تراکم استخوان (DEXA ، DXA)

اسکن تراکم استخوان، همچنین به نام جذب کننده انرژی دوگانه اشعه ایکس، DEXA یا DXA نیز شناخته می شود. برای آزمایش تراکم استخوان، از یک دوز بسیار کمی از تشعشع یونیزه کننده برای تولید تصاویری از داخل بدن (معمولاً ستون فقرات، باسن، کمر و نواحی تحتانی) استفاده می کنند. معمولاً برای تشخیص پوکی استخوان و ارزیابی فرد از نظر خطر ایجاد شکستگی ناشی از پوکی استخوان استفاده می شود. DXA روشی ساده، سریع و غیر تهاجمی است و همچنین رایج ترین و استاندارد ترین روش برای تشخیص پوکی استخوان است.
آزمایش تراکم استخوان نیاز به آمادگی خاصی ندارد. در صورت وجود، به پزشک و تکنسین خود گزارش دهید که آیا احتمال بارداری وجود دارد یا اخیراً تست باریم را انجام داده اید یا تزریق مواد حاجب برای سی تی اسکن یا رادیوایزوتوپ دریافت کرده اید. جواهرات و زیورآلات فلری را در خانه بگذارید و لباس راحتی و گشاد بپوشید. حداقل تا ۲۴ ساعت قبل از آزمایش تراکم استخوان نباید مکمل های کلسیم مصرف کنید.

اسکن تراکم استخوان (DEXA ، DXA)

اسکن چگالی استخوان، که به آن جذب تابش انرژی دوگانه اشعه ایکس (DXA) یا تراکم استخوان نیز گفته می شود، یک شکل پیشرفته از فناوری اشعه ایکس است که برای اندازه گیری ریزش استخوان استفاده می شود. DXA امروزه استاندارد تعیین شده برای اندازه گیری تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) است.
پرتونگاری (رادیوگرافی) یک آزمایش پزشکی غیر تهاجمی است که به پزشکان در تشخیص و معالجه شرایط پزشکی کمک می کند. تصویربرداری با اشعه ایکس شامل قرار گرفتن بخشی از بدن در مواجهه با دوز اندکی از پرتوهای یونیزه کننده به منظور تهیه عکس هایی از قسمت داخلی بدن است. استفاده از پرتوهای ایکس قدیمی ترین و متداول ترین شکل تصویربرداری پزشکی است.
DXA اغلب در قسمت تحتانی ستون فقرات و باسن انجام می شود. در کودکان و برخی بزرگسالان، کل بدن بعضی اوقات اسکن می شود. دستگاه های جانبی که از اشعه ایکس یا سونوگرافی استفاده می کنند گاهی اوقات برای غربالگری توده استخوانی، بیشتر در قسمت جلوی ساعد استفاده می شوند. در برخی از جوامع، یک اسکن CT با نرم افزار ویژه نیز می تواند برای تشخیص یا نظارت بر توده استخوانی (QCT) استفاده شود. با این که این روش نیز دقیق است اما نسبت به DXA کمتر استفاده می شود.

موارد متداول روش (DEXA ، DXA)  

DXA اغلب برای تشخیص پوکی استخوان مورد استفاده قرار می گیرد؛ شرایطی که اغلب بعد از یائسگی روی خانم ها تأثیر می گذارد اما ممکن است در مردان و به ندرت در کودکان نیز مشاهده شود. پوکی استخوان شامل از دست رفتن تدریجی استخوان و همچنین تغییرات ساختاری است و باعث می شود استخوان ها نازک تر و شکننده تر شوند.
DXA همچنین در ردیابی اثرات درمان پوکی استخوان و سایر شرایطی که باعث از بین رفتن استخوان می شوند مؤثر است.
آزمایش DXA همچنین می تواند خطر ابتلا به شکستگی فرد را ارزیابی کند. خطر شکستگی استخوان از نظر سن، وزن بدن، سابقه شکستگی قبلی، سابقه خانوادگی شکستگی های پوکی استخوان و مسائل مربوط به سبک زندگی مانند سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل تحت تأثیر قرار می گیرد. این اطلاعات هنگام تصمیم گیری در مورد نیاز بیمار به درمان مورد توجه قرار می گیرد.
آزمایش چگالی استخوان برای افراد زیر توصیه می شود:
•    زنانی که یائسه هستند و استروژن مصرف نمی کنند.
•    افرادی که سابقه شکستگی لگن یا سیگار کشیدن را دارند.
•    خانمی که پس از یائسگی قد بلند (بیش از ۱۷۰ سانتی متر) یا وزن کم (کمتر از ۵۶ کیلوگرم) دارد.
•    آقایانی که دارای شرایط بالینی همراه با ریزش استخوان اند؛ مانند آرتریت روماتوئید، بیماری کلیوی مزمن یا بیماری کبدی.
•    افرادی که از داروهایی استفاده می كنند كه باعث از بین رفتن استخوان ها می شود؛ از جمله كورتیكواستروئیدها (مانند: پردنیزون)، داروهای مختلف ضد تشنج (مانند: دیلانتین و باربیتورات های خاص) یا داروهای جایگزین هورمون های تیروئیدی با دوز بالا.
•    افراد مبتلا به دیابت نوع۱ (که همچنین از آن به عنوان دیابت وابسته به انسولین یاد می شود)، بیماری کبدی، بیماری کلیوی یا سابقه خانوادگی پوکی استخوان.
•    افرادی که گردش استخوانی بالایی دارند که به صورت کلاژن بیش از حد در نمونه های ادرار ظاهر می شود.
•    بیمارانی که مشکلات تیروئیدی مانند پرکاری تیروئید دارند.
•    بیمارانی که مشکلات پاراتیروئیدی مانند هیپرپاراتیروئیدیسم دارند.
•    افرادی که تنها پس از ترومای خفیف، دچار شکستگی شده اند.
•    افرادی که شواهد پرتونگاری در مورد شکستگی مهره یا سایر علائم پوکی استخوان داشته اند.
ارزیابی شکستگی مهره (VFA) نیز برای غربالگری شکستگی های مهره ای، علاوه بر DXA، ممکن است برای بیماران مسن تر توصیه شود، به خصوص اگر:
•    بیش از ۲.۵ سانتی متر قد از دست داده اند.
•    دارای کمردرد غیر قابل توضیح باشند.
•    اگر اسکن DXA نتایج های مرزی بدهد.
•    تصاویر DXA از ستون فقرات حاکی از ناهنجاری یا شکستگی مهره ها باشد.

چگونگی آمادگی برای تست DEXA

در روز تست DEXA تغذیه باید به طور عادی و نرمال باشد و حداقل ۲۴ ساعت قبل از تست نباید مکمل های کلسیم مصرف شود.
لباس های نسبتا آزاد و راحت بپوشید و از پوشیدن لباس هایی که دارای زیپ، کمربند یا دکمه های ساخته شده از فلز هستند خودداری کنید. اشیایی مانند کلید یا کیف پول که در منطقه اسکن، قرار می گیرند باید برداشته شوند.
از شما خواسته می شود که در حین تست DEXA مقداری از لباس خود را دربیاورید و لباس راحتی بپوشید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود جواهرات، وسایل دندانپزشکی قابل جابجایی، عینک و سایر اشیاء فلزی یا لباس هایی که ممکن است در تصاویر اشعه ایکس تداخل ایجاد کنند را از خود دور کنید.
اگر به تازگی معاینه باریم را انجام داده اید و یا از مواد حاجب برای اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا اسکن رادیوایزوتوپ استفاده کرده اید، به پزشک خود اطلاع دهید. شاید لازم باشد ۱۰ تا ۱۴ روز قبل از انجام آزمایش DXA منتظر بمانید.
در صورت وجود احتمال بارداری، زنان باید همیشه به پزشک و تکنسین اشعه ایکس خود اطلاع دهند. بسیاری از آزمایشات تصویربرداری در دوران بارداری انجام نمی شود تا جنین در معرض اشعه قرار نگیرد. اگر اشعه ایکس لازم باشد، اقدامات احتیاطی لازم برای به حداقل رساندن تابش اشعه در کودک صورت می گیرد. 

تجهیزات تست DEXA 

دو نوع تجهیزات تست DXA وجود دارد: یک دستگاه مرکزی و یک وسیله جانبی.
بیشتر دستگاه های مورد استفاده برای اسکن DXA دستگاه های مرکزی هستند که برای اندازه گیری تراکم استخوان در لگن و ستون فقرات استفاده می شوند و معمولاً در بیمارستان ها و مطب های پزشکی قرار دارند. دستگاه های مرکزی دارای یک میز بزرگ و مسطح و یک "بازو" به حالت معلق در بالای سر هستند.
دستگاه های جانبی تراکم استخوان در مچ، پاشنه یا انگشت را قرار گرفته و اندازه گیری می کنند و غالباً در داروخانه ها نیز وجود دارند. دستگاه های pDXA از دستگاه های مرکزی DXA کوچکتر هستند و وزن آن تنها در حدود ۲۷ کیلوگرم بوده که ممکن است یک ساختار جعبه مانند قابل حمل داشته باشند و فضایی برای قرار گرفتن پا یا ساعد برای تصویربرداری داشته باشند. سایر فناوری های قابل حمل مانند دستگاه های سونوگرافی ویژه طراحی شده است که گاهی اوقات برای غربالگری استفاده می شوند. با این حال، DXA مرکزی یک روش استاندارد است.

روند انجام کار تست DEXA 

دستگاه DXA پرتوهای نامرئی اشعه ایکس با دوز کم را با دو قله انرژی مجزا از طریق استخوان های فرد ارسال و بررسی می کند. یک قله عمدتاً توسط بافت نرم جذب می شود و دیگری توسط استخوان. مقدار بافت نرم را می توان از کل جدا کرد و آنچه باقی مانده است تراکم مواد معدنی استخوان بیمار است.
دستگاه های DXA دارای نرم افزار ویژه ای هستند که اندازه گیری تراکم استخوان را در مانیتور رایانه محاسبه و نمایش می دهند.
این معاینه معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود و در معاینه مرکزی DXA، که تراکم استخوان لگن و ستون فقرات را اندازه گیری می کند، بیمار روی یک میز خالی قرار گرفته است. یک ژنراتور اشعه ایکس در زیر بیمار قرار دارد و یک دستگاه تصویربرداری یا ردیاب در بالا قرار دارد.
برای ارزیابی ستون فقرات، پاهای بیمار بر روی یک جعبه پر شده قرار می گیرد تا لگن و پایین (کمر) ستون فقرات صاف شود. برای ارزیابی لگن، پای بیمار در یک بریس قرار می گیرد که باسن را به سمت داخل می چرخاند. در هر دو حالت، ردیاب به آرامی از منطقه عبور می کند و تصاویر را روی مانیتور رایانه تولید می کند. تکنسین برای فعال کردن دستگاه اشعه ایکس پشت یک دیوار یا به اتاق بعدی می رود. شما باید خیلی آرام بمانید و ممکن است از شما خواسته شود در حالی که عکس اشعه ایکس گرفته شده است، تا چند ثانیه از تنفس خودداری کنید تا احتمال تاری تصویر کاهش یابد. 
تست های محیطی ساده تر است و انگشت، دست، ساعد یا پا در یک دستگاه کوچک قرار می گیرد و تراکم استخوان را در طی چند دقیقه به دست می آورد.
روش دیگری به نام ارزیابی شکستگی مهره (VFA) در حال حاضر در بسیاری از مراکز انجام می شود. ارزیابی شکستگی مهره یک بررسی با اشعه X با دوز کم ستون فقرات به منظور غربالگری شکستگی های مهره ای است که در دستگاه DXA انجام می شود. آزمایش ارزیابی شکستگی مهره تنها چند دقیقه به روش DXA اضافه می کند.
آزمایش تراکم استخوان DXA بسته به تجهیزات مورد استفاده و قسمت های بدن مورد بررسی، معمولاً طی ۱۰ تا ۳۰ دقیقه انجام می شود.
احتمالاً از شما خواسته خواهد شد كه پرسشنامه ای را تكمیل كنید كه به پزشك كمك می كند تا تشخیص دهد آیا شرایط پزشکی مناسبی دارید و یا داروهای خاصی مصرف می كنید كه احتمال بروز شکستگی را افزایش یا كاهش دهد. 

تجربه در حین عمل و بعد از عمل DEXA

آزمایش تراکم استخوان روشی سریع و بدون درد است.
ارزیابی معمولا هر دو سال یکبار ممکن است لازم باشد تا تغییر قابل توجهی در تراکم مواد معدنی استخوان (کاهش یا افزایش) مشاهده شود. تعداد کمی از بیماران، مانند بیمارانی که داروی استروئیدی با دوز بالا مصرف می کنند، ممکن است هر شش ماه به پیگیری نیاز داشته باشند.

تفسیر نتایج تست DEXA و نحوه دریافت آن

رادیولوژیست (یک پزشک که به طور خاص برای نظارت و تفسیر معاینات رادیولوژی آموزش دیده است) تصاویر را تجزیه و تحلیل کرده و گزارش امضا شده را به پزشک اصلی یا پزشک ارجاع شما ارسال می کند.
اسکن های DXA توسط سایر پزشکان مانند روماتولوژیست ها و غدد درون ریز نیز تفسیر می شود. پزشک باید ارزیابی حضور عوامل خطر بالینی را نیز انجام دهد؛ مانند:
•    روماتیسم مفصلی
•    بیماری مزمن کلیه و کبد
•    بیماری تنفسی
•    بیماری التهابی روده
نتایج آزمون تست DEXA به صورت دو نمره خواهد بود:
•    نمره T : این عدد میزان استخوان شما را با یک جوان بالغ با همان جنس با جرم اوج استخوان مقایسه می کند و نشان می دهد. نمره ۱- و بالاتر عادی تلقی می شود. نمره بین ۱.۱- تا ۲.۴- به عنوان استئوپنی (توده استخوانی پایین) طبقه بندی می شود. نمره ۲.۵- و پایین تر به عنوان پوکی استخوان تعریف می شود. از نمره T برای تخمین خطر ابتلا به شکستگی و همچنین برای تعیین نیاز به درمان استفاده می شود.
•    نمره Z : این عدد میزان استخوانی شما را با افراد دیگر در گروه سنی خود و با اندازه و جنسیت مشابه خود مقایسه می کند. اگر این نمره به طور غیرمعمول بالا یا پایین باشد، ممکن است نیاز به آزمایش های پزشکی بعدی را نشان دهد.
معمولاً تغییرات کوچک بین اسکن ها به دلیل اختلاف در موقعیت یابی مشاهده می شود و معمولاً قابل توجه نیستند.
مزایا و خطرات DXA
فواید
•    تراکم استخوان DXA یک روش ساده، سریع و غیر تهاجمی است.
•    در تست DEXA بیهوشی لازم نیست.
•    میزان تشعشع مورد استفاده بسیار اندک است؛ کمتر از یک دهم دوز پرتونگاری استاندارد سینه و کمتر از قرار گرفتن در معرض اشعه طبیعی در روز.
•    آزمایش تراکم استخوان DXA در حال حاضر بهترین روش استاندارد در دسترس برای تشخیص پوکی استخوان است و همچنین یک برآوردگر دقیق از خطر شکستگی در نظر گرفته می شود.
•    از DXA برای تصمیم گیری در مورد نیاز به درمان استفاده می شود و می توان از آن برای نظارت بر اثرات درمان استفاده کرد.
•    تجهیزات تست DXA بطور گسترده ای در دسترس است و تست تراکم استخوان DXA را برای بیماران و پزشکان به طور یکسان مناسب می کند.
•    بعد از معاینه با اشعه ایکس، هیچ اشعه ای در بدن بیمار باقی نمی ماند.
•    پرتوهای ایکس معمولاً هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی معمولی برای این آزمون ندارند.

خطرات

•    همیشه احتمال ابتلا به سرطان در معرض تابش بیش از حد وجود دارد. با این حال، مزیت این تشخیص دقیق بسیار بیشتر از خطر است.
•    در صورت وجود احتمال بارداری، زنان باید همیشه به پزشک یا تکنسین پرتونگاری خود اطلاع دهند. 
•    با روش DXA هیچ عارضه ای پیش بینی نمی شود.
•    در حین معاینات با اشعه ایکس مراقبت های ویژه ای صورت می گیرد تا در هنگام تهیه بهترین تصاویر برای ارزیابی، از کمترین میزان تابش ممکن استفاده شود. 
•    سیستم های پرتونگاری مدرن دارای پرتو های اشعه ایکس بسیار کنترل شده و روش های کنترل دوز برای به حداقل رساندن تابش ولگرد (پراکندگی) هستند. این تضمین می کند که قسمت هایی از بدن یک بیمار در معرض تصویر قرار نگیرد و حداقل در معرض اشعه قرار بگیرند.
محدودیت های تست تراکم استخوان (DEXA ، DXA) 
آزمایش DXA نمی تواند پیش بینی کند که چه کسی دچار شکستگی خواهد شد اما می تواند خطر نسبی را مشخص کند و از آن برای تعیین نیاز به درمان استفاده می شود.
علی رغم اثر بخشی آن به عنوان روشی برای سنجش تراکم استخوان، آزمایش DXA در افرادی که دچار ناهنجاری ستون فقرات یا افرادی که جراحی نخاعی انجام داده اند، کاربرد محدودی دارد. وجود شکستگی های فشرده در مهره ها یا استئوآرتریت ممکن است در صحت آزمایش اختلال ایجاد کند. در چنین مواردی، CT اسکن ممکن است مفیدتر باشد.
دستگاه های مرکزی DXA نسبت به دستگاه های pDXA حساس تر و استاندارد تر هستند اما همچنین گران تر هستند.
آزمایش انجام شده در یک مکان محیطی مانند پاشنه پا یا مچ دست ممکن است به پیش بینی خطر شکستگی در ستون فقرات یا لگن کمک کند. این آزمایش ها در پیگیری پاسخ به درمان چندان مفید نیستند؛ اما اگر نشان دهند که نیاز به درمان دارویی می باشد ، باید یک اسکن پایه DXA انجام شود.

روش مورد استفاده در این مرکز:

چندین روش جهت تشخیص تراکم استخوان وجود دارد از جمله سی تی اسکن، ام آر آی، و دستگاه دگزا (DXA) . روشی که  در  این مرکز   استفاده  می شود اسکن  فرد  توسط دستگاه دگزا است . این روش به علت در دسترس  بودن ،راحتی، تکرار پذیری و دقت به عنوان استاندارد طلایی  به حساب می آید  و میزان دقت آن در  طبابت  بالینی  بسیار بالا می باشد . اسکن تمام بدن  با استفاده  از اشعه خفیف شده ایکس (X-ray ) انجام می شود، که در آن فرد به صورت خوابیده بر روی دستگاه دگزا قرار می گیرد و اسکن در مدتی حدود ۵ دقیقه انجام می شود. انجام این اسکن از لحاظ میزان اشعه جذب شده به هیچ عنوان خطرناک نمی باشد.

سیستم تراکم استخوان با تکنولوژی DXA به روش True-Fan Beam:

 

 

توضیحات تکمیلی:

نسل جدید آنالیز شکستگی مهره ها و دفورمیتی ستون فقرات (IVA-HD) با دوبرابر شدن رزولوشن نسبت به روشهای قدیمی، دوز پایین اشعه و ارائه گزارش تجمیعی دو فاکتور BMD و VFA برای آنالیز ریسک استئوپرروز

امکان ارزیابی FractureRisk در 10 سال آینده براساس استاندارد WHO

نرم افزار انحصاری هالوژیک برای مشاهده کلسیفیاسیون آئورت شکمی و بررسی ریسکهای قلبی-عروقی (Abdominal Aortic Calcification) AAD باانجام تست IVA_HD، مورد تایید FDA آمریکا

صحت و دقت و پایداری نتایج در کوتاه مدت و بلند مدت

مطالعات سن سلامت و Body Composition

گزارش دهی دقیق براساس استانداردهای جهانی ISCD

دارای CAD مخصوص BMD و IVA

استفاده از نرم افزار AccuView برای تشخیص دقیق لبه استخوان و بالابردن دقت پوزیشن دهی

توانایی mergeکردن دیتابیس در دو یا بیش از دو دستگاه توس نرم افزار همزمان کننده BD SYNC

امکان آناللیز اتوماتیک Low BMD در ستون فقرات و هیپ

 

تعرفه ها:

 

تعرفه های خدمت ترامک استخوان برای کودکان زیر 14 سال