اسکلرودرما نوعی اسکلروز یا سفت شدن مزمن و سیستمیک پوست و اندام های احشایی است که با رسوب بافت پیوندی فیبروزه مشخص می شود. زنان چهار برابر مردان دچار اسکلرودرما می شوند. در اسکلرودرما ممکن است سندرم رینود رخ دهد که با ایسکمی یا سردی اندام های انتهایی کوچک بدن همراه بوده و باعث اختلال در تهیه و مصرف وعده های غذایی می شود. در اسکلرودرما معمولا سندرم شوگرن (سیستم ایمنی بدن عمدتا به غدد اشک و بزاق فرد حمله می‌کنند و باعث خشکی دهان وچشم در افراد می‌شود) نیز بروز می کند ولی در این ارتباط بین بیماران تفاوت وجود دارد.

پاتوفیزیولوژی اسکلرودرما

اسکلرودرما یک بیماری روماتیک خودایمنی با یک جزء ژنتیکی محسوب می شود. رادیکال آزاد و تخریب اکسیداتیو ناشی از سیتوکین ها که باعث تغییر پروتئین های فیبروپلاست می شود،  در این بیماری دخیل می باشند. علائم گوارشی شامل ریفلاکس معدی-مری،  تهوع و استفراغ،  مشکلات بلع،  اسهال ،  یبوست ، بی اختیاری دفع و رشد بی رویه باکتری های روده کوچک می باشد. خشکی و درد مفاصل ،  اختلال عملکرد کلیوی ، پرفشاری خون و کم ادراری و یا عدم دفع ادرار به دنبال نارسایی حاد کلیه مشخص می شود. بروز بحران کلیوی اسکلرودرما در بیماران تحت درمان با گلوکوکورتیکوئید ها رایج تر است.

درمان پزشکی اسکلرودرما

اسکلرودرما معمولا،  طبیعت پیش رونده داشته و هیچ یک از درمان های موجود قادر به تصحیح تولید بیش از حد کلاژن نیست. به همین دلیل هدف درمان اسکلرودرما، کاهش علائم و محدود کردن آسیب های ناشی از آن ست. برخی مطالعات بر روی درمان های آنتی-TNF،  نتایج امیدوار کننده ای داشته اند. علی رغم درمان با مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و دیالیز،  اختلال اسکلرودرما همچنان با بیماری زایی و مرگ و میر بالا مرتبط است.

تغذیه درمانی پزشکی در اسکلرودرما

اختلال بلع در این بیماری مستلزم مداخلات تغذیه ای است. خشکی دهان و فساد دندانی ناشی از آن،  لقی دندان ها و سفتی پوست صورت هم می توانند موجب سخت شدن مصرف غذا گردند. مصرف مایعات کافی،  استفاده از غذاهای مرطوب،  جویدن آدامس بدون شکر به مرطوب شدن محیط دهان و کاهش علائم آن کمک می کنند. در صورت وجود ریفلاکس معدی-مری،  مصرف وعده های غذایی کوچک و مکرر و نیز پرهیز از مصرف غذا در شب هنگام و همچنین عدم مصرف الکل، قهوه و غذاهای تند یا چرب توصیه می شود.

سوءجذب لاکتوز،  ویتامین ها،  اسیدهای چرب و مواد معدنی می تواند باعث افزایش مشکلات تغذیه ای شود و ممکن است مکمل یاری ضروری گردد. مکمل پرانرژی و پرپروتئین یا تغذیه روده ای ممکن است کاهش وزن را بهبود بخشد. در صورت ادامه اسهال مزمن،  تغذیه روده ای یا وریدی ممکن است لازم گردد.

برای کاهش سوزش سر دل در اسکلرودرما 2 تا 3 ساعت قبل از خواب غذا مصرف نکنید.

در صورت ابتلا به یبوست از یک رژیم غذایی با فیبر بالا (مثل: غلات کامل، میوه و سبزیجات) استفاده کنید و همچنین مصرف مایعات را افزایش دهید.

در موارد التهاب از میوه و سبزیجات برگ سبز و ماهی های چرب (سالمون و ساردین) ، گردو ، مواد غذایی غنی از ویتامین E مانند آجیل، دانه ها و روغن زیتون و ویتامین D3 مصرف شود.

در صورتی که پوست ضخیم شده باشد می توان از غذاهای غنی از ویتامین E مانند آجیل،  دانه ها،  جوانه گندم و روغن کلزا، روغن زیتون و روغن بادام زمینی و 5 میلی گرم مکمل بیوتین استفاده شود که می تواند برای بهبود پوست و ناخن کمک کننده باشند.