اسهال شایعترین اختلال دستگاه گوارش و علت اصلی کم آبی در دوران کودکی است. اسهال عمدتا در کودکان تا پنج سالگی و به ویژه در نوزادان در نیمه دوم سال زندگی خود و کودکان تا سن سه سالگی مشاهده می شود.
اسهال زمانی رخ می دهد که انتقال محتویات روده از طریق روده کوچک تسریع شود و دفع مدفوع شل سه بار یا بیشتر در روز شود.
علل اصلی اسهال عفونت های دستگاه گوارش، ویروسی و باکتریایی و به ندرت مسمومیت های غذایی و سایر عوامل است. از آنجا که کمبود آب بدن و تعادل مواد مغذی مهمترین عارضه است، مشخص است که جبران مایعات از دست رفته بدن و رژیم غذایی کافی اساس درمان کودک را تشکیل می دهد.
روش های تشخیص اسهال
- آزمایش خون و مدفوع
- آندوسکوپی
- مطالعات تصویربرداری
- بافت شناسی
- آزمایش فیزیولوژیک
علل مبتلا شدن به اسهال در نوزادان و کودکان
- بیماری التهابی
- عفونت قارچی، باکتریایی و یا عوامل ویروسی
- داروها
- مصرف زیاد قند یا سایر مواد اسمزی
- عدم تحمل غذایی
- مسومیت غذایی
علائم اسهال در کودکان
- تب
- درد شکم حداقل 3 روز در ماه
- خونریزی دستگاه گوارش
- کاهش وزن
- بی خوابی
- عرق شبانه
- تغییر دفعات دفع مدفوع
- حجیم شدن مدفوع
رژیم درمانی پزشکی اسهال در کودکان
مرحله اول رژیم درمانی پزشکی اسهال در کودکان، جایگزینی مایعات و الکترولیت های ضروری، با استفاده از محلول خوراکی ORS، سوپ و غذاهای ابدار، آب سبزیجات و مایعات ایزوتونیک است.
محلول های تجاری مانندpedialyte و rehydralyte و... معمولا حاوی قند کمتر و نمک کمتری هستند و اغلب بدون نسخه در داروخانه ها در دسترس می باشند که درمان غذایی مناسبی برای اسهال در کودکان هستند.
در طول حملات اسهال حاد بخش قابل توجهی از کودکان 9 تا 20 ماهه که به طور مداوم به آن ها یک رژیم غذایی مایع یا نیمه جامد داده می شود می توانند مواد غذایی را از طریق دهان دریافت کنند. حتی در هنگام اسهال حاد، روده می تواند تا 60 % از موادغذایی خورده را جذب کند.
پیروی از رژیم غذایی BRAT در کودکان که حاوی مقادیر محدودی از مواد مغذی هستند پیشنهاد نمی شود.
در کودکان مبتلا به اسهال توصیه می شود که از رژیم LOW FOD MAPs استفاده کنند.
همچنین حتما از خوردن مواد غذایی دارای sFODMAP بالا خودداری کنند.
موادغذایی حاوی FOD MAPs بالا شامل:
سیر، مارچوبه، پیاز، قارچ، خربزه، هندوانه، آلو، هلو، خرما، سوسیس، گوشت دودی، لوبیا، عدس، بادام هندی، پسته و آووکادو
- سعی کنید ابمیوه را از رژیم غذایی کودک خود حذف کنید زیرا کودکان معولا قادر به هضم قند های موجود در ابمیوه نیستند و این قند ها در کولون تجمع می یابد و باعث ایجاد مدفوع آبکی می شود.
- سعی کنید به کودک خود موادغذایی حاوی پروبیوتیک مثل ماست بدهید. اما ممکن است کودک شما قابلیت هضم لبنیاتی همچون ماست و پنیر را نداشته باشند در واقع دچار بیماری عدم تحمل لاکتوز باشد؛ پس در این افراد سعی کنید مصرف این مواد را محدود کنید.
- چربی موجود در رژیم غذایی باعث می شود که سرعت عبور موادغذایی در دستگاه گوارش کاهش یابد و بنابراین عارضه اسهال بر طرف می شود. پس رژیم غذایی همراه با چربی مناسب می تواند برای درمان اسهال مؤثر باشد.
- کودکانی که مبتلا به اسهال هستند معولا قبلا دچار یبوست بوده اند؛ بنابراین می توان از رژیم غذایی پر فیبر برای درمان این افراد استفاده کرد.
- سعی کنیم رژیم غذایی را رعایت کنیم که حاوی چربی متعادل و کربوهیدرات غیر قابل جذب کمتر و با فیبرکمتر و همچنین میزانFODMAPs کمی داشته باشد.
- کودکان مبتلا به اسهال باید از مصرف مواد زیر جلوگیری کنند: غذاهای سرخ شده، غذاهای چرب، غذاهای فرآوری شده ، شیرینی ها ، سوسیس و کالباس
- سعی کنید از خوردن مواد غذایی که باعث ایجاد گاز در دستگاه گوارش می شود خودداری کنید؛ مثل: کلم بروکلی، فلفل، لوبیا، نخود فرنگی، انواع توت ها، آلو، نخود، سبزیجات با برگ سبز و ذرت
