سندرم تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک ( PCOS) یک اختلال اندوکرین شایع با علت ناشناخته است که بنابر برآوردها 3 درصد تا 12 درصد از زنان سنین باروری در جوامع غربی را تحت تأثیر قرار می دهد.

این سندرم به واسطه ی وجود مشکلات باروری مشخص می شود از قبیل:

• آمنوره یا سایر بی نظمی های قاعدگی
• عدم تخمک گذاری تخمدان با کیست های متعدد
• نازایی

علائم عمومی تر در سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل موارد زیر می باشد:

• آکنه
• هیرسوتیسم ( توزیع غیر طبیعی و اضافی رشد موها )
• طاسی با الگوی مردانه
• چاقی
• آپنه خواب

ناهنجاری های بیوشیمیایی و متابولیک در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل یک وضعیت هیپرآندروژنیک می گردد که در آن غلظت بالایی از آندروژن های آزاد (دی هیدرواپی اندروسترون، تستوسترون و اندروستن دیون) و کاهش تولید کبدی گلبولین متصل شونده به هورمون جنسی یا SHBG وجود دارد.

علاوه بر سطوح افزایش یافته، آندروژن ها هیپر انسولینمیا ( ناشی از مقاومت به انسولین )، اختلال تحمل گلوکز و هیپر لیپیدمی نیز دیده می شود.

هیپر آندروژنیسم مسئول بروز بسیاری از علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک از قبیل اختلالات قاعدگی و باروری، هیرسوتیسم (توزیع غیر طبیعی و اضافی رشد موها) و آکنه می باشد.

در واقع به نظر می رسد که افزایش سطوح آندروژن ها تا حدی ناشی از هیپرانسولینمی است که محرک افزایش تولید آندروژن است. بنابراین ممکن است که مداخلات اصلاح کننده مقاومت به انسولین و هیپرانسولینمی بعضی از تظاهرات سندرم تخمدان پلی کیستیک را اصلاح کنند.

مقاومت به انسولین که در 50 درصد تا 70 درصد از زنان مبتلا به علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک دیده می شود و منحصر به فرد و تا حدی مستقل از وزن بدن است به طوری که همیشه با کاهش وزن اصلاح نمی شود.

به نظر می رسد که این وضعیت ناشی از نقص گیرنده ای در مسیر پیام رسانی با واسطه انسولین است. درمان رایج سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل اصلاح اضافه وزن به وسیله ورزش و اصلاح رژیم غذایی است . در زنان چاق امکان دارد که کاهش وزن مقاومت به انسولین را اصلاح کند و سطوح آندروژن و هیرسوتیسم (توزیع غیر طبیعی و اضافی رشد موها) را کاهش داده و در برخی از موارد تخمک گذاری را بازگرداند.

از نظر تاریخی رژیم های غذایی دارای شاخص گلیسمی پایین همیشه و بدون وجود شواهدی از اثرات بالینی آن ها مورد توصیه قرار گرفته است. با این حال در سندرم تخمدان پلی کیستیک ظرفیت کربوهیدرات های رژیم غذایی در جهت افزایش پاسخ قند خون پس از صرف غذا اهمیت به سزایی در بهینه کردن پیامدهای بالینی و متابولیک دارد.

علاوه بر این به نظر می رسد که مستقل از کاهش وزن رژیم غذایی دارای شاخص گلیسمی پایین به ویژه زمانی که محتوای درشت مغذی و فیبر آن به دقت مطابقت داشته باشد در مقایسه با رژیم غذایی کم چرب سنتی به بهبود بیشتری در وضعیت سلامتی منجر می شود و از مزایای آن می توان به اصلاح مقاومت به انسولین، منظم شدن قاعدگی، نمرات هوش هیجانی بهتر (بر اساس پرسشنامه ای که جهت تشخیص تغییرات به وجود آمده در کیفیت زندگی طراحی شده است) و کاهش مارکرها یا نشانگر های التهاب اشاره کرد.

مدیریت و مراقبت طبی سندرم تخمدان پلی کیستیک

هیپوتیروئدیسم (کم کاری تیروئید) در برخی از مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک رخ می دهد. معمولا در بیماران دارای شواهد بالینی کم کاری تیروئید تست های آزمایشگاهی عملکرد تیروئید طبیعی است اما در بسیاری از بیماران درمان با هورمون های تیروئیدی منجر به بهبود علائم بالینی می شود. بنابراین سنجش تجربی هورمون تیروئیدی را باید در تمام بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و دارای شواهد بالینی کم کاری تیروئید مورد توجه قرار داد. همچنین در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک قبل از شروع درمان تجربی با هورمون های تیروئیدی وضعیت کمی آنتی بادی تیروئیدی را نیز باید مورد سنجش قرار داد.

معمولا متفورمین جهت بهبود و اصلاح مقاومت به انسولین تجویز می شود و ممکن است که با شروع درمان با متفورمین تخمک گذاری نیز از سر گرفته شود.

سایر درمان ها نیز شامل داروهای:

• کلومیفن سیترات (جهت القای تخمک گذاری)
• اسپیرونولاکتون (آنتی آندروژن)
• قرص های خوارکی ضد بارداری (جهت درمان بی نظمی های قاعدگی و هیرسوتیسم (توزیع غیر طبیعی و اضافی رشد موها) مورد استفاده می گردد.

تغذیه و رژیم درمانی پزشکی در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک

در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مداخلات تغذیه ای شامل برنامه های تغذیه ای طراحی شده در جهت افزایش حساسیت به انسولین می شود. این مداخلات شامل:

• محدود کردن مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده
• کاهش کالری مصرفی
• مصرف غذاهای پرفیبر
• مصرف وعده های غذایی کم حجم با دفعات بیشتر می باشد.

برخی از بیماران دارای مقاومت به انسولین به رژیم های غذایی حاوی کربوهیدرات های پیچیده بیشتر و بهتر پاسخ می دهند. در حالی که سایرین به رژیم های غذایی کم کربوهیدرات (40 درصد از کل انرژی) پاسخ بهتری می دهند.

علاوه بر این گزارش شده است که مکمل یاری یا ویتامین D3 (بیشتر از 10000 واحد بین اللملی در روز) و پیکولینات کرومیوم (200 تا 1000 میکرو گرم در روز) مقاومت به انسولین را اصلاح و ترشح و حساسیت به انسولین را در نمونه های انسانی و حیوانی بهتر می کنند.

همچنین در زنان دارای نازایی مقاوم به کلومیفن سیترات امکان دارد که درمان کوتاه مدت با N-استیل –سیستئین (600 میلی گرم دو بار در روز) به عنوان یک داروی الحاقی به کلومفین سیترات سودمند و کارآمد باشد.

علاوه بر این امکان دارد که در زنان دارای شواهد بالینی و آزمایشگاهی کم کاری تیروئید درمان با هورمون تیروئیدی مزیت هایی را به همراه داشته باشد .

درمان تغذیه ای (تغذیه درمانی) برای به سندرم تخمدان پلی کیستیک  

چاقی

برقراری برنامه مدیریت و کنترل وزن به همراه اصلاح رژیم غذایی و ورزش

مقاومت به انسولین

• محدود ساختن مصرف کربوهیدرات های خالص (رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین) و کالری های کل
• افزایش مصرف غذاهای پرفیبر
• توصیه به مصرف وعده های غذایی بیشتر با حجم کمتر
• پایش دقیق جهت اثبات مزایای رژیم کم کربوهیدرات در برابر پرکربوهیدرات
• توجه و ملاحظه به مکمل درمانی با پیکولینات کرومیوم

سطح سرمی 25 هیدروکسی ویتامینD  پایین

تجویز ویتامینD  (کوله کلسیفرول)

نازایی مقاوم به کلومیفن سیترات

استفاده کوتاه مدت از N- استیل سیستئین به عنوان یک درمان الحاقی

شواهد بالینی و آزمایشگاهی هیپوتیروئیدیسم (کم کاری تیروئید)

• جایگزین کردن هورمون تیروئیدی
• استفاده از غذاها یا مکمل های ید و سلنیوم

فاکتور های ارتقا دهنده سلامتی تیروئید در بزرگسالان

مجاز و قابل توجه :

• پروتئین 8 گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز
• ید (در زمان رد کردن بیماری اتوایمیون): 150 میکروگرم در روز 
• روی: 75 تا 200 میکروگرم در روز 
• ویتامین D (ویتامین D3  یا کوله کلسیفرول): 400 IU در روز
• ویتامین C (یا اسکوربیک اسید) : 100 تا 500 میلی گرم در روز
• گوگولسترون ها: 100 میلی گرم در روز

کاهش یا حذف :

• گلوتن: (موجود در گندم چاودار، جودو سر، جو)
• سویا فرآوری شده
• مصرف زیاد غذاهای خام یا نپخته گواتر زا