌ شده‌اند اما به خاطر اینکه مقدار شیرین‌کنندگی آن‌ها بسیار جزئی می‌باشد فاقد انرژی هستند و یا اینکه مقدار انرژی آن بسیار اندک است. طی تحقیقاتی که انجام‌شده این عوامل در صورت مصرف مقادیر متوسط و معقول سالم و بی‌خطر هستند.
قندهای الکل‌ی به‌عنوان شیرین‌کننده‌های غیرمغذی در نظر گرفته نمی‌شود هرچند در این زمینه مورداستفاده قرار می‌گیرند.

•    پروتئین

در بیشتر رژیم‌های غذایی مقادیر قابل‌ ملاحظه‌ای گوشت قرمز و چربی و مقادیر بسیار ناچیزی فیبر وجود دارد.
تأثیر پروتئین بر سرطان‌زایی به موارد زیر بستگی دارد:
o    بافت منشأ
o    نوع تومور
o    نوع پروتئین
o    محتوای کالری رژیم غذایی
به‌طورکلی پیشرفت تومور توسط رژیم‌های غذایی حاوی سطوح پروتئین حیوانی کمتر از مقدار موردنیاز برای رشد و نمو سرکوب می‌گردد.
توصیه‌های کاهش‌دهنده خطر سرطان و بهبود سلامت کلی بر مصرف غذاهای گیاهی و تعدیل مصرف غذاهایی با منابع حیوانی از قبیل گوشت قرمز، گوشت‌های فرآوری شده و ماکیان تأکید می‌کنند.

•    غذاهای دودی شده کباب شده فرآوری شده

نیترات‌ها به‌عنوان مواد نگهدارنده به گوشت‌های فرآوری شده اضافه می‌شوند. نیترات‌ها به سهولت می‌توانند به فرم نیتریت احیا شوند و این فرم احیاشده (نیتریت) نیز می‌تواند با سوبستراهای رژیم غذایی از قبیل آمین ها و آمیدها واکنش یافته و ترکیبات نیتروزآمین ها و نیتروزآمیدها را تشکیل دهند که عوامل موتاژن و سرطان‌زای شناخته‌شده‌ای هستند. نیترات‌ها و نیتریت‌ها در غذاهای دودی شده نمک‌سود شده و نمک‌زده شده وجود دارند. بنابراین برای پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به سرطان مصرف رژیم‌های غذایی حاوی مقادیر زیاد میوه سبزی‌ها دارای ویتامین C و مواد فیتوکمیکال که می‌توانند روند تبدیل نیتریت‌ها به نیتروزها را کند نمایند باید مورد تشویق قرار گیرند.
آیا خوردن کمتر خطر سرطان را کاهش و باعث پیشگیری از سرطان می‌شود؟
مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که محدودیت مزمن مصرف غذا از رشد بیشتر سرطان‌های القاشده تجربی و ایجاد بسیاری از سرطان‌های خود به خودی ممانعت به عمل می‌آورد. این تأثیر حتی در حیوانات گرسنگی داده‌شده‌ای که نسبت به حیوانات گروه کنترل چربی غذایی بیشتری مصرف کرده‌اند، نیز دیده‌شده است. به نظر می‌رسد که در حیوانات محدودیت کالری دریافتی در غیاب سوءتغذیه تأثیر مثبتی بر پیشگیری از سرطان دارد، اما معلوم نیست که آیا این اثر را نیز می‌توان به انسان‌ها هم تعمیم داد!

•    چای و قهوه

قهوه حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدان و فنولیکی مختلفی است که نشان داده است بعضی از آن‌ها دارای خاصیت‌های ضد سرطانی هستند. همچنین قهوه دارای کافئین می‌باشد که ترکیبی از خانواده فیتوکمیکال های آلکالوئیدی است. چای نیز منبع خوبی از فنول ها و آنتی‌اکسیدان‌ها است. چای سبز از برگ‌هایی به دست می‌آید که ابتدا پخته، فشرده و خشک‌شده‌اند اما در معرض حرارت زیاد قرار نگرفته‌اند و به همین علت مقدار کاتچین های آن بیشتر از چای سیاه است.
کاتچین ها دارای فعالیت‌های بیولوژیکی آنتی‌اکسیدانی و خواص ضدتکثیری هستند که همه این فعالیت‌ها با پیشگیری از سرطان ارتباط دارند.

•    سویا و فیتواستروژن ها

سویا پروتئینی با پایه گیاهی است که حاوی فیتواستروژن ها (استروژن‌های بسیار ضعیف با پایه گیاهی) و ایزوفلاوونها می‌باشد. رژیم‌های غذایی دارای مقادیر نسبتاً کم یا متوسط سویا به‌ویژه در صورت مصرف آن‌ها قبل از رسیدن به سن بزرگسالی اثر محافظتی علیه سرطان پستان دارند.
بااین‌حال استفاده از سویا برای زنانی که در آن‌ها سرطان‌های حساس به هورمون مورد تشخیص قرارگرفته است (برای مثال سرطان پستان و آندومتر) و همچنین برای زنان سنین پس از یائسگی با اختلاف‌نظر همراه می‌باشد. برخلاف توصیه به زنان ممکن است که مصرف معمول و عادی غذاهای سویا برای مردان مبتلا به سرطان‌های حساس به هورمون از قبیل سرطان پروستات منافعی به همراه داشته باشد.

مداخلات تغذیه‌ای

 

مداخله تغذیه‌ای خط‌ مشی عملکردهای ویژه جهت مدیریت اختلال تغذیه‌ای است.
این فرآیند شامل دو بخش مشخص و دربرگیرنده‌ی طراحی و اعمال فرآیندهای مداخله تغذیه‌ای است.
درصورتی‌که مداخله تغذیه‌ای طرح‌ریزی‌شده به‌طور منفی بر ایمنی بیمار تأثیر کند و یا احتمالاً در فرآیند مراقبت از سرطان ممانعت و تعارضی به وجود آورد دستورالعمل انکولوژی ارزیابی دقیق کل فرآیند مراقبتی را توصیه قرار می‌دهد. اثرات تغذیه‌ای مضر سرطان می‌توانند شدید باشند و ممکن است با اثرات رژیم‌های درمانی و روان‌شناختی ناشی از سرطان وخیم‌تر شوند. اغلب نتیجه‌ی این اثرات نیز تخلیه‌ی شدید و عمیق ذخایر تغذیه‌ای و وخیم‌تر شدن وضعیت تغذیه‌ای است.
سوءتغذیه، بی‌اشتهایی و کاهش وزن همگی از مشکلات قابل‌توجه و مهم در مراقبت سرطان به شمار می‌روند که موقع تشخیص در تعداد زیادی از افراد و حتی کودکان هم وجود دارد.

استراتژی‌های مداخله تغذیه‌ای برای بیماران سرطانی

•    کاهش وزن

استراتژی: میل کردن غذای کم با دفعات بیشتر از وعده‌های غذایی و میان وعده‌های پرکالری و مغذی، اضافه کردن پروتئین و کالری به غذاهای دلخواه و موردعلاقه، قرار دادن غذاهای پرکالری و مغذی در دسترس بیمار و فراهم ساختن مداوم و مکرر میان وعده‌ها

•    کم‌اشتهایی یا آنورکسیا

استراتژی: مغتنم شمردن وقت‌هایی که بیمار احساس خوبی دارد. مصرف وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها در جوی مساعد و دلپسند، قرار دادن غذاهای مغذی و پرکالری در دسترس بیمار و فراهم ساختن مداوم و مکرر میان وعده‌ها، در صورتی که از نظر بدنی توان فعال بودن را داشته باشد.

•    تهوع و استفراغ

استراتژی: جرعه‌جرعه نوشیدن مایعات صاف و خنک یا دارای دمای اتاق در مقادیر کم، پرهیز از میل کردن غذاهای چرب، پرروغن، تند یا بسیار شیرین، امتناع از خوردن غذاهای دارای بوی نافذ و قوی، خوردن غذاهای نرم، مطبوع و آسان هضم بر اساس برنامه غذایی روزانه

•    اسهال

استراتژی: مصرف مقادیر زیادی از مایعات صاف مثل آب، آب میوه زلال شده، آب گوشت، ژلاتین، آب‌نبات دارای دسته چوبی و نوشیدنی‌های ورزشی، کاهش کاهش مصرف غذاهای پرفیبر مانند: میوه‌های مغز دار، میوه‌های خام و سبزی‌ها و نان غلات کامل (آرد گندم کامل) و حبوبات، پرهیز از خوردن غذاهای حاوی الکل قند مانند آب‌نبات‌ها و صمغ‌های بدون قند (برای مثال مانیتول گزیتول سوربیتول)
خوردن سس سیب، موز، هلوی کنسروی، برنج سفید یا پاستا که به‌آسانی هضم شده و می‌توانند مدفوع را سخت کنند.

•    یبوست

افزایش مصرف غذاهای پر فیبر مانند غلات کامل میوه‌ها و سبزی‌ها تازه پخته‌شده خصوصاً با پوست و دانه‌ها
میوه‌های خشک‌شده دانه‌ها و مغزها، نوشیدن مایعات فراوان برای حفظ و تداوم حرکت روده
تلاش برای خوردن و صرف میان وعده در زمان‌های مشخصی از روز
در صورت توان تلاش برای افزایش فعالیت بدنی

•    گلودرد

خوردن غذاهای نرم مرطوب با سس زیاد سالاد یا عصاره گوشت
پرهیز از خوردن غذاهای خشک پر قوام یا غذاهای سفت
امتناع از خوردن الکل، مرکبات، کافئین، گوجه، سرکه و فلفل‌های تند
مزه مزه کردن و امتحان غذا برای دانستن این‌که کدام دمای غذایی آرام‌بخش‌تر و مناسب‌تر است 

•    التهاب و درد دهان موکوزیت

حفظ بهداشت مناسب دهان (برای مثال شستن مکرر دهان و پاکیزه نگه‌داشتن دهان)
خوردن غذاهای نرم با سس اضافی سالاد یا عصاره گوشت
امتناع از خوردن الکل، مرکبات، کافئین، گوجه، سرکه و فلفل‌های تند و غذاهای خشک و سفت
خوردن غذاهای دارای دمای اتاق یا خنک

•    خستگی

خوردن غذاهای آسان پخت و آماده مصرف
قرار دادن میان وعده‌های مغذی در دسترس بیمار و مصرف مرتب میان وعده
 مصرف مقادیر فراوانی از مایعات سالم برای حفظ و تداوم حرکت روده
داشتن فعالیت بدنی در صورت امکان

•    نوتروپنی

شستشوی مرتب دست‌ها و تمیز نگه‌داشتن سطوح آشپزخانه و ظروف غذا
عدم مصرف محصولات حیوانی خام یا کاملاً پخته نشده مانند گوشت قرمز، گوشت خوک، ماکیان، تخم‌مرغ و ماهی
شستن تمام میوه‌ها و سبزی‌ها تازه
در صورت شک داشتن بیرون انداختن غذا و عدم مصرف غذای کهنه و کپک‌زده

•    تغییر در حس چشایی (مزه) یا بویایی

حفظ بهداشت مناسب دهان (برای مثال شستن مکرر دهان و پاکیزه نگه‌داشتن دهان)
استفاده از ادویه و چاشنی برای نهان کردن یا کمرنگ کردن مزه‌های قوی و تند